Arabia Saudite, Irani dhe çmimi i naftës
Nëse problemet në vend kërcënojnë të kthehen në krizë, atëherë gjej një armik: edhe sauditët duhet ta njohin këtë shprehje. Dhe problemet me të cilat po ndeshet vendi janë gjigande për shkak të uljes së çmimit të naftës. Më shumë se tetëdhjetë përqind të të ardhurave shtetërore të Arabisë Saudite të qeverisur në mënyrë despotike vijnë nga nafta. Por meqenëse çmimi i naftës është ulur prej gushtit 2014 më shumë se 60 përqind, buxheti shtetëror i Arabisë Saudite kaloi në minus të thellë. Minusi për vitin e kaluar, sipas Ministrisë së Financave në Riad, duhet të kapë shifrën prej gati 90 miliardë dollarë. Kjo nuk është hera e parë me një minus – dhe nuk do të jetë as e fundit. Për pesë vjet, rezervat e vendit do të jenë konsumuar, po të mos ndërmerret gjë, paralajmëron Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN). Shefja e FMN-së tha para pak kohësh se rënia e çmimit të naftës i bën të pashmangshme reformat. “Rritja duhet të vijë tani më fort nga sektori privat dhe më pak nga sektori shtetëror”, është kërkesa.
Çmim i lartë për ruajtjen e pushtetit
Pjesa e shpenzimeve shtetërore në produktin e brendshëm bruto saudit për vitin e kaluar, sipas llogarive të FMN duhet të jetë te rreth 50 përqind. Një vit më parë ishin 40,8 përqind. Shkaku ka të bëjë me faktin se të ardhurat nga nafta vazhdojnë të pakësohen, kurse shpenzimet për shtetin saudit të mirëqënies janë në rritje. Rreth dhjetë përqind e të gjithë sauditëve punojnë si nëpunës shteti dhe rrogat konsiderohen të larta. Me subvencione të fuqishme për ujin, energjinë elektrike dhe benzinën, regjimi deri tani siguroi mbështetje nga populli. Por vetëm subvencionimi i çmimeve energjetike konsumon çdo vit gati një të tetën e Produktit të Brendshëm Bruto. Prandaj FMN kërkon një ulje të subvencioneve. Në fakt, qeveria e Riadit vendosi pak ditë para ekzekutimeve masive në fillim të këtij viti shkurtimet e para. Disa çmime energjetike u rritën me më shumë se 50 përqind.
Çmimi i naftës si armë
Për të balancuar buxhetin e saj, Arabisë Saudite i nevojitet sipas FMN një çmim të naftës prej të paktën 82 dollarë për fuçi. Por në fakt çmimi i naftës vërtitet te 40 dollarë. Bashkëpërgjegjës janë megjithatë sundimtarët sauditë. “Arabia Saudite e përdor çmimin e naftës si armë”, mendon Patrick Artus nga banka franceze Natixis. Kundërshtari i Riadit është Irani, me të cilin ai po ndjek një konflikt të përgjakshëm për sundim në rajon. Riadi refuzon t’i ulë kuotat e nxjerrjes së naftës, megjithë çmimet e ulëta dhe kërkesat e kartelit të Opec-ut. Me çmimet e ulëta të naftës, sipas Riadit mund të gjunjëzohen prodhuesit e rinj të naftës nga SHBA. Teknika e Fracking nuk vlen më përballë çmimeve shumë të ulëta të naftës. Deri tani llogaria sauditëve nuk u ka dalë dhe nga çmimet e ulëta vuajnë vendet nxjerrëse vetë. Irani kërkon që pas fundit të sanksioneve të arrijë pozicionin e mëparshëm në OPEC. Por çdo fuçi nafte e nxjerrë më tepër e vë edhe më shumë nën presion çmimin e naftës. Megjithatë pesha e rëndë e OPEC-ut është Arabia Saudite. Kështu konflikti rajonal midis sauditëve dhe Iranit kërcënon të destabilizojë gjithë OPEC-un.
