Profesori amerikan, Daniel Serwer, ka kometuar raportimin e emisarit të SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, në Kongresin amerikan për çështjen Kosovë-Serbi.

Në Peacefare, Serwer përmendi një sërë problematikash të cilat thotë se ka dështuar Escobar t’i tregojë në Komisionin për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve.

Sipas tij, Escobar përmendi marrëveshjen e normalizimit në Ohër dhe Aneksin, por jo edhe atë që Serbia ka refuzuar t’i nënshkruajë të dyja.

Serwer thekson se Escobar këmbënguli që Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe (AKS) të koordinojë kulturën, arsimin dhe shërbimet publike si gur themeli – por dështoi të shpjegojë pse SHBA-të nuk kanë insistuar në pro quo-në e rënë dakord gjithashtu në vitin 2013. Kjo ishte shtrirja e Kushtetushmërisë së Kosovës në veri.

“Escobar vuri në dukje marrëveshjen e supozuar të Kosovës dhe Serbisë për të njohur dokumentet dhe simbolet kombëtare të njëra-tjetrës, por ai neglizhoi të theksojë se ky është një problem kryesisht në Serbi. Ai përsëriti urdhrin se Serbia nuk do të lobojë më kundër integrimit ndërkombëtar të Kosovës. Presidenti serb Vuçiq është zotuar të mos e përmbushë këtë dispozitë. Beogradi nuk e respektoi atë në Këshillin e Evropës disa ditë pas nënshkrimit të marrëveshjes”, tha ai.

Escobar përmendi mbështetjen e tepruar në rajon në energjinë ruse, megjithatë thotë eskperti amerikan, ai nuk ka vërejtur se Serbia është fajtori kryesor në këtë drejtim.

Tom Kean, kryetar i Nënkomitetit të Dhomës së Përfaqësuesve për Punët e Jashtme për Evropën në Kongresin Amerikan, donte të dinte nëse SHBA-ja do të ushtrojë presion të fortë ndaj presidentit Vuçiq, dhe nëse kryeministri i Kosovës vazhdon themelimin e Asociacionit.

Por Esobar, vazhdoi të pretendonte se marrëveshja kërkon që Serbia të njohë sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës. Ai shtoi se Serbia ka pranuar që të largojë protestuesit dhe të marrë pjesë në zgjedhjet e reja për kryetarë komunash në veri të Kosovës.

Profesori Serwer, ka pyetur nëse pati kaq shumë dhunë në veri, ndaj Policisë, KFOR-it e po ashtu gazetarëve, pse SHBA-ja nuk ka kërkuar llogari nga Vuçiq i cili urdhëroi trazirat.

Kongresmeni Huizenga (R-MI) pyeti për blerjen e armëve nga Serbia nga Kina dhe Rusia, ndërsa Escobar pretendoi se Serbia kishte kufizuar blerjet e saj nga Rusia “në mënyrë të konsiderueshme” në përgjigje të kërcënimit të sanksioneve, por ka rritur prokurimin nga Kina (i cili nuk mbulohet nga sanksionet “CAATSA” në fjalë).

Huizenga pyeti gjithashtu për pesë shtetet e BE-së që nuk e kanë njohur ende Kosovën, Escobar shfrytëzoi rastin për të pohuar në mënyrë të paqartë se themelimi i Asociacionit do të ishte i dobishëm në këtë drejtim.

Shkrimi i plotë pa ndërprerje

Komisioni për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve ngriti alarmin në seancën e djeshme për situatën në Ballkan. Anëtar pas anëtari përmendi shqetësime. Ata shqetësoheshin për përshkallëzimin e tensioneve etnike dhe paqëndrueshmërisë, keqbërjet ruse, ndërhyrjet kineze, dështimin e Serbisë dhe Kosovës për të zbatuar marrëveshjet, dështimin për të zbatuar vendimet e gjykatave dhe lëvizjet secesioniste në Bosnje dhe Hercegovinë, korrupsionin endemik dhe ekonomitë e flamurit. Ata mund të kenë përmendur gjithashtu rrjedhje të konsiderueshme të emigrantëve nga rajoni.

