Ekonomia

Dhoma Amerikane-Paketa 2016: Ulni tatim fitimin dhe dividendin, kanë rritur evazionin

amerika 2Rritja e këtyre dy taksave dy vitet e fundit vetëm sa ka reduktuar bazën e tatimpaguesve dhe nuk ka sjellë më shumë të ardhura në buxhet…
Dhoma Amerikane e Tregtisë ka përfunduar sugjerimet e saj për paketën fiskale, që do t’I dërgohen Ministrisë së Financave. Dhoma ka përsëritur me forcë qëndrimin e saj për uljen e tatim fitimit, që u bë 15% në 1 janar 2014, nga 10% që ishte më parë dhe dividendit, I cili u bë gjithashtu 15% nga 1 janari 2015.
Sipas material që do u dërgohet financave: “Dhoma Amerikane e Tregtisë vazhdon të jetë e mendimit se është e nevojshme të bëhet një rishikim dhe ulje e normës së tatimit mbi fitimin si dhe ulje e normës së tatimit mbi dividentin. Performanca e këtyre dy viteve ka treguar se nuk janë arritur qëllimet (pra mbledhja e një shume më të lartë tatimi) përkundrazi rezulton se është reduktuar baza e tatimpaguesve”. Ky rishikim, sipas Dhomës:
-do të nxiste rritjen ekonomike nëpërmjet riinvestimit të të ardhurave më të larta “në duart” e bizneseve;
-do të ulte shkallën e evazionit fiskal, e cila qartësisht dhe lehtësisht evidentohet në treg në shumë sektorë të ekonomisë;
-do të rriste interesin për FDI-në, duke e barazuar ose sjellë në nivele të ngjashme me vendet e rajonit.
Dhoma ka kërkuar edhe rishikim të normës së tatimit mbi të ardhurat personale nga paga, duke ulur nivelin e shkallës së tatimit mbi të ardhurat personale në mënyrë që shkalla e tatimit të jetë më pak progresive. “Nuk është e drejtë që një punëmarrës të paguajë tatim mbi të ardhurat personale më shumë se sa një biznes që paguan tatim të thjeshtuar mbi fitimin apo tatim mbi fitimin, apo ortakët dhe aksionerët që paguajnë një normë më të ulët të tatimit mbi dividentin. Norma e tatimit mbi të ardhurat duhet të jetë e tillë që të mos diskriminohet punëmarrësi kundrejt personit fizik tregtar”, thuhet në materialin e Dhomës.
Kërkesat e tjera të Dhomës janë:
-Rritja e periudhës kohore për mbartjen fiskale të humbjeve nga 3 vjet që është aktualisht në 5 ose 7 vjet, duke u bazuar në eksperiencat më të mira nga rajoni. Kjo gjë do të përmirësonte situatën, sidomos të atyre tatimpaguesve që kryejnë investime të konsiderueshme dhe është praktikë e njohur në botë. Vendet fqinje si p.sh. Greqia, Bullgaria, Serbia, Turqia u japin shoqërive një periudhë minimale prej 5 vite për të përdorur humbjet e tyre fiskale.

amerikaPër më tepër, vendet e BE-së si p.sh. Italia, u japin kompanive një periudhë të pacaktuar për të përdorur humbjet fiskale të gjeneruara gjatë 3 viteve të para të investimit të tyre.
Në këto kushte, me qëllim krijimin e një mjedisi tërheqës për investime të huaja direkte, rekomandohet fuqimisht që periudha 3-veçare e përcaktuar në Ligjin “Për tatimin mbi të ardhurat” të zgjatet.

