Vitin e kaluar, pak pasi Vladimir Putin urdhëroi pushtimin e Ukrainës, The New Yorker iu drejtua historianit Stephen Kotkin për analizë. Javën e kaluar ai foli sërish për New Yorker. Kotkin ka botuar dy vëllime të një biografie të planifikuar prej tre pjesësh të Stalinit dhe veprat e tij mbi rënien e Bashkimit Sovjetik dhe pasojat e tij janë të pashembullta në saktësinë dhe thellësinë e tyre. Pas më shumë se 30 vitesh në Princeton, ai tani është në Stanford.
Biseda e vitit të kaluar trajtoi natyrën e regjimit të Putinit, vendimin e tij për të pushtuar Ukrainën dhe se si mund të dukej lufta me kalimin e kohës. Tani e dimë – pushtimi rus ishte një fatkeqësi në çdo kuptim. Ajo ka shkaktuar qindra mijëra viktima dhe pjesa më e madhe e infrastrukturës së Ukrainës është nën rrënoja. Pasi ushtria ruse dështoi të pushtonte shpejt kryeqytetin Kiev dhe të largonte udhëheqjen ukrainase, ajo filloi një luftë të egër shkatërrimi, në të cilën gjithnjë e më shumë njerëz nga të dyja palët bien viktimë e ambicieve të pamëshirshme të Putinit.
Kotkin është një studiues i arrirë, por lidhjet e tij me këtë temë nuk kufizohen vetëm në arkiva dhe biblioteka. Ai ka lidhje të mira në Uashington, Moskë, Kiev dhe më gjerë; analiza e tij e luftës bazohet në intervista me burime si dhe në bazën e tij të njohurive. Javën e kaluar ai foli sërish për New Yorker, transmeton tetova.com.
Vitin e kaluar, Kotkin tha se Ukraina fiton në Twitter dhe se Rusia fiton në fushën e betejës, shumë gjëra kanë ndryshuar që atëherë, por analisti ende mban këtë qëndrim.
– Le të imagjinojmë një shtëpi. Le të themi se zotëroni një shtëpi që ka 10 dhoma. Dhe le të themi se unë hyj, rrëmbej dhe shkatërroj dy dhoma. Nga ato dy dhoma, unë pastaj shkatërroj tetë dhomat tuaja të tjera, dhe ju përpiqeni të më mposhtni. Po përpiqesh të më dëbosh nga dy dhomat. Ti më shtyn në një kënd. Por unë jam ende këtu dhe jam ende duke shkatërruar. Dhe çështja është se ju duhet një shtëpi. Ju jetoni në të. Është shtëpia jote dhe nuk ke një tjetër. Unë kam një shtëpi të dytë dhe shtëpia ime e dytë ka një mijë dhoma. Pra, nëse unë ju shkatërroj shtëpinë, do të fitoni ju apo unë?”, shpjegon Kotkin dhe shtoi se fatkeqësisht, kjo është situata në të cilën ndodhemi.
Sipas tij, ukrainasit kundërshtuan përpjekjen e Rusisë për të pushtuar vendin e tyre. Ata mbrojtën kryeqytetin e tyre. Ata i dëbuan rusët nga pjesa e vendit që pushtuan nga 24 shkurt 2022. Ata kthyen rreth gjysmën e tij. E megjithatë ata kanë nevojë për shtëpinë e tyre dhe rusët po e rrënojnë atë. Strategjia e Putinit mund të përshkruhet si “nëse nuk mund ta kem, askush nuk do ta ketë”. Fatkeqësisht, tani është një tragjedi.
Për analizën e Putinit si figurë strategjike, ai thotë se presidenti i Rusisë nuk është aspak figurë strategjike.
Njerëzit thoshin se ai ishte një gjeni taktik, se luante mirë edhe me letra të dobëta. Mendoj se është një ide e gabuar. Ai ndërhyri në Siri dhe e budallallepsi Presidentin Obama kur tha se po vinte kufirin për armët kimike. Por çfarë do të thotë kjo? Kjo do të thotë se Putini është bërë bashkëpronar i luftës civile. Ai u bë pronar i krimeve dhe i vendit të shkatërruar të Sirisë. Ai nuk i rriti talentet në vendin e tij, kapitalin e tij njerëzor. Ai nuk ndërtoi infrastrukturë të re. Nuk rriti prodhimin e pasurisë, theksoi historiani.
Çfarë ka arritur në Ukrainë, pyet Kotkin dhe shton se Putini ka dëmtuar reputacionin e Rusisë – është shumë më keq se sa ka qenë ndonjëherë. Ai konsolidoi kombin ukrainas, ekzistencën e të cilit ai e mohoi. Ai po zgjeron NATO-n edhe pse qëllimi i tij ishte të largonte NATO-n nga zgjerimi pas vitit 1997. Ai madje bëri që Suedia të aplikonte për anëtarësim në NATO. Në përgjithësi, është një fatkeqësi.