Kishte një dëshmitar të vetëm: Gabe Escobar, Zëvendës Ndihmës Sekretar. Pavarësisht nga disponueshmëria e shumë njerëzve të besueshëm që kanë pikëpamje të kundërta, Kongresi për fat të keq ka zgjedhur që në këtë dhe në seancën e mëparshme të fundit të Senatit për Ballkanin të dëgjojë vetëm nga Administrata. Kongresmeni Issa (R-CA) ishte i munduar të ankohej për këtë.

Thuaj shpejt dhe me besim

Gabe e përmendi shpejt pranimin në BE si objektivin e SHBA-së, pa vënë në dukje kredibilitetin e zvogëluar të kësaj perspektive dhe gjasat që do të ndodhte në çdo kohë në të ardhmen e parashikueshme. Ai pohoi se marrëveshja e normalizimit “përparim” (Ohri) e arritur në shkurt dhe aneksi i shtuar në mars janë kritike. Por ai nuk ka vërejtur se Serbia ka refuzuar t’i nënshkruajë të dyja dhe i ka shkelur shpejt.

Ai këmbënguli që Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe (ASMM) të koordinojë kulturën, arsimin dhe shërbimet publike si gur themeli. Por ai dështoi të shpjegojë pse SHBA-të nuk kanë insistuar në kuid pro quo-në e rënë dakord gjithashtu në vitin 2013. Kjo ishte shtrirja e kushtetutës së Kosovës në komunat me shumicë serbe të veriut. Beogradi e ka bllokuar vazhdimisht këtë në mënyra të ndryshme.

Gabe vuri në dukje marrëveshjen e supozuar të Kosovës dhe Serbisë për të njohur dokumentet dhe simbolet kombëtare të njëra-tjetrës. Por ai neglizhoi të theksojë se ky është një problem kryesisht në Serbi. Ai përsëriti urdhrin se Serbia nuk do të lobojë më kundër integrimit ndërkombëtar të Kosovës. Presidenti serb Vuçiq është zotuar të mos e përmbushë këtë dispozitë. Beogradi nuk e respektoi atë në Këshillin e Evropës disa ditë pas nënshkrimit të marrëveshjes.

Në Bosnje, Gabe përmendi aktivitetet anti-Dayton të Milorad Dodik. Por ai ishte në humbje për të shpjeguar se si SHBA do ta bënte Evropën të bashkohej në sanksionet kundër tij. Ai përmendi mbështetjen e tepruar në rajon në energjinë ruse. Megjithatë, ai nuk ka vërejtur se Serbia është fajtori kryesor në këtë drejtim.

Pyetja ishte e mirë

Kryetari Kean (R-NJ) donte të dinte nëse SHBA do të ushtrojë presion të fortë ndaj Presidentit Vuçiç nëse Kryeministri i Kosovës vazhdon me ASMM. Gabe tha një “absolutisht” të shpejtë dhe të sigurt dhe vazhdoi të pretendonte se marrëveshja kërkon që Serbia të njohë sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës. Kjo është e qartë se nuk e bën. Ai shtoi se Serbia ka pranuar që të largojë protestuesit dhe të marrë pjesë në zgjedhjet e reja për kryetarë komunash në veri të Kosovës.

Unë mendoj se kjo mund të jetë e vërtetë në kanalet diplomatike, por ku janë provat në publik? A do ta besoni këtë vetëm disa muaj pas zgjedhjeve të mbajtura sepse Beogradi ra dakord që serbët të merrnin pjesë, por ata më pas bojkotuan? Gabe vazhdoi duke thënë se ata demonstrues që sulmuan gazetarët policinë e Kosovës dhe NATO-n duhet të ndëshkohen. Ku është kërkesa publike e SHBA-së që Beogradi, i cili urdhëroi trazirat, t’ia dorëzojë sistemin e drejtësisë së Kosovës?

Renditja e Anëtarit Keating (D-MA) u fokusua në Kinë. Gabe theksoi me të drejtë kushtet politike të Pekinit, por e vendosi shpresën e tij tërësisht në BE për të krijuar (një ditë) procedura kontraktuese që do të kundërshtonin Pekinin dhe do t’i mbanin projektet të hapura për konkurrentët amerikanë.