-Pagesa e detyrimit tatimor dhe e kamatëvonesave të vendosura nga organet tatimore me një njoftim vlerësimi që ankimohet nga tatimpaguesi të kryhet vetëm pasi vendimi i gjykatës të marrë formë të prerë, pasi në mjaft raste edhe vendosja e një garancie për hapjen e procesit mund të rezultonte e pamundur nga bizneset. Gjithashtu, duhet marrë në konsideratë mundësia për garantimin nëpërmjet një shoqërie siguruese që operon në Shqipëri, sidomos për rastet e detyrimeve tatimore në shuma relativisht të ulëta. Ne propozojmë që garancia nga shoqëria e sigurimit të përdoret në rastet kur vlera e detyrimit (principal dhe kamatëvonesa, pa përfshirë gjoba) shkon deri në 2 milion lekë.

-U mendua për FASON-istët se do të kishte lehtësira fiskale, por kjo nuk ndodhi, përkundrazi ndodhën ndryshime që e rënduan gjendjen e tyre. Rritja e çmimit të energjisë ka shkaktuar problematika për këtë sektor dhe ne propozojmë që TVSH-ja për energjinë të ulet nga 20 në 6 për qind. Ndërkaq, jo vetëm sektori i fasonit, por shumë industri janë duke e ndjerë rritjen e çmimit të karburantit. Ne propozojmë një reduktim të normës së taksës së qarkullimit dhe asaj të karbonit për karburantin.

-Në të mirë të ekonomisë së Shqipërisë dhe me qëllim përmirësimin e konkurrueshmërisë së industrisë vendase si dhe rritjen e atraktivitetit të vendit për investimet e huaja direkte, sugjerohet revokimi i taksave indirekte mbi lëndët djegëse, në rastin kur ato përdoren në industri. Kjo do të ishte në linjë me direktivën e BE-së, për përjashtim të këtyre lëndëve nga akciza. Argumente më të detajuara ne lidhje me këtë sugjerim i gjeni bashkëngjitur në Aneksin I.
-Industria e telekomunikacionit ngre problematika të hasura në zbatim të Udhëzimit nr.6 dt. 30.01.2015 “Për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar në Republikën e Shqipërisë” Neni 18 “Dhënia në përdorim e aktiveve të veprimtarisë.”
Në të gjitha shoqëritë e telekomunikacionit, mallrat janë pjesë e rrjetit të telekomunikacionit, të regjistruara në Aktivet Afatgjata Materiale dhe shërbejnë për të kryer furnizimin e shërbimit, por kjo gjë nuk do të thotë që janë pjesë e furnizimit të shërbimit, por në funksion të tij. Ndërkohë, Udhëzimi i ri për TVSH-në, parashikon detyrimin për aplikimin e TVSH-së në rastin e vënies në dispozicion të abonentit të këtyre pajisjeve. Vlera e garancisë së paguar nga klientët, të cilët lidhin një kontratë shërbimi me furnizuesin e shërbimit, shërben si mjet për të siguruar përmbushjen e detyrimeve të Pajtimtarit në lidhje me pajisjet, në mënyrë që ato të mos dëmtohen dhe të kthehen përsëri në kushte të pranueshme pune në përfundim të periudhës së abonimit.
Vlera e derdhur në formë Garancie është e barabartë me rreth 30% të kostos së pajisjes, si garanci e cila është e kthyeshme në momentin e mbylljes së kontratës me Pajtimtarin, reflektuar në marrëveshjen e lidhur midis dy palëve.
Kërkesa për aplikimin e TVSH-së për vënien në dispozicion të pajisjeve, e deformon marrëdhënien ndërmjet palëve.
Kjo do të thotë që ky udhëzim i detyron shoqëritë të shesin mallrat e tyre, edhe pse kjo nuk është politika e biznesit të tyre.

-Mosaplikimi i çmimit të referencës për produktet e duhanit, në veçanti ato që prodhohen në BE. Përveç mungesës së argumenteve ligjore në aplikimin e çmimeve të referencës (dhe për rrjedhojë mungesës së mbështetjes ligjore), ky qëndrim i administratës doganore ka shkaktuar edhe një problematikë tjetër lidhur me rimbursimin e TVSH-së së paguar në doganë si pasojë e aplikimit të çmimeve të referencës. Administrata tatimore e Njësisë së Tatimpaguesve të Mëdhenj Tirane ka krijuar një praktikë, sipas së cilës nuk miraton rimbursimin e kësaj shume TVSH-je, por nga ana tjetër nuk pengon kreditimin e saj si TVSH e zbritshme, gjë që është në kundërshtim me ligjin “Për TVSH-në”.

amerika 1Operatorët kryesore në tregun e cigareve, anëtarë të Dhomës Amerikane të Tregtisë shprehin shqetësim në lidhje me dispozitat e Udhëzimit nr. 6, datë 30.01.2015 “Për tatimin mbi vlerën e shtuar në Republikën e Shqipërisë”, përsa i takon parashikimeve të regjimeve për sektorë të veçantë, neni 19, pika 4.2. “Furnizimi i cigareve”.
Pamundësia për zbatimin praktik të dispozitave ligjore
Pa asnjë bazë ligjore dhe pa asnjë procedurë dhe mundësi praktike zbatimi, ngarkohet me përgjegjesi “Furnizuesi kryesor” (importuesi) që “të detyrojë” mijëra furnizues të ndërmjetëm dhe shitësa me pakicë në të gjithë vendin, që në raste ndryshimi çmimi (që kryesisht ndodh kur rritet akciza nga Shteti), t’i raportojnë “Furnizuesit kryesor” gjendjen e mallit cigare (në dyqanet apo magazinat e distributorëve dhe shitësave me pakicë) dhe ky i fundit (Furnizuesi Kryesor) të llogarisë, deklarojë dhe paguajë TVSH për pjesën e rritur të çmimit për mallin gjendje në rrjetin me pakicë, në datën e ndryshimit të çmimit. Si do ta mbledhë furnizuesi kryesor këtë TVSH nga hallkat e tjera? Si do t’i detyrojë ata të raportojnë inventaret? Po nëse do të ketë një ulje çmimi si do të veprohet? Furnizuesi kryesor mban përgjegjësi për inventaret e veta dhe sasitë e shitura prej tij me datën e ndryshimit të çmimit e në vijim, dhe llogarit, deklaron e paguan TVSH-në me çmimin përfundimtar të rritur për këto sasi.
Është parim shumë i rëndësishëm në çdo sistem tatimor, përfshirë sistemin tatimor shqiptar, që tatimpaguesi duhet të ketë procedura të rregullta e të thjeshta, të bazuara në ligj, dhe me kosto minimale administrative e financiare, për përmbushjen e detyrimeve tatimore sipas Ligjit. Është detyrë e drejtorive rajonale tatimore të kontrollojnë mbajtjen e kontabilitetit dhe evidencës tatimore, inventaret dhe zbatimin e çmimeve tek të gjithë tatimpaguesit, të cilët kanë përgjegjësitë e veta ligjore në mbajtjen e dokumentacionit, respektimin e çmimeve, dhe pagesën e tatimit. Argumente më të detajuara në lidhje me këtë çështje, i gjeni bashkëngjitur në Aneksin II.
Parashikueshmëria fiskale
Një shqetësim tjetër i industrisë së duhanit, është ai lidhur me parashikueshmërinë fiskale, si një parim bazë për çdo biznes. Në rastin e akcizës për cigaret dhe produktet e duhanit, për herë të parë u vendos një kalendar që hyri në fuqi në 1 janar 2014, ku parashikohej një rritje graduale çdo 1 janar deri në vitin 2017. Këtë gjë e mbështesim plotësisht sepse na krijon një mjedis të parashikueshëm, ku biznesi bën planet e tij të punës. Por vitin që kaloi, në 1 janar u rrit akciza me 20 Lek/paketë dhe ajo që ne prisnim ishte që rritja tjetër të ndodhte në 1 janar 2015, por ndryshe nga çfarë ishte parashikuar në ligjin e akcizës ndodhi një rritje e parakohshme [Nëntor 2014] prej 20 Lek/paketë. Sipas ligjit, rritja duhet të ndodhte në 1 janar 2015 dhe rritja duhet të ishte me 10 Lek/paketë.
Ligji Nr. 92/2014, datë 24.07.2014 “Për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar në Republikën e Shqipërisë”, shkalla e TVSH-së për sektorë strategjike siç është ai i Telekomunikacioneve dhe shërbimeve elektronike të bëhet në masën 10%.

Sugjerojmë që Drejtoria e Apelimit Tatimor të bëhet një drejtori e veçantë brenda Ministrisë së Financave, me qëllim rritjen e pavarësisë së kësaj Drejtorie. Aktualisht, vetëm Drejtori i Drejtorisë është i varur nga Ministria e Financave, ndërkohë që inspektorët emërohen dhe largohen nga detyra me vendim të Drejtorit të Përgjithshëm të Tatimeve.

Struktura aktuale e drejtorisë së Avokatit të Tatimpaguesve, siguron pjesërisht pavarësinë e autoritetit të këtij funksioni. Autoriteti i Avokatit të Tatimpaguesve është i varur organikisht nga Drejtoria e Pergjithshme e Tatimeve (pjesë e organigramës së DPT-së). Një drejtori e Avokatit të Tatimpaguesve, e pavarur, vetëm nën varësinë e Ministrisë së Financave, do t’i japë autoritet më të plotë funksional, për mbajtjen e qëndrueshme të një pozicioni të paanshëm, gjatë punës së saj.
Gjithashtu, sugjerojmë zgjerimin e kompetencave të Avokatit të Tatimpaguesve.
Konkretisht, sugjerojmë që pas marrjes së projekt raport kontrollit, observacionet e tatimpaguesit t’i dërgohen njëkohësisht edhe Avokatit të Tatimpaguesve dhe ky i fundit të shprehet brenda një periudhe kohore të caktuar. Drejtoria rajonale të marrë në konsideratë sugjerimet e Avokatit dhe nëse gjykon që kjo nuk është e mundur, të arsyetojë për rrëzimin e pretendimeve të tatimpaguesit dhe sugjerimeve të Avokatit të tatimpaguesve.
Së fundmi, sugjerojmë që procedurat e rikontrollit të autorizohen me pëlqimin e Avokatit të Tatimpaguesve. Aktualisht, këto procedura vendosen vetëm nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, e cila nuk njofton tatimpaguesin dhe as arsyeton në lidhje me urdhërin për rikontroll dhe arsyet e rikontrollit.

Lidhur me amortizimin e aktiveve afatgjata të biznesit, pavarësisht reformës së ndërmarrë në këtë drejtim, sërish nuk i është dhënë zgjidhje problemit. Ne sugjerojmë që të ndryshohet ligji ekzistues duke iu përshtatur zhvillimeve të reja ekonomike dhe teknologjike. Metoda aktuale (mbi vlerën e mbetur) nuk reflekton me realitetin ekonomik, duke sjellë një shtrembërim edhe në aspektin e raportimit financiar. Sugjerimi ynë do të ishte aplikimi i metodës lineare mbi vlerën historike.

Për qëllime të llogaritjes së tatimit mbi fitimin, amortizimi i llogaritur dhe regjistruar nga tatimpaguesi në pasqyrat financiare të jetë shpenzim i pazbritshëm, por ky i fundit të ketë të drejtë të zbresë nga fitimi i tatueshëm një shpenzim tatimor të llogaritur për çdo vit në bazë të vlerës historike si më poshtë:
Për ndërtesat 5%
Për linjat teknologjike dhe makineritë 10%
Për pajisje informatike 33.3%
Për të tjerat 20%
Ky ndryshim do të ndikonte në cilësinë e raportimit kontabël, duke e çliruar këtë të fundit nga ndikimet që ka legjislacioni tatimor mbi të. Po ashtu, normat e propozuara janë më afër realitetit teknologjik dhe do të ndikonin në rritjen e investimeve në aktive afatgjata.

Sugjerohet që në Ligjin nr. 9975, datë 28/07/2008 “Për Taksat Kombëtare”, taksa për ambalazhet njëpërdorimshe të prodhuara me material të ricikluar nga mbetjet plastike të gjeneruara në vend, të jetë 1 (një) lekë/kg, një vlerë kjo simbolike dhe që mund të përdoret për efekt statistikor.

Sugjerohet të gjendet një mënyrë që kuponi tatimor të njihet si dokument tatimor nga konsumatorët, në mënyrë që më pas të njihen si shpenzime të zbritshme. Kjo do të ndihmojë formalizimin e ekonomisë dhe konkurrencën e ndershme. Mund të rregullohet me kufizime në vlerë, në varësi të natyrës së shpenzimit, por duke e njohur si dokument të vlefshëm për shpenzime.

Kërkohet të hiqet për të ardhmen si dhe të amnistohen gjobat e vendosura në bazë të nenit 113 të Ligjit “Për procedurat tatimore” për mosdeklarimin në afat të deklaratave tatimore. Është një barrë e rëndë për biznesin, kur për arsye nga më të ndryshmet dhe shpesh herë jo për faj të tatimpaguesit nuk deklarohen në kohë tatimet. Sjellim si shembull deklaratën e tatimit në burim, e cila pa asnjë bazë ishte aktivizuar për disa tatimpagues dhe për disa të tjerë nuk mund të gjenerohej nga sistemi i ri informatik, apo tatimi mbi të ardhurat personale për periudhën tetor – nëntor 2014, për të cilën janë vendosur gjoba në mënyrë elektronike.

Mendojmë se një gjobë e tillë nuk i shërben as rritjes së vetëdeklarimit nga ana e tatimpaguesve, për shkak se përbën një penalizim shumë të rëndë (sidomos për biznesin e vogël). Gjoba për deklarim të vonuar të detyrimit tatimor është mëse e mjaftueshme për të shërbyer si nxitës për të vetëdeklaruar saktë dhe në kohë detyrimet tatimore. Shembull në këtë rast mund të shërbejnë legjislacione të vendeve në rajon dhe komunitetin evropian, në të cilët nuk ekziston një gjobë e tillë.

Sugjerohet të liberalizohet lëshimi i faturës kompjuterike me TVSH. Plotësimi me shkrim dore në një kohë të tillë të dixhitalizimit krijon kosto të panevojshme për biznesin dhe përdorimi i kësaj mënyre është anakronike dhe tërësisht e panevojshme. Shqipëria mund të jetë i vetmi vend në botë që aplikon një mënyrë të tillë të kontrollit të shitjeve. Librat e TVSH-së dorëzohen në mënyrë elektronike çdo muaj dhe Shqipëria mund të jetë nga vendet që kanë një kontroll të plotë dhe mundësi rakordimi të faturave të lëshuara nga tatimpaguesit. Legjislacioni për TVSH-në parashikon “faturën elektronike” ndërkohë që, aktualisht nuk pranohet fatura e printuar, e vulosur dhe e firmosur nga palët. Theksojmë se në mënyrë arbitrare, blerja e faturave tatimore është kthyer në një masë të mbledhjes me forcë të detyrimeve. Në mënyrë të pabazuar në legjislacionin tatimor, blerja e faturave tatimore kufizohet me pagesen e detyrimeve tatimore.

Akciza [pulla fiskale pije dhe duhan të grire (jo cigare)]. Do të sugjerohej që pulla fiskale të vendosej në magazinën doganore në Shqipëri, për arsyet e mëposhtme:
Kostoja e punës për vendosjen e pullave fiskale tek ne është më e ulët.
Hapja e vendeve të reja pune.
Vendosja e pullës fiskale tek furnitori, pengon eksportin, pasi pulla jonë fiskale nuk njihet jashtë vendit dhe produkti duhet zhveshur prej saj. Kjo na çon në humbjen e ekskluziviteteve për Ballkanin.

Aktualisht, vendosja e pullave fiskale për pijet dhe duhanin e grirë është e detyrueshme që të bëhet tek furnitori. Mirëpo, duke qenë se në Evropë dhe më gjerë nuk vendosen pulla fiskale për pijet dhe duhanin e grirë, furnitorët tanë nuk kanë pajisje për t’i vendosur ato. Pra, për ta është një proces jashtë serisë së proceseve normale të tyre. Vetë furnitorët gjejnë magazina doganore në vendet e tyre, apo Itali dhe bëjnë atje vendosjen e pullave fiskale me dorë. Kjo gjë rrit koston, pasi puna me dorë e punonjësve që merren me këtë proces kushton. Por gjithashtu, duke qenë se malli del nga paketimi, pasi pulloset copë për copë, ekziston mundësia e dëmtimit apo vjedhjes së mallit në këto pika tranzite.
Në fund të nenit 59, të ligjit “Për Procedurat Tatimore”, të shtohet paragrafi: “Ministria e Financave përcakton me udhëzim se cilat aktivitete do të përjashtohen nga detyrimi për të ndarë në vende të veçanta, të ndarë nga njëri – tjetri, shitjen me shumicë nga ajo me pakicë”.
Përsa i përket ndryshimeve në legjislacionin fiskal që janë miratuar gjatë viteve 2014 – 2015, një prej shqetësimeve kryesore të industrisë bankare mbeten ndryshimet në ligjin për TVSH-në (Ligji për “TVSH-në” Nr. 92/2014 data 14.7.2014 si dhe udhëzimet përkatëse), duke marrë parasysh që një sërë aktivitetesh bankare janë prekur gjerësisht nga këto ndryshime. Një sugjerim nga ana jonë do të ishte unifikimi me qëndrimin e mëparshëm të Ministrisë së Financave, përsa i përket trajtimit me/pa TVSH të aktiviteteve bankare, çështje e ngritur gjithashtu edhe nga Shoqata Shqiptare e Bankave.
Sugjerimi tjetër lidhet me përmirësimin e procesit të deklarimit për efekt të Transferimit të Çmimit (specifikuar në ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998, “Për Tatimin mbi të Ardhurat”, i ndryshuar me Ligjin nr. 42/2014, datë 24.4.2014). Duke marrë parasysh kompleksitetin e gjithë këtij procesi, ne mendojmë që duhen riparë dhe shtyrë afatet e deklarimit të formularit vjetor për transaksionet me palët e lidhura (aktualisht është data 31 mars e vitit në vijim), si dhe afati i dërgimit të informacioneve dhe analizave përkatëse tek organet tatimore, pas kërkesës së tyre (aktualisht është brenda 30 ditëve nga marrja e kërkesës së administratës tatimore).
Aplikimi i Çmimeve të Referencës për Transportin Ndërkombëtar
Aplikimi përmes urdhërave të brendshëm të administratës doganore të çmimeve të referencës për transport ndërkombëtar rëndon në mënyrë të pajustifikuar dhe abuzive subjektet e pajisura me dokumentacion të rregullt fiskal lidhur me koston reale të transportit ndërkombëtar të mallrave. Zbatimi i çmimeve të referencës konsiderohet i pajustifikuar në masën që kostoja e transportit është plotësisht e dokumentuar me faturat përkatëse, sikurse konsiderohet abuziv në masën që këto çmime reference janë të papërditësuara me kostot e shërbimeve dhe transportit ndërkombetar në ditët e sotme. Si rrjedhojë, është e domosdoshme që këto çmime reference i)të përditësohen dhe ii) të zbatohen në cilësinë e burimit të fundit të informacionit, në rastet përjashtimore kur dokumentacioni provues i kostos së transportit nuk është i plotë ose është in-ekzistent.

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button