– Problemi është se ai është në pushtet. Dhe nacionalistët e butë rusë, të cilët ishin gjysmë kritikë ndaj Putinit, tani nuk kanë ku të shkojnë. Ose duhet ta mbështesin ose duhet të ikin në Armeni, Gjeorgji, Kazakistan dhe Turqi. Ai po shkatërron vendin e tij në një mënyrë, por në një mënyrë shumë të ndryshme nga vrasja që po bën në Ukrainë, thotë ai.
I pyetur se çfarë është zbuluar në lidhje me ushtrinë ruse dhe aftësitë e saj të inteligjencës gjatë vitit të kaluar, ai tha se lufta është një tragjedi dhe se nuk ka asnjë mënyrë që ajo të përfundojë përveçse tragjikisht duke pasur parasysh atë që ka ndodhur: numrin e të vdekurve në Ukrainë; shkallën e shkatërrimit; pasojat për vendet e tjera, duke përfshirë pasigurinë ushqimore.
Por ka pasur edhe surpriza të këndshme. Njëra ishte aftësia dhe vullneti i ukrainasve për të luftuar. Ishte shumë frymëzuese që në fillim.
Një tjetër surprizë e këndshme ishin dështimet e Rusisë. Ne e dinim se kishte probleme me Rusinë: shumë prej nesh besonin se ushtria ruse në fakt kishte vetëm 30 deri në 50 mijë ushtarë, për sa i përket luftëtarëve të stërvitur me pajisje moderne, në krahasim me qindra mijëra rekrutët e trajnuar dobët që hanin ushqim për qentë. nuk ka pajisje cilësore dhe drejtohen nga oficerët e korruptuar. Por shkalla e dështimit të Rusisë në Ukrainë, nga pikëpamja ushtarake, ishte një surprizë e këndshme për shumë prej nesh, duke përfshirë edhe mua, thotë analisti.
Ai shton se ka edhe përshtatshmëri dhe guxim evropian, apo jo? Të gjithë thanë: “Nëse Europa nuk merr kapuçinon e saj në mëngjes dhe ekspresin pas drekës, nuk mund ta durojë”. Shikoni çfarë ndodhi, Evropa u largua nga varësia prej energjisë ruse shumë më shpejt nga sa mendonte dikush. Ajo është bashkuar në mbështetje të Ukrainës pothuajse tërësisht.
Më pas erdhi ajo që unë do ta quaja një surprizë e pakëndshme. Pavarësisht sanksioneve, ekonomia ruse nuk u tkurr ndjeshëm. Rezulton se populli rus ka provuar të jetë jashtëzakonisht i adaptueshëm ndaj regjimit të sanksioneve dhe ka kuptuar se si të mbijetojë, dhe në disa raste, si të lulëzojë.
I pyetur nëse Rusisë po i mbarojnë furnizimet, ai shprehet se nëse je në një luftë shkatërrimtare, duhet të bombardosh objektet e prodhimit të palës tjetër.
Ju duhet t’i pamundësoni palës tjetër aftësinë për të rimbushur fushën e betejës. Dhe ju duhet të rrisni prodhimin tuaj siç kemi bërë në luftërat e mëparshme në të cilat ishim të përfshirë drejtpërdrejt, por këtu nuk jemi. Pra, si ta përballoni një luftë sfilitëse me të dyja duart të lidhura pas shpine? Ukrainasit janë të mrekullueshëm. Ajo që ata bëjnë është frymëzuese. Por nëse ata marrin çdo pëllëmbë territor – dhe nuk janë aspak afër kësaj – ata ende kanë nevojë për procesin e anëtarësimit në BE. Ukraina do të ketë nevojë për një zonë të çmilitarizuar pa marrë parasysh se sa territor do t’i rikthehet, duke përfshirë edhe nëse ajo rifiton disi Krimenë. Ekziston një problem që vitin e ardhshëm, një vit më pas, një vit pas kësaj – kjo mund të ndodhë përsëri, thotë Kotkin.
Sipas tij, Washington Post së fundmi ka publikuar një intervistë me Kirill Budanov, kreun shumë të ri të shërbimit inteligjent ukrainas. Çfarë mund të lexohej?
Dy gjera. Së pari, një ndjenjë optimizmi që përfshin jo vetëm një rezultat të mirë në fushën e betejës, por edhe kthimin e Krimesë vitin e ardhshëm. Dhe së dyti, ai tha me shumë besim se Vladimir Putin është shumë i sëmurë. Dyshoj se thashethemet për shëndetin e keq të Putinit kanë origjinën nga shërbimi i inteligjencës ukrainase, tha analisti.
