Intervista e plotë/ Fillimet e karrierës, suksesi dhe projekti i portit të Durrësit! Rrëfimi ekskluziv i Alabbar në “Top Story”

Muhamed: Shumë faleminderit që erdhët të na takoni këtu! Faleminderit!

Faleminderit që mundësuat ardhjen time këtu!

Muhamed: Jo, ju lutem! Ju faleminderit juve!

Me investimet dhe idetë tuaja, ju keni projekte të cilat, siç i quani, janë “projekte të stilit të jetesës”.

Muhamed: Kjo është e vërtetë. Përpiqemi.

Jeni modest.

Muhamed: Jo, përpiqemi. Duhet të përpiqemi.

Nuk e di nëse kjo modesti vjen nga fakti që jeni fatlum, të shëndetshëm, të pasur… Nga vjen modestia juaj?

Muhamed: Nga nëna ime. Nëna ime është një grua tepër speciale. Ndoshta vjen nga besimi: “ti je me fat, ke bërë gjëra të shkëlqyera në jetë, jeton mirë, ke një familje të shëndetshme, ke reputacion dhe emër të mirë”. Mendoj se duhet të jem modest për të gjitha këto, sepse është thjesht një dhuratë.

Dhuratë?

Muhamed: Po, sigurisht. Sepse e përzgjedh Zoti kujt do t’i japë çfarë.

Dimë se në botën tuaj, dhurata e besimit është më e çmuara dhe më e bekuara. Edhe në avion, rrugës për këtu, mund ta shikosh këtë gjë. Kur shikon në hartën digjitale rrugën që ndjek avioni, vëren diçka të veçantë që nuk e sheh kurrë në botën perëndimore. Të dhënat në ekran tregojnë sa pranë ndodhet vendi i lutjes.

Muhamed: Kjo është e vërtetë.

Është shumë interesante. Pra, nuk është thjesht destinacioni, por edhe fati? Nëse mund ta quajmë kështu. Por dua ta nis këtë intervistë me ju si protagonist, si një person tepër tërheqës në botën dhe kohën tonë, le ta themi kështu. I njohur në mbarë botën. Si ndiheni që keni këtë emër të madh?

Muhamed: Nuk ndiej asgjë speciale, të jem i sinqertë. Sepse jam gjithmonë i zhytur në mendime. “Çfarë duhet të bëj në një vend kaq të bukur? Punojnë njerëz të mirë për mua? Po veproj drejtë? Po bëj gabime të vogla apo të mëdha?” Gjëra të tilla. “Është mirë nëna ime?” Sepse ka dy muaj në spital dhe sot mora vesh që do ta nxjerrin së shpejti. Sot është një ditë e mrekullueshme në jetën time. Jam gjithmonë i fiksuar me “si mund të përmirësohemi? Nëse njerëzit në Shqipëri kanë besim tek ne, si mund ta mbajmë në zemër besimin e tyre?” Mendja ime është gjithmonë e zënë me gjëra të tilla. Kur përqendrohesh te thelbi, nuk më intereson kush je apo çfarë bën. Sepse më duket sikur jemi me një mision kaq të bukur. Ne mundemi ta kemi këtë mision. Jam me fat që bëj këtë punë në jetën time. Mendoj gjithmonë për këto gjëra.

Ashtu?

Muhamed: Po.

Është fakt që të gjithë ëndërrojnë të jenë miliarderë, nëse mund ta quajmë kështu.

Muhamed: Po.

Me fjalë të thjeshta. Nuk diskutohet. Është ëndrra e çdo të riu të jetë miliarder.

Muhamed: Po, sigurisht.

Kjo është e përhapur në të gjithë botën.

Muhamed: Po.

Në Shqipëri kemi mbivlerësimin e parasë. Para se të uleshim këtu për intervistën zyrtare, ju po flisnit për një stil jetese, në fakt, jo për grumbullimin e parave. Ç’kuptim ka për ju ky “stili i jetesës”? Si mund ta arrijë një person?

Muhamed: Dua të them se, sipas meje, është në natyrën njerëzore që njeriu të grumbullojë para. Nëse na mungon entuziazmi dhe zelli për të fituar para, për të jetuar dhe pasuruar, është një mënyrë jo direkte për t’i motivuar njerëzit ta bëjnë këtë.
Sepse pa këtë, mendoj se askush nuk do të bënte asgjë. Por ne jemi aq të mençur sa ta fillojmë me dëshirat. Pasi grumbullojmë mjaftueshëm dhe sigurojmë familjet tona, është momenti të bëjmë gjëra madhështore në jetë. Sepse qëllimin e parë e keni arritur. Mos lejoni që paratë të vrasin pulën që bën vezët e arta. Në të njëjtën kohë mendoj se duhen bërë të gjitha bizneset që janë financiarisht të qëndrueshme, përndryshe nuk do të mbetet më asnjë lloj biznesi. Mendoj se qëndrueshmëria financiare duhet të fillojë me pasionin për t’i bërë gjërat siç duhet. Ne e kemi kaluar fazën për t’i bërë gjërat siç duhet. Tani jemi në një stil jetese të mrekullueshëm.

Më thatë se deri në moshën 22 vjeçare nuk kishit filluar asgjë.

Muhamed: Kisha bërë disa punë pa rëndësi kur isha në universitet.

Cilat ishin këto punët normale që keni bërë?

