BBC: Kur ky armëpushim të përfundojë, nis faza tjetër vendimtare e luftës

Fushata ushtarake e Izraelit në qytetin e Gazës është ndoshta në fazat e saj përfundimtare. Armëpushimi, i ndërmjetësuar për të lejuar lirimin e pengjeve izraelitë dhe të burgosurve palestinezë, do të vonojë Ushtrinë Izraelite(IDF) nga katër deri në nëntë ditë, në varësi të numrit të pengjeve që Hamasi vendos të lirojë.

Kur kjo të përfundojë, ekspertët izraelitë presin që beteja për kontrollin e qytetit të Gazës të rifillojë dhe të zgjasë edhe një javë deri në 10 ditë, shkruan në një nga analizat e saj BBC.

Por çfarë ndodh kur ushtria izraelite e kthen vëmendjen në Rripin jugor të Gazës, siç ka treguar fuqishëm kryeministri Benjamin Netanyahu?

Izraeli është zotuar të shkatërrojë Hamasin kudo që ekziston. Ai supozon se udhëheqësit më të rëndësishëm të grupit, Yayha Sinwar dhe Mohammed Deif, janë diku në jug, së bashku me mijëra luftëtarë dhe, ndoshta, një numër të konsiderueshëm pengjesh izraelitë.

Nëse Izraeli vendos t’i bëjë jugut atë që tashmë i është bërë veriut, a do të fillojë të mbarojë vullneti i mirë perëndimor – veçanërisht ai amerikan?

Me pjesën më të madhe të rreth 2.2 milionë njerëzve të Rripit të Gazës të grumbulluar tani në dy të tretat jugore të Rripit, shumë prej të cilëve të pastrehë dhe të traumatizuar, a po afrohet një fatkeqësi më e madhe humanitare?

Një nga pikat e fundit mund të jetë pamja e qindra civilëve palestinezë, të grumbulluar në tenda, mes fushave ranore të një vendi të quajtur al-Mawasi.

Sipas agjencisë së ndihmës së OKB-së për Palestinezët (Unrëa), pothuajse 1.7 milionë njerëz janë zhvendosur në të gjithë Rripin e Gazës që nga 7 tetori. Shumica e tyre janë në jug, duke jetuar në strehimore të mbipopulluara.

Zyrtarët e OKB-së flasin për kushte tashmë të dëshpëruara, me dhjetëra mijëra njerëz të strehuar në shkolla, spitale dhe, në disa raste, në tenda.

Për disa javë, zyrtarët izraelitë kanë folur për një zgjidhje, një të ashtuquajtur “zonë të sigurt” në al-Mawasi, një rrip i hollë toke kryesisht bujqësore përgjatë bregut të Mesdheut, afër kufirit egjiptian.

Javën e kaluar, fletëpalosjet e hedhura mbi qytetin e afërt të Khan Yunis paralajmëruan për sulme ajrore të afërta dhe u thanë njerëzve të lëviznin në perëndim, drejt detit.

Në një postim në mediat sociale të enjten, Avichay Adraee, zëdhënësi i IDF për mediat arabe, i tha Gazans al-Mawasi se do të ofronte “kushtet e duhura për të mbrojtur të dashurit tuaj”.

Por sa realiste është të pritet që më shumë se dy milionë njerëz të strehohen atje, ndërkohë që lufta shpërthen aty pranë? Dhe sa “të përshtatshme” janë kushtet në al-Mawasi?

Harta tregon një grumbull fushash, serrash dhe shtëpish të shpërndara. Edhe pse është e vështirë të jetë e sigurt, zona e përcaktuar nga Izraeli është rreth 2.5 km (1.6 milje) e gjerë, në rastin më të gjerë dhe pak më shumë se 4 km (2.5 milje) e gjatë.

Dr Michael Milshtein, një ish-këshilltar për çështjet palestineze i Koordinatorit të Aktiviteteve Qeveritare të Izraelit në Territore (COGAT), e quan atë “një vend të bukur dhe të frytshëm, por mjaft të vogël”.

Agjencitë e ndihmës kanë një pikëpamje më pak bujare.

“Është një copë tokë e vogël”, thotë Juliette Touma, drejtore e komunikimit për Unrwa.

“Nuk ka asgjë atje. Janë vetëm duna rëre dhe palma.”

Çdo përpjekje për të akomoduar qindra mijëra njerëz të zhvendosur, në një zonë që në dukje mungon në infrastrukturë thelbësore – nuk ka spitale – do t’i paraqesë OKB-së një sfidë humanitare madhështore, duke përfshirë ngritjen e strehimoreve emergjente, me shumë gjasa tenda.

Është gjithashtu një sfidë morale me rezonancë të thellë historike – shumica e popullsisë së Gazës rrjedh nga refugjatët që jetuan në tenda pas dëbimit të tyre nga Izraeli në 1948.

Rripi i Gazës është tashmë shtëpia e tetë kampeve të refugjatëve, të cilët janë shndërruar gjatë dekadave në qytete të mbipopulluara. OKB-ja nuk dëshiron të jetë përgjegjëse për ngritjen e një kampi tjetër.

Zyrtarët izraelitë thonë se do të jetë në dorën e agjencive të ndihmës për të siguruar që ndihma të arrijë al-Mawasi nga vendkalimi Rafah, më shumë se 10 km larg. Ata nuk kanë thënë se si do të funksionojë kjo në praktikë.