Drejtori i CIA-s, William Burns, ka thënë publikisht se nuk ka prova që Putini është i sëmurë. Edhe një herë ne duam që ajo të jetë e vërtetë sepse ne duam një rrugë të shkurtër drejt fitores së Ukrainës. Problemi është se ne duhet të jetojmë në rrethanat që kemi. Nëse shikoni rezultatin e Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut, është një rezultat i tmerrshëm. Në të njëjtën kohë, ishte një rezultat që lejoi Korenë e Jugut të lulëzonte nën garancitë dhe mbrojtjen amerikane të sigurisë.
Dhe nëse do të kishte një Ukrainë, pavarësisht nga madhësia e saj, e cila mund të lulëzonte si një anëtare e Bashkimit Evropian dhe që mund të kishte një lloj garancie sigurie – nëse do të ishte hyrja e plotë në NATO, ose një marrëveshje dypalëshe me SHBA-në, apo një Marrëveshja shumëpalëshe që do të përfshinte SHBA-në, Poloninë, vendet baltike dhe skandinave, potencialisht do ta fitonte luftën.
Nëse Ukraina mund të arrijë fitoren e dëshiruar mbi çdo pëllëmbë të territorit, për reparacionet dhe gjykatat e krimeve të luftës, ajo ende duhet të integrohet me Perëndimin për të konsoliduar këto përfitime. Kërkohet ende një garanci sigurie. Pra, ne po diskutojmë disa çështje që janë thellësisht të rëndësishme për ukrainasit për shkak të krimeve të kryera kundër tyre. Në të njëjtën kohë, mund të mos jetë përkufizimi i fitores ai që do ta vendoste Ukrainën në një pozitë më të mirë, në një kohë më të arsyeshme me më pak viktima, duke marrë parasysh situatën, thekson Kotkin.
I pyetur se cili do të ishte rezultati më i mirë i luftës, ai thotë se është një Rusi që i ngjan Francës. Domethënë, një vend i zakonshëm i madh që sillet në përputhje me shtetin ligjor dhe normat ndërkombëtare dhe është krenar për kulturën e vet, dhe ka një ushtri të madhe, por nuk kërcënon fqinjët dhe dëshiron të jetojë në paqe në rajon.
Ky do të ishte një rezultat i madh. Le të shpresojmë se do të shohim një rezultat të tillë si për popullin rus ashtu edhe për fqinjët e tij. Por derisa të shohim atë rezultat, çfarë do të bëjmë, pyet Kotkin.
– Le të themi se Ukraina çliron një pjesë të territorit të saj, ndoshta këtë pranverë dhe verë. Dhe pastaj, pas dy vitesh, do të ketë një tjetër përforcim rus ose diçka tjetër që mund të ndodhë. Si mund të parandalojmë që armiqësitë të vazhdojnë pafundësisht? Pse nuk jam i sigurt se mund të japin bazën tonë industriale kur bëhet fjalë për prodhimin e armëve. Ne kemi prioritete të tjera për të cilat duam të shpenzojmë fondet dhe burimet e taksapaguesve. Dhe kjo është arsyeja pse unë jam për fitoren e Ukrainës. Unë jam kundër fitores së Rusisë. Por unë e përkufizoj fitoren e Ukrainës në rrethanat në të cilat jetojmë, thekson ai.
Historiani na kujton Sllobodan Millosheviqin, të cilin e kujtojmë si ish-diktator në Serbi.
Ai humbi katër luftëra para se të rrëzohej. Katër luftëra. Pra, ndoshta regjimi i Putinit do të përjetojë disa turbulenca të brendshme nëse nuk mund të arrijë qëllimet e tij maksimale të luftës. Ata mund të mbijetojnë dhe ta zgjasin për një kohë. Fuqia ruse mund të degradojë edhe më tej në të ardhmen. Statusi i tyre si superfuqi energjetike është degradues. Statusi i tyre si një partner i vogël në Euroazinë më të madhe kineze bëhet i varur, me kusht që kinezët ta pranojnë Rusinë si një partner të vogël. Kapitali njerëzor rus po rrjedh gjak. E gjithë ekonomia e re ka ikur nga Rusia, tha ai, duke shtuar se ne kemi një Rusi që potencialisht i ngjan gjithnjë e më shumë regjimit të Putinit si shoqëri, jo vetëm si regjim.
– Kemi një armatë të tërë të djathtësh ksenofobikë në Rusi, të cilët ankohen se lufta nuk po bëhet siç duhet, duke dashur të bombardojnë Ukrainën dhe Perëndimin, ndërsa shprehin ekstremizëm në mediat sociale, gjë që fatkeqësisht mediat sociale ua lehtësojnë dhe inkurajojnë përhapjen e mendimeve tëtyre. Dhe kjo është Rusia që kemi tashmë. Rusia tashmë është transformuar plotësisht. Luftërat janë transformuese në çdo mënyrë, përfundoi ai./ New Yorker/