Muhamed: Nisa të punoja kur isha 16 vjeç, në disa trupa diplomatikë, si korrier. Në moshën 16-17 vjeçare, për dy vjet, punova gjatë natës si oficer i doganës në aeroportin e Dubait. Kontrolloja valixhet e pasagjerëve dhe në mëngjes shkoja në shkollë. Ishte një kohë entuziazmuese. Isha i lumtur që merrja 55 dollarë në muaj, më duket. Ishin shumë për mua. Pastaj pata fatin të fitoja një bursë dhe shkova në Shtetet e Bashkuara. Në moshën 21-22 vjeçare fillova të tentoja, por tentova derisa u bëra 38 vjeç. Asgjë nuk kisha arritur deri atëherë. Në moshën 38 vjeçare, situata ndryshoi.

Grida: Filloi.

Muhamed: Po.

Grida: Çfarë ndryshoi pas moshës 38 vjeçare, që u bëtë ky personalitet i shquar?

Muhamed: Ishte fillimi. Ishte e frikshme për mua. Tani kam qindra miliardë dollarë. Njerëzit patën besim dhe m’i dhanë. Unë duhet të sigurohesha që këto para të ishin të sigurta. Duhet të nxirrnim fitime. Dhe flas sinqerisht, nuk doja t’ia dija për veten. Sepse si mund të kishim besim tek unë njerëzit dhe të më jepnin 300 milionë dollarë? Unë nuk kisha përvojë të mëparshme, kisha veç një emër të panjollosur dhe emrin e babait tim.

Grida: Ata ju dhanë…

Muhamed: Po. Sepse unë e dhashë idenë. Rreth 25 njerëz m’i dhanë ato para.

Grida: Këtë e quajmë…

Muhamed: Ishte një kompani e pasurive të patundshme. Ata besuan që isha djalë i mirë, i aftë dhe më dhanë paratë në moshën 38 vjeçare. Fillova dhe isha i frikësuar. Kisha frikë mos dështoja, kisha frikë se mund të mos shkonte mirë. Por isha i vetëdijshëm ditë e natë… Ndonjëherë është mirë të ndihesh i frikësuar. Nuk i merr gjërat lehtësisht. Je i vetëdijshëm.

Grida: Shumë njerëz do të pyesnin: “Sa i madh është vetëvlerësimi juaj?”

Muhamed: Mendoj se është çështje besimi, jo vetëvlerësimi. Unë dua të thoni: “Muhamedi është njeri i mirë. Muhamedi do të bëjë veprimin e duhur.” Këtë doja dhe kjo ishte ADN-ja e tim eti.

Grida: Kur erdhëm këtu ju thatë se ky është një projekt i mrekullueshëm. Është një projekt i ri, sigurisht.

Muhamed: Është e vërtetë.

Grida: Quhet…

Muhamed: Adres Grand. “The Creek Harbour”, quhet e gjithë zona.

Grida: “The Creek Harbour” në Dubai.

Muhamed: Po.

Grida: Pranë është deti dhe peizazhi është i ngjashëm me portin e Durrës.

Muhamed: Kjo është shumë e vërtetë.

Grida: Shikojmë anijet e vjetra, ndërtesat e vjetra që janë në funksion të atyre anijeve.

Muhamed: E vërtetë.

Grida: Do t’i mbroni dhe do t’i ruani anijet e vjetra? Ndoshta për në muze. Çfarë është…? Sepse kur shikon Dubain dhe investimet tuaja, gjithçka është luksoze. Gjithçka shkëlqen dhe duket si art. Nuk është vetëm drita. Ju keni luajtur me dritat dhe keni bërë art.

Muhamed: E vërtetë.

Grida: Por cila është marrëdhënia juaj midis të resë dhe të vjetrës?

Muhamed: Është një ekuilibër i vështirë. Por ka diçka që e bën më të lehtë. Autoriteti vendor këtu është shumë specifik sesi duhet sjellë modernizmi, duke ruajtur natyrën e përroit dhe të anijeve. Im atë ishte kapiten në njërën prej tyre. Autoriteti vendor na dha një udhëzues të mirë për t’i ekuilibruar këto të dyja. Por ishim në mëdyshje. Qeveria kërkon ekuilibrin, ndërsa klienti kërkon modernizmin. Është e vështirë. U përpoqëm ta ekuilibronim sa më shumë të mundeshim.

Grida: Në Durrës ka shumë relikte arkeologjike, njëmijë vjeçare, sepse ato zona që kanë qenë të banuara prej shumë kohësh. Megjithatë nuk është folur kurrë për ekuilibrin midis qytetërimit historik mijëvjeçar dhe modernizmit që do të sillni ju. Në “Top Story” kemi folur për modernizmin që na treguat me investimet tuaja në Beograd, por Beogradi nuk ka tiparet specifike të Durrësit…

Muhamed: Po, sigurisht.

Grida: Ne jemi përqendruar në anën ekonomike. Është një projekt i drejtë apo i njëanshëm, që u mor ose ju dha nga qeveria. Le t’i lëmë mënjanë këto diskutime. Ç’mendim keni për qytetërimin e lashtë në Durrës dhe modernizmin e ri që do të sillni atje, si një Dubai i ri?

Muhamed: Po, sigurisht.

Grida: Zona e parkut arkeologjik në Durrës do të jetë e mbrojtur nga ky investim apo investimi do të mbivendoset mbi të?

Muhamed: Qeveria vendore e ka nisur punën përpara nesh. Po përpiqen të bëjnë projektin e ri për teatrin, ta rikthejnë në historinë e dikurshme.
E bukura është që nëse ju tregoj planin kryesor, është interesante se të gjitha rrugët të çojnë në teatrin romak. Është për të qeshur. Ne e shikojmë si bizhuteri të çmuar. Ku mund ta gjesh diçka të tillë? Është i mrekullueshëm. Atje është edhe një hamam i famshëm. Në fakt, po flisja me një vendas në Durrës dhe duam t’i rikthejmë bukurinë e dikurshme këtij hamami. Për popullin, është në rregull. Si kujdesemi ne për gjërat e vjetra? Ne kemi një skelë të vjetër peshkimi. Kemi plane dhe projekte që po vazhdojnë. Duam të rikthejmë në jetë industrinë e peshkimit, në këtë stil jetese luksoz. Kjo punë po bëhet aktualisht.

Grida: Industria e peshkimit? Çfarë doni të thoni…?

Muhamed: Kemi varkat e vjetra të peshkimit… Jo.
Çfarë?

Grida: Anije peshkimi.

Muhamed: Ka anije peshkimi, ka njerëz që peshkojnë atje. Ne do të krijojmë një industri të tërë, me ushqime dhe pije, rreth portit ekzistues të peshkimit.

Grida: Ndoshta ka peshkatarë që na dëgjojnë tani. Ata duhet të dinë që infrastruktura do të jetë e mirë formuar për industrinë e peshkimit dhe…

Muhamed: Po.

Grida: Varkat e vogla…

Muhamed: Patjetër. Varkat e vogla do të mbeten aty ku janë, sepse ato janë bukuria e vërtetë. Ne po punojmë me kryebashkiaken e Durrësit dhe Autoritetin Portual. Duam të gjejmë rrugët e duhura, ku t’i vendosim, në çfarë vendi. U kemi kërkuar projektuesve tanë që të krijojnë një koncept për tregun e peshkut, por le të flasim për teatrin. Më beso! Teatri është thelbi ynë.

Grida: Ju po flisni për amfiteatrin. Duhet ta them për publikun shqiptar. Kur thoni “teatër” ju i referoheni amfiteatrit të Durrësit, që është një vlerë e madhe e qytetit. Ai do të rindërtohet, zgjerohet dhe do t’i bashkëngjitet vazhdimësisë së investimit tuaj.

Muhamed: Këtë po e bën qeveria. Ne thjesht po përpiqemi ta lidhim dhe të shohim çfarë mund të bëjmë më tepër, sepse për ne është një spirancë e mrekullueshme.

Grida: Pra, do të bashkoni të renë me të vjetrën?

Muhamed: Absolutisht, po.

Grida: A kanë filluar shitjet?

Muhamed: Po. Ne i kemi filluar dy projekte. Për tre javë do të fillojmë dhe një tjetër. Ndërtimet duhet të nisin për 30 ditë, duke filluar që sot. U firmos kontrata e parë tani. Gjërat duken më mirë nga ç’e mendoja.

Grida: Ky është lajm i mirë. Njerëzit po…

Muhamed: Dhe nëse ju tregoj ndjenjat e njerëzve në qendrën e prezantimit, në Durrës ose Tiranë… Për mua ishte një moment emocionues. Njerëzit ishin të entuziazmuar, kishin besim tek ne, mendonin se diçka e mirë do të ndodhte. Kjo është një barrë e rëndë.

Grida: Pra, po thoni që kontratat e shitjeve po shkojnë mirë?

Muhamed: Falë Zotit! Është më mirë nga ç’e mendonim ne.

Grida: Më mirë nga ç’e mendonit ju.

Muhamed: po.

Grida: Të mos largohemi nga tema e shitjeve. Ju e dini që opozita ka bërë thirrje për të mos blerë dhe shitur prona të patundshme në projektin “Yahts and Marina”. Projekti juaj. Ju shqetëson kjo gjë?

Muhamed: Jo. Mendoj se njerëzit janë të lirë. Opozita… Në Shqipëri ka demokraci. Ata janë të lirë të thonë ç’të duan. Unë shpresoj që njerëzit të thonë të vërtetën. Këtë dua. Ndonjëherë njerëzit bëjnë komente të panevojshme dhe të pavërteta, por unë nuk reagoj ndaj gjërave të tilla.

Grida: Kjo është strategjia juaj?

Muhamed: Po, nuk merrem me këto gjëra.

Grida: Është absolutisht e sigurt se është kompania “Emmar” dhe kompanitë filiale të saj që po investojnë në portin e Durrësit? Janë kompanitë tuaja apo jo?

Muhamed: Po. U them të gjithëve që unë zotëroj shumë kompani. Kam shumë kompani të mëdha në tregtinë e mallrave dhe shërbimeve në internet, që njerëzit i njohin publikisht dhe kam industri të mëdha ushqimore. Në pasuritë e patundshme kam tre kompani; “Emmar”, “Eagle Hills”, që punon në Serbi, Marok, Egjipt dhe Shqipëri dhe kam kompaninë “Nshama”, që vepron në Dubai dhe menaxhohet nga im bir. Aksionet e mia në “Eagle Hills” janë më të mëdha se aksionet që kam në “Emmar”. Jam aksioneri më i madh në “Eagle Hills”. Është dhe një investitor tjetër që nuk ka ndryshuar kurrë dhe mendoj që nuk do të ndryshojë kurrë.