Zyrtarët amerikanë thuhet se po përpiqen të negociojnë me Izraelin për zona të tjera të sigurta, ndoshta duke përfshirë një në Dahaniya, në skajin më jugor të Rripit të Gazës.

Sipas kushteve të marrëveshjes për lirimin e pengjeve, e cila hyri në fuqi të premten, Izraeli gjithashtu duhet të lejojë 200 kamionë ndihma në Gaza çdo ditë, shumë më tepër se në javët e fundit.

Por më 16 nëntor, një deklaratë nga krerët e 18 agjencive të OKB-së dhe OJQ-ve të përfshira në ofrimin e ndihmës për civilët palestinezë, u duk se hodhi poshtë planet e Izraelit.

“Ne nuk do të marrim pjesë në krijimin e asnjë ‘zone të sigurt’ në Gaza që do të krijohet pa marrëveshjen e të gjitha palëve”, tha ai.

Zyrtarët e OKB-së thonë se palët përfshijnë Izraelin, Hamasin dhe Autoritetin Palestinez, me bazë në Bregun Perëndimor.

Pa përmendur emrin e al-Mawasi-t, deklarata e 16 nëntorit paralajmëroi se propozimet e njëanshme të Izraelit mund të rrezikonin shumë jetë.

Një nga nënshkruesit, Dr Tedros Ghebreyesus, drejtor i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë, i quajti planet “një recetë për fatkeqësi”.

Një foto tregon ndërtesa të shkatërruara në qytetin e Gazës në rripin verior të Gazës pas javëve të bombardimeve izraelite, pasi një armëpushim katërditor hyri në fuqi më 24 nëntor 2023

“Përpjekja për të grumbulluar kaq shumë njerëz në një zonë kaq të vogël me infrastrukturë apo shërbime kaq të vogla”, tha ai, “do të rrisë ndjeshëm rreziqet për shëndetin për njerëzit që janë tashmë në prag.”

Zyrtarët izraelitë thonë se Hamasi është fajtor dhe duket se nuk shqetësohet nga rreziqet. Al-Mawasi, thonë ata, është zona e vetme që forcat izraelite kanë marrë përsipër të mos sulmojnë.

“Do të jetë e tmerrshme. Por ata do të jetojnë”, thotë nënkoloneli Richard Hecht, një zëdhënës i IDF.

Për Izraelin, është një çështje e domosdoshmërisë ushtarake. Ashtu si Hamasi u vendos në qytetin e Gazës, thotë ai, po ashtu luftëtarët dhe infrastruktura e grupit ekzistojnë në Khan Yunis dhe Rafah. Largimi i popullatës civile përpara një sulmi, argumentojnë izraelitët, është mënyra njerëzore për t’iu qasur detyrës së mposhtjes së Hamasit.

“Njerëzve në Izrael nuk u pëlqen situata ku njerëzit në Gaza janë diku në al-Maëasi, nën shiun e dimrit që po vjen”, thotë gjeneralmajori në pension Yaacov Amidror, një ish-këshilltar izraelit për sigurinë kombëtare.

“Por cila është alternativa? Nëse dikush ka një ide se si të shkatërrojë Hamasin pa të, ju lutemi na tregoni.”

Perspektiva e muajve të mëtejshëm të vuajtjeve, të shoqëruara nga mbipopullimi ekstrem dhe kushtet e ashpra të dimrit, do të shtojë shqetësimin ndërkombëtar në rritje për zhvillimin e fushatës ushtarake të Izraelit në Gaza.

“Kryerja e një operacioni të ri të madh tokësor në atë zonë rrezikon viktima dhe zhvendosje të civilëve në një shkallë që do të kërcënojë të minojë simpatinë ndërkombëtare për Izraelin”, më tha një zyrtar perëndimor, duke folur në kushte të rrepta anonimiteti.

“Është një çështje se sa do të zgjasë durimi perëndimor”.

Qeveria Netanyahu e di se mund të mbështetet në rezerva të thella të paprecedentë të vullnetit të mirë perëndimor, pas tmerreve të papërshkrueshme të kryera nga Hamasi më 7 tetor.

Por zyrtarët izraelitë e dinë gjithashtu se këto rezerva nuk janë të pafundme dhe se thirrjet ndërkombëtare për përmbajtje ka të ngjarë të bëhen më të forta kur armëpushimi i pengjeve të përfundojë dhe Izraeli të rifillojë fushatën e tij ushtarake.

“Shpresa ime është që presioni ndërkombëtar pas përfundimit të armëpushimit nuk do ta pengojë këtë”, thotë Dr Eyal Hulata, i cili drejtoi Këshillin e Sigurisë Kombëtare të Izraelit nga 2021 deri në 2023.

“Shpresoj se qeveria e kryeministrit Netanyahu nuk do t’i nënshtrohet presionit me këtë. Kjo është ajo që qytetarët e Izraelit presin nga udhëheqësit e tyre.”

Me dimrin që po afrohet, Izraeli po përgatitet për fazën e ardhshme vendimtare të fushatës së tij dhe pa marrëveshje se si të merret me popullsinë civile, agonia e gjatë e Gazës duket se do të vazhdojë. Ndoshta edhe për t’u përkeqësuar.