Sanksionet

Përfaqësuesja Wagner (R-MO) nënvizoi aktin e saj dypartiak “Përkrahja e Marrëveshjeve të Paqes të Dejtonit përmes sanksioneve”. Gabe u zotua ta mbështesë atë dhe të parandalojë që financimi të arrijë tek ata që po përpiqen të çmontojnë Bosnjën (përveç mbështetjes për EUFOR dhe HiRep). Kjo dukej serioze. Ndoshta shteti e ka kuptuar më në fund se heshtja ndaj Dodikut nuk është një strategji fituese. Kongresmenja e bëri të qartë se donte që Hungaria të lejonte sanksionet e BE-së ndaj Dodik.

Kongresmeni Titus (D-NV) u fokusua në dezinformimin rus dhe shtypin e lirë. Gabe humbi mundësinë për të përqendruar kritikat në Serbi, e cila ka parë një rënie të gjatë në lirinë e shtypit dhe një rritje dramatike të dezinformatave ruse.

Kongresmeni Huizenga (R-MI) pyeti për blerjen e armëve nga Serbia nga Kina dhe Rusia. Gabe pretendoi se Serbia kishte kufizuar blerjet e saj nga Rusia “në mënyrë të konsiderueshme” në përgjigje të kërcënimit të sanksioneve, por ka rritur prokurimin nga Kina (i cili nuk mbulohet nga sanksionet “CAATSA” në fjalë). Huizenga pyeti gjithashtu për pesë mosnjohësit e BE-së. Gabe shfrytëzoi rastin për të pohuar në mënyrë të paqartë se veprimi mbi ASMM do të ishte i dobishëm.

Kongresmeni Self (R-TX) u fokusua në nxitjen e presidentit Vuçiç për bojkotimin e zgjedhjeve dhe importimin e armëve të rënda nga Rusia. Pse nuk kemi sanksione ndaj Serbisë tani? Gabe u tërhoq duke pretenduar se ai nuk i kontrollonte sanksionet CAATSA dhe se sanksione të tjera ishin përdorur në Ballkan, duke lënë pas dore të përmendte se ato nuk janë përdorur kundër Serbisë. Vetë e bëri të qartë se ai e konsideron Serbinë si një përfaqësues të Rusisë në Ballkan.

Kongresmeni Moran (R-TX) pyeti për Malin e Zi. Mjerisht, Gabe nuk ishte në dijeni të rrugës bregdetare të sapokontraktuar atje që kinezët do të ndërtonin dhe gabimisht mendoi se ishte autostrada e ndërtuar tashmë veri/jug. Ai gjithashtu shfrytëzoi rastin për të theksuar se qeveria e re e Malit të Zi do ta bëjë Podgoricën një kandidate të shpejtë për anëtarësim në BE dhe se presidenti i saj i ri si “proamerikan”. Unë nuk shoh ende ndonjë garanci për këto dy propozime.

Një komision i informuar mirë, por administrata nuk po dëgjon
Të informuar mirë, anëtarët e Kongresit bënë pyetje të mira. Përgjigjet e administratës ishin më pak bindëse. Ata vazhdimisht shmangën çdo kritikë serioze ndaj Serbisë dhe vazhduan ta mbajnë Kosovën kryesisht, nëse jo ekskluzivisht, përgjegjëse për rrënimin aktual të trenit. Nuk kishte asnjë shenjë se Gabe po dëgjonte indikacionet e përsëritura se nevojitet një qasje më e ashpër me Serbinë.

Dy lëshime të dukshme. Gabe nuk përmendi Open Balkans, një iniciativë e Beogradit që duket se ka vdekur si një vdekje e merituar. Por idetë e këqija nuk vdesin kurrë në Ballkan. Ata kthehen si zombie për të ndjekur rajonin. Thjesht prisni disa vjet, ose ndoshta muaj. Do të kthehet, së bashku me ndarjen.

Nëse nuk e humba, Gabe gjithashtu nuk përmendi drejtorin serb të sanksionuar së fundmi të Agjencisë së Inteligjencës së Sigurisë. Askush nuk pyeti se çfarë do të bëjmë për Aleksandar Vulin. Ky ishte një lëshim fatkeq./