Grida: Pra, ju keni pjesën më të madhe të aksioneve në kompaninë “Eagle Hills”?

Muhamed: Po.

Grida: Pra, nuk është një kompani tjetër që është regjistruar së fundmi në sistemin fiskal të Shqipërisë, që quhet “Symphony” apo “Eagle Hills”?

Muhamed: Po. Edhe “Symphony” është një nga kompanitë e mia. Për arsye të taksave regjistruam kompaninë “Symphony”, derisa të bëjmë regjistrimin e duhur të “Eagle Hills”. Tani gjithçka është nën emrin e “Eagle Hills”.

Grida: Pra, kompania “Eagle Hills” u regjistrua pas “Symphony” dhe është e njëjta kompani si “Eagle Hills”?

Muhamed: Absolutisht.

Grida: Nuk është kompani e re që…

Muhamed: Për arsye të taksave, në çdo shtet që shkojmë regjistrojmë një kompani të re të “Eagle Hills”, që zotërohet nga kompania mëmë “Eagle Hills”. Kjo është struktura jonë. Në Serbi është “Eagle Hills Serbi”, por zotërohet nga “Eagle Hills Abu Dabi”. Ndonjëherë, për arsye të taksave, kompania regjistrohet diku tjetër, por pronësia është e kompanisë sonë në Abu Dabi.

Grida: Ndiheni i favorizuar nga qeveria shqiptare që u përzgjodhët pa një ankand apo garë të lirë?

Muhamed: Nga ato që di unë, qeveria shqiptare ka tentuar të tërheqë shumë investitorë të tjerë në port, ku përfshihen edhe investitorë evropianë. Shumë njerëz mendonin se nuk ishte gjëja më e drejtë për t’u bërë ose ndoshta nuk ishte koha e duhur. Unë di që e panë disa investitorë nga Egjipti, që thanë: “është tepër e ndërlikuar për ne që ta bëjmë këtë”. Më thanë të vërtetën. Pra, ka pasur njerëz të përfshirë. Pastaj erdhën tek unë dhe thashë: “Po, mendoj se ia vlen.” Unë jam njeri pozitiv. Shpresoj për më të mirën. Jam optimist. Prandaj u bë një marrëveshje midis qeverive, një marrëveshje investimi. Qeveria e Shqipërisë dhe projekti që kompania ime u përzgjodh sipas marrëveshjes së qeverisë. Por përveç marrëveshjeve qeveritare dhe marrëveshjeve të investimeve, kush janë njerëzit pas kompanisë? Janë njerëz të besueshëm? Kanë bërë projekte të mëdha më parë? Kanë përvojë? Kanë mundësi financiare?

Grida: Thuhet edhe diçka tjetër, për të cilën dua të diskutojmë sa më shumë të mundemi, është çështja e parave. Sa para do të investoni vërtet? Sepse thuhet që do të investoni dy miliardë dollarë, ndërsa tani njerëzit thonë që shuma është ulur në 150 milionë dollarë, sepse gjithçka tjetër vjen nga kontratat e porosive dhe gjithçka tjetër po investohet nga nënkontraktorët shqiptarë. E kështu me radhë. Ka shumë diskutime për këtë. Është dhe kostoja e tokës, që është pothuajse falas, sipas shumë ekonomistëve të medias së lirë. Të gjitha këto dhe taksat e ulura, nënkuptojnë që nuk po investohen vërtet dy miliardë dollarë. Ç’qëndrim keni për këto shifra?

Muhamed: Së pari, ne paguam taksa që ditën e parë, si gjithë të tjerët. Pra, nuk ka asnjë përfitim nga taksat. Së dyti, nëse shikoni shumën 150 milionë dollarë… Me aq mund të ndërtoj vetëm dy hotele, maksimumi, pastaj duhet ta ndaloj projektin. Imagjinoni sa shumë hotele duhet të ndërtoj, imagjinoni sa shumë investime dhe punë duhet të bëj në Marinë për ta shndërruar atë në një marinë ndërkombëtare. Mendoni për parkimet, dritat, peizazhin… Është një sasi e jashtëzakonshme pune që duhet bërë. Mendoni sa shpenzime duhen për arkitektët ndërkombëtarë vetëm për të projektuar… Harrojini të tjerat. Për të gjitha projektet fut ca borxhe nga ana jote, 10 dollarë, 200 milionë dollarë. Nëse banka ju huazon ca para, ju shisni një ndërtesë. Është një kombinim i të gjithave. Por nëse nuk jeni gati të filloni dhe nuk mundeni të investoni dy miliardë dollarë në projekt, jeni në borxh që në ditën e parë. Sot, nëse shikoni projektin tim këtu, ky kushton 50 miliardë dollarë. Kur del nga kjo ndërtesë, e shikon çfarë ka atje jashtë.

Grida: Është i mrekullueshëm.

Muhamed: Unë shpresoj të mos jetë vetëm ndërtesa, por edhe bukuria e vendit. Njerëzit shikojnë ato që duan. Siç e thashë, unë nuk reagoj për këto. Unë duhet të shkoj ta ndërtoj që njerëzit ta shijojnë, të jetojnë një jetë të re, të kenë një pronë, të sigurohen që prona të ketë vlerë me kalimin e kohës, në mënyrë që të fitojnë para dhe gjithçka është në rregull.

Grida: Sa është çmimi që planifikoni për metër katror?

Muhamed: E kemi nisur me 1650 euro për metër katror. Jemi ende rreth kësaj shifre, ndoshta tani është 4% më e lartë. Apartamentet me pamje nga deti i kemi shitur me 2200 euro për metër katror. E rëndësishme është që unë i pyes njerëzit. “Çfarë mendoni ju?” Ata thonë “çmime të ekuilibruara”. Unë doja të ishin të ekuilibruara. Ne duam të nxjerrim fitimet tona, por duam që edhe kur njerëzit të blejnë, vlera të rritet dhe ata të nxjerrin fitimet e tyre.

Grida: Dhe për t’u informuar si klientë, deri në fund të projektit, sa duhet të paguajnë? Sa mund të rritet çmimi?

Muhamed: Këtë nuk e vendosim ne.

Grida: Por…

Muhamed: Duke parë projektet e tjera që kam bërë, për shembull në Serbi, e filluam me çmimin 1700 euro për metër katror. Kur mbaruam katër, pesë ndërtesat e para, çmimi shkoi në 2800 euro. Si e gjetëm këtë çmim? Sepse njerëzit që e blenë të parët nga ne, i shitën me 2700 euro dhe 2600. Ata e krijuan tregun për ne.

Grida: Çmimi u rrit afërsisht me 70%.

Muhamed: Ka momente kur tregu ulet përkohësisht dhe…

Grida: Ulet.

Muhamed: ...por Serbia nuk është në det, nuk ka një marinë. Serbia nuk ka motin e Shqipërisë, as bukurinë e saj. Beogradi është shumë i bukur dhe shitjet tona po shkojnë shumë mirë, por është krejt ndryshe.

Grida: Mirë. Pra, Durrësi është një projekt tërheqës për ju. Ju kam parë të vini dhe të ikni shpesh nga Shqipëria.

Muhamed: Kjo është e vërtetë.

Grida: Po. Le ta themi me një gjuhë të thjeshtë. Sheiku i pasur i Dubait…

Muhamed: Unë nuk jam sheik, jam thjesht Muhamedi.

Grida: E di, e di. Por po e them në mënyrë simbolike dhe është e pashmangshme, ata do t’ju quajnë sheik.

Muhamed: Mamaja ime do të mërzitej shumë. Ajo do që njerëzit të më thërrasin Muhamed.

Grida: Ju kërkoj ndjesë, por…

Muhamed: Jeni shumë e sjellshme. Falemnderit!

Grida: Dua të jemi realistë.

Muhamed: Ju lutem!

Grida: Sepse gjërat reale, kur kanë sukses të madh, nuk duken më reale.

Muhamed: Kjo është e vërtetë.

Grida: Si ka mundësi që një pasanik i madh nga Dubai, që ka kontakte për të bërë projekte në Azi, Afrikë, madje edhe në Shtetet e Bashkuara, po ia kalon kaq bukur në Shqipëri, shkon e vjen kaq shpesh, për një projekt që për ju nuk është më i madhi? Pse e shikoni Shqipërinë si një qendër që ju merr kaq shumë kohë?

Muhamed: Së pari, po ta shikoni mirë, porti i Durrësit është një projekt i madh.

Grida: Ashtu është.

Muhamed: Marina do të jetë një nga më të mëdhatë në Mesdhe.

Grida: Ne do të jemi të parët në detin Adriatik?

Muhamed: Me siguri do të jeni më të mëdhenjtë në detin Adriatik. Do të jetë 2.5 herë më e madhe se ajo e Malit të Zi.

Grida: 2.5 herë më e madhe?

Muhamed: Po, patjetër. Por kam një parandjenjë për Shqipërinë. Unë punoj në shumë shtete dhe kur pashë Shqipërinë pata një parandjenjë. Ky vend do të këtë sukses. Kur punoj me njerëz si Edi Rama dhe kur shikoj njerëzit rreth tij, që punojnë ditë e natë, mendoj se ky vend do të ketë sukses. Ju jeni në Evropë, por shikon aktivetetet ekonomike, është e sigurt që do ta arrini Evropën.

Grida: Ndoshta të gjithë këta njerëz punojnë ditë e natë ngaqë marrin adrenalinë nga ju.

Muhamed: Jo, besomë. Edi Rama nuk ka nevojë për adrenalinën time. Më beso. Po përpiqem të them se unë besoj që ky shtet do të ketë progres. Nuk kam asnjë dyshim. Janë të gjithë treguesit ekonomikë. Rritja e turizmit nuk ekzistonte tre vjet më parë, por çfarë ka ndodhur me të në dy vitet e fundit? Është në vendin e dytë në Evropë, apo jo? Mendoj se infrastruktura sapo ka filluar të lëvizë. Politikat miqësore të qeverisë ndihmojnë në këtë. Dhe vija bregdetare e Shqipërisë është ende e paprekur. Kam një parandjenjë se ky vend ka potencial të madh.

Grida: Po në lidhje me Sof? Ishit i interesuar të investonit në…

Muhamed: Po, e di. Nuk gjeta dot asgjë.

Grida: Pse?

Muhamed: Po kërkoj ende. Nuk gjeta dot asgjë, po kërkoj. Doja të bëja diçka edhe në jug, sepse jugu është shumë i bukur.

Grida: Po, është i mrekullueshëm.

Muhamed: Po.

Grida: Dua të kaloj në një moment tjetër. Kush është heroi juaj? Shembulli juaj në jetë?

Muhamed: Unë kam shumë heronj. Seriozisht. Unë sheiku Zaied që krijoi Emiratet e Bashkuara Arabe. Edhe sheiku që ndërtoi Dubain, babai i sheikut Muhamed, sheiku Rashid. Këta nuk ishin njerëz të arsimuar.

Grida: Nuk ishin të arsimuar.

Muhamed: Jo, nuk ishin të arsimuar, por ishin zemërmirë, të guximshëm, optimistë. Nuk kishte naftë në atë kohë. Ata ishin analfabetë. Ndoshta dinin të shkruanin pak, por ata hodhën bazat dhe krijuan këtë… Tani vijnë 90 milionë vizitorë në vit në Dubai. Kjo është çmenduri. Por ka edhe shumë biznesmenë të mëdhenj në mbarë botën. Unë mësoj prej tyre. Mësoj edhe nga fëmijët e mi. Ata janë më të zgjuar se unë. Janë një burim i shkëlqyer frymëzimi. Disa prej njerëzve që punojnë për mua. Mësoj shumë edhe prej tyre, i admiroj për punën që bëjnë në kompani. Li Kuan Ju në Singapor është një hero i madh për mua. Ai krijoi nga getot dhe moçalet një nga kombet më të mëdha në botë. Edhe doktor Mahatiri në Malajzi, sigurisht.

Grida: Përmendëm disa emra dhe i vumë brezat e rinj në mendime, që t’i shohin këto figura si shembuj për t’u ndjekur. Edhe ju jeni një shembull i shkëlqyer për t’u ndjekur…

Muhamed: Falemnderit! Falemnderit shumë!

Grida: …nga brezat e rinj. Le të flasim për fëmijët tuaj. Cila ishte këshilla më i mirë që iu dhatë ndërsa po i rrisnit? Cilat janë dy, tre momentet ku mund t’ju keni thënë: “Kujdes nga kjo!” Çfarë u keni sugjeruar?

Muhamed: U kam sugjeruar tre gjëra. Së pari: “bëni çfarë ju pëlqen. Do të shkëlqeni nëse do të bëni atë që ju pëlqen.” Do të jetë si hobi, jo si punë. Këtë bëra dhe unë. Me pronat e patundshme, në moshën 38 vjeçare, zbulova që e pëlqej këtë biznes.

Grida: Pra, nuk u thatë: Bëni hulumtime të tregut?

Muhamed: “Bëni atë që ju pëlqen.” Vetëm këtë. Ndonjëherë u them: “Mund të mendoni që e pëlqeni diçka, por pas gjashtë muajsh kuptoni që ishte gabim. Nuk ka gjë.” Kjo ishte e dyta. Dhe e treta: “duhet të jini të guximshëm”. Bëni atë që doni, por jini të guximshëm. Mos kini frikë. Për këtë këshillën e tretë duhet të punoni fort. Nuk ka rrugë të shkurtër. Nëse doni t’ia dilni mbanë në jetë, duhet të ulni kokën, të punoni shtatë ditë në javë, jo pesë ditë. Pesë ditë në javë nuk mjaftojnë.

Grida: Shtatë ditë në javë?

Muhamed: Po, shtatë ditë në javë. Mendoj se të rinjtë duhet të flenë më pak. Do të flenë kur të bëhen 40 vjeç. Pse flenë herët? Ata duhet të punojnë gjatë gjithë kohës. Kështu besoj unë. Kështu kam jetuar vetë.

Grida: Keni pak kohë për veten tuaj, që të reflektoni?

Muhamed: Mund ta gjejnë pak kohë për këtë, forca! Ti ke kohë për të reflektuar. Por veprat janë më të rëndësishme se reflektimet.

Grida: Edhe gabimet, meqë ra fjala.

Muhamed: Njeriu mëson nga gabimet që bën. Nuk ka gjë.

Grida: Ju thoni se të rinjtë duhet të punojnë shtatë ditë në javë?

Muhamed: Absolutisht, patjetër. Nuk ka rrugë të shkurtër.

Grida: Fëmijët tuaj e bëjnë këtë?

Muhamed: Jo të gjithë. Jo.

Grida: Jo.

Muhamed: Jo të gjithë.

Muhamed: Jam i lumtur që ata janë të edukuar, të mençur, nuk më turpërojnë dhe janë të ekuilibruar. Dhe nuk janë mburravecë. Nuk i pëlqej njerëzit mburravecë dhe më pëlqen fakti që ata nuk janë.

Grida: Nuk janë mburravecë?

Muhamed: Jo, nuk janë.

Grida: Nuk janë fansa të Instagramit?

Muhamed: Jo. Nuk është i rëndësishëm për ta.

Grida: Nuk e shfaqin jetesën luksoze në rrjete sociale?

Muhamed: Jo. Nuk i pëlqejnë makinat…

Grida: Vërtet?

Muhamed: Po, pëlqejnë të udhëtojnë.

Grida: Mendova se do t’i pëlqenin makinat.

Muhamed: Jo, jo.

Grida: Nuk pëlqejnë asgjë luksoze?

Muhamed: S’e besoj. Tani merren me fëmijët e tyre. Fëmijët që i kam më të vegjël janë të zënë me shkollën. Por jam i lumtur që nuk janë të tillë, sepse nuk i pëlqej njerëzit që mburren. Nuk i pëlqej.

Grida: Kërkova të gjeja emrin tuaj në Instagram apo rrjete sociale, por nuk e gjeta.

Muhamed: Jo, kam llogari, por nuk postoj shumë. Postoj për projektet e mia, për vendet e bukura, postoj për Tiranën. Pra, postoj vendet e bukura.

Grida: Postoni me një emër zyrtar?

Muhamed: Nën emrin Muhamed Alabar.

Grida: Ky është emri që përdorni në Instagram?

Muhamed: Po.

Grida: Dhe postoni vetëm për investimet tuaja, për asgjë tjetër?

Muhamed: Së fundmi kam postuar… Javën tjetër do të filloj një projekt në Abu Dabi. Është një ishull i mrekullueshëm. Do të shikoni postimin tim për ishullin. Kam postuar të gjithë aktivitetin e qendrës tregtare në Durrës, sepse jam shumë krenar për të.

Grida: Kuptoj. Pra, kështu mësoni dhe edukoni fëmijët tuaj? Që rrjetet sociale duhet t’i përdorin për projektet dhe investimet?

Muhamed: Kjo është në dorën e tyre. Të jeni e sigurt, ata janë më të zgjuar se unë.

Grida: Sepse shumë të rinj që ndjekin intervistën tuaj, dëgjojnë me vëmendje për jetën luksoze. Sepse jeta luksoze është në modë në kohët e sotme.

Muhamed: Jo. Dua t’ju them këtë: “Harrojeni jetën luksoze. Të rinjtë duhet të mendojnë për një arsim të mirë, të mësojnë gjatë gjithë kohës. Nëse nuk keni dëshirë të shkoni në universitet, filloni një biznes të vogël në shtëpinë tuaj.” Unë besoj se është më mirë ta nisin në shtëpi. S’është nevoja të hapni zyrë. Nëse kanë një ide, le ta bëjnë në Instagram fillimisht. Amerikanët thonë gjithmonë: E krijova kompaninë time…

Grida: Të përdorin Instagramin për biznes?

Muhamed: Po. “E krijova kompaninë time në garazh?” Ajo që duan të thonë është se e filluan biznesin në shtëpinë e tyre. Nuk paguani qira, nuk keni staf, bëjeni vetë, shpërndajeni përmes Instagramit ose WhatsApp-it. Pasi të arrini një nivel të caktuar, mund të mendoni për të hapur një zyrë të vogël. Një nga vajzat e mia ka 10 vjet që merret me prodhimin e bizhuterive dhe këtë punë e bën nga shtëpia.

Grida: Ashtu?

Muhamed: Po, ajo i stilon bizhuteritë dhe ua jep prodhuesve. Prodhuesit e dërgojnë direkt te klienti që e porosit. Ka dhjetë vjet që ka vetëm një punonjës. Mendoj se fiton rreth 15 mijë dollarë në muaj.

Grida: Vërtet?

Muhamed: Unë besoj se njerëzit duhet të bëjnë biznes nga shtëpia. Mund të krijojnë gjithçka; ushqime, bizhuteri, modë. Mund t’i bëni të gjitha nga shtëpia. Besoj se kjo është e ardhmja.

Grida: U bëni dhurata të kushtueshme fëmijëve?

Muhamed: Jo. Unë kam një zakon të keq. Zakonisht nuk bëj dhurata. Nuk kujtohem të bëj dhurata. Pra jo, nuk u bëj shumë. Por nëse ka një dasmë, sigurisht që duhet të bëjmë…

Grida: Pra, u bëni dhurata vetëm në rastet speciale?

Muhamed: Po, kështu është.

Grida: Çfarë kujtoni nga fëmijëria juaj e varfër? Cili është kujtimi më i keq?

Muhamed: Fëmijëria e varfër? Nuk kam kujtime të këqija. Ishte një jetë shumë e bukur.

Grida: Vërtet?

Muhamed: Sepse jetonim të gjithë njësoj, hanim të gjithë një racion të vogël ushqimi, prisnim kush do të na çonte në shkolla. Ndonjëherë s’kishte kush të na çonte në shkollë dhe në ditët më të këqija, na mbaronin materialet për të lexuar. Huazonim libra nga njëri tjetri, sepse donim të lexonim.

Grida: Këto ishin momente të bukura.

Muhamed: Ishin kohëra të bukura. Kur isha 15 vjeç, nuk kishte energji elektrike, as ujë, në shtëpinë e nënës sime. Më kujtohet ai djali që vinte me gomar dhe sillte ujin. Ngarkonte mbi gomar kontenierët e ujit që blinim. Ishte e mrekullueshme. “Erdhi uji!” Duket e pabesueshme.

Grida: Ju jepnin gëzim gjërat e vogla.

Muhamed: Po. Mendoj se ishte një kohë e bukur, shumë e bukur.

Grida: Vërtet?

Muhamed: Po.

Grida: Do t’i këmbenit këto dy jetë?

Muhamed: E di çfarë? Ajo kohë më bëri mirë, sepse tani e vlerësoj dhe e kuptoj ç’është jeta. Kur arrijmë në këtë nivel, është mirë të kthejmë kokën pas dhe të themi “Zoti është i mirë. Kalova që atje, në këtë nivel.” Është mirë të kujtosh nga vjen. Prandaj ka shumë njerëz në Tiranë që nuk më kuptojnë. Dal nga hoteli dhe ulem gjithmonë në një kafene të vogël, në Tiranë dhe njerëzit thonë: Përse është ulur këtu?

Grida: Po.

Muhamed: Unë pëlqej gjërat e thjeshta. Është një kafene, “Noor”, pranë hotelit Plaza dhe atje njerëzit janë të mrekullueshëm. Por shkoj edhe në vende të tjera. Të tillë jemi, apo jo? Më pëlqen thjeshtësia.

Grida: Kuptoj. Por ndërtoni objekte luksoze. Ju pëlqen thjeshtësia, por ndërtoni objekte luksoze.

Muhamed: Nuk e di nëse ndërtoj objekte luksoze. Në fakt unë ndërtoj “jetën e bukur”. Më pëlqen jeta e bukur. Pse jo? Pse francezët mund të kenë një jetë të bukur dhe shqiptarët jo? Apo në Dubai jo? Nuk më pëlqen kjo gjë. Mendoj se duhet ta kemi të gjithë. Dhe nuk kushton.

Grida: Le të kthehemi te kostoja. Ju shkuat në Francë dhe në një moment thatë: “Bota perëndimore është e lodhshme dhe e shëmtuar.” Kam të drejtë?

Muhamed: Jo, thashë “e mërzitshme”, nuk thashë “e shëmtuar”.

Grida: Mirë. Jetë e mërzitshme.

Muhamed: Si biznesmen, unë dua të krijoj. Në botën perëndimore nuk mund të krijoj asgjë. Ata i kanë bërë të gjitha, kanë mbaruar punë. Në vendet si Shqipëria, e bukura është se mund të krijojmë jetën e re me gjithë modernizmin e saj. Do t’i bëjmë parqet më të mira se në Francë, do t’i bëjmë trotuaret më të përparuara se në Amerikë, do t’i ndërtojmë kafenetë sa më moderne. Do të përdorim zgjedhjet më të zgjuara për qytetet. Do të jenë absolutisht më modernet. Këtu kemi mundësinë të krijojmë diçka dhe kjo është e mrekullueshme.

Grida: Sipas jush, në Shqipëri dallohet më shumë kultura perëndimore apo ajo lindore?

Muhamed: Mendoj se të dyja kulturat janë të ekuilibruara, por ju doni të ndiqni atë perëndimore. Meqë ra fjala, të gjithë duan perëndimin, sepse e perceptojnë kulturën perëndimore më të qytetëruar, por në fund, do të jetë si në Dubai. Pra, është diçka që nuk ka rëndësi, sepse në botën e sotme jetojmë duke përdorur të njëjtën teknologji, pimë të njëjtat pije, shkojmë në të njëjtat kafene, veshim të njëjtat gjëra. Pra, bota po bëhet një vend i madh.

Grida: Një vend.

Muhamed: Po, një vend. Mund ta ndaloj pak intervistën?

Grida: Patjetër.

Muhamed: Ju bëni pyetje të shkëlqyera. Ju lutem! Ajo vajzë është shumë e zgjuar.

Grida: Ashtu?

Muhamed: Pyete çfarë mendon për mua?
Do t’i ftoj për darkë, pastaj do t’ju tregoj projektet e reja në Abu Dabi.

Grida: I mirëprisni të gjithë ata që vijnë këtu?

Muhamed: Po, janë partnerë të rëndësishëm. Na ndihmojnë.

Grida: Mirë.
Do të fillojmë?
Po flisnim për mendimin që keni për botën shqiptare. Është lindore apo perëndimore? Shembullin e cilit shtet duhet të ndjekë Shqipëria, sipas mendimit tuaj? Çfarë shikoni atje?

Muhamed: Nuk dua të humbasim atë ngrohtësinë e tyre, tipike për shqiptarët. Ndryshimi në Shqipëri është se njerëzit janë shumë të ngrohtë.

Grida: Janë të ngrohtë.

Muhamed: Le të jenë si të duan. Ndoshta duan të jenë evropianë, por janë njerëz të ngrohtë dhe duhet të vazhdojnë të jenë.

Grida: Në marrëdhëniet shqiptar me shqiptar, nuk janë aq të ngrohtë. Tregohemi të dashur me të huajt.

Muhamed: Mendoj se arabët janë njësoj. Unë po them që ta vazhdojnë këtë. Vishuni si të doni. Por a nuk është tradicionale të rrish pranë familjes, të tregosh respekt dhe dashuri? Kur shkoj në një restorant apo kafene, njerëzit nuk më njohin, por mënyra se si të presin është ndryshe nga ajo në perëndim. Nuk dua që kjo të ndryshojë. Kjo modesti është e bukura e Shqipërisë.

Grida: Është e bukura, po.

Muhamed: Po.

Grida: Është një mënyrë e suksesshme për…?

Muhamed: Mendoj se po. Mendoj se ngrohtësia është e domosdoshme për jetën dhe familjet tona.

Grida: Dua që një pjesë e kësaj interviste të bazohet në këshilla nga përvoja juaj. Këto 20 vitet e fundit besohet se ju jeni një njeri i fortë, silleni si i tillë dhe kontratat e biznesit i firmosni duke qenë më guximtari, më i forti dhe më agresivi, nëse mund ta themi kështu. Pasivo-agresiv.

Muhamed: Po, po.

Grida: Kjo ju bën më efikas, më të suksesshëm?

Muhamed: Më të respektuar.

Grida: Më të respektuar. Për këtë arsye, është shumë e vështirë të imagