Koment: Jo mirë, por e domosdoshme

Deri tani ka vetëm deklarata të bëra nga qeveria greke. Se çfarë do të zbatojë me të vërtetë Athina prej tyre dhe sa para do t’i sjellin shtetit grek, do të shihet pas disa javësh. Donatorët kanë humbur besimin pas asajn që kanë bërë dy përbuzësit e kravatave, kryeministri Aleksis Tsipras dhe ministri i Financave Yanis Varoufakis pas fitores zgjedhore. Ata shkuan me krye lart në një rradhë kryeqytesh evropiane dhe bënë, sikur ishin ata, që duhej të bënin kërkesa dhe sikur grekët të ishin viktimat e skllavërisë evropiane e sidomos asaj gjermane.

Përse të mos i dëshirojmë Cipras një fitore?

Pra tani vjen një kthesë, së paku nga ana retorike, që do të thotë se në skenën evropiane përceptohet si kthesë. Cipras duket se deri tani ka arritur që t’ia shesë bashkëatdhetarëve të tij si fitore. Evropianëve të tjerë kjo mund t’u duket e pakëndshme, por në fakt u vjen për shtat një situatë e tillë në Greqi. Cipras njofton fundin e Trojkës, “programit” të “politikës shtrënguese”. Le të gjejë edhe terma të tjerë, në qoftë se grekëve u shijojnë më mirë, përderisa substanca e përpjekjeve për reforma dhe kursime mbetet. Sepse kryesorja është se si ajo përjetohet, jo vetëm në Greqi, por edhe në të gjithë Evropën. Bacili Cpipras rrezikon të përhapet në të gjithë Evropën Jugore dhe të sjellë kudo në pushtet populistë të majtë dhe të djathtë.

Bëhet edhe ndryshe

Por substanca e detyrimeve duhet të mbetet. Përndryshe Greqia nuk ka asnjë shans, për t’u bërë përsëri e aftë për konkurrim. Me sa duket shumë grekë vazhdojnë të besojnë ende, se të huajt e këqinj duan ta mbytin Greqinë me reforma. Por vendi ka nevojë për ndryshime për hir të vetvetes. Vende të tjera janë reformuar dhe kanë kursyer me iniciativën e tyre, për shembull vendet Balltike, dhe tani janë të sigurta. Po ta kishte bërë Greqia të njëjtën gjë me kohë, paketat e ndihmës dhe detyrimet do të kishin qenë të panevojshme. Por politikanët grekë kanë mbyllur sytë për dekada me rradhë dhe kanë qeverisur, sikur të mos kishte të nesërme.

Pse pikërisht tani drejtësia fiskale?

Dhe çfarë bëri Cipras? Ai i donte fillimisht të dyja: Kreditorët duhet të vazhdonin të paguanin, por pa vënë kushte. Përndryshe ai do t’u drejtohej kreditorëve të tjerë, për shembull Rusisë. Pavarësisht faktit se evropianët e tjerë nuk mund të bënin ndryshe, veçse të kundërshtonin këto tentativa shantazhi, Greqia do të ishte bërë edhe më e varur nga të tjerët. Cipras ka folur shumë për krenarinë dhe dinjitetin e popullit grek. Por krenari mund të thotë edhe të ndihmosh vetveten. Tani Cipras dëshiron të bëjë atë, që duhej të ishte në fakt fare e vetëkuptueshme për një qeveri të dominuar nga të majtët. Ai do të kërkojë nga të pasurit taksat, që i kanë borxh shtetit dhe bashkëatdhetarëve që vuajnë. A duhej t’i jepej një mësim në Bruksel, që t’i vinte në mend kjo?

Nuk ka një rrugëdalje të lehtë

Kreditorët e mirëpresin këtë. Askush nuk ka rezerva ideologjike kundër drejtësisë në shoqërinë greke. Edhe në lidhje me projektin me titull “përmirësim i administrimit” shtrohet pyetja, përse ai nuk është zbatuar që kur. Prej vitesh ka programe ndihme dhe nuk ka akoma zyra katastrale? Si është e mundur? Çfarë kanë bërë kontrollorët gjithë kohën? Fakt është, që BE ka mbyllur vazhdimisht njërin sy, ose ka heshtur nga frika e shtypit të keq lidhur me situatën e pavolitshme. Por dikur nuk mund t’i ikësh më realitetit. Cipras ka thënë në fushatën zgjedhore, se do t’i “grisë” marrëveshjet ekzistuese të kredive. Tani u drejtohet bashkëatdhetarëve me një fjali: “Vështirësitë e vërteta i kemi ende para vetes.” Ndërmjet ka vetëm disa javë. Të gjithë ata në Europë, që besojnë në një mënyrë të lehtë për të dalë nga kriza, në Spanjë, Itali dhe Francë duhet të studiojnë transformim e shpejtë të Cipras. Rrugë tjetër nuk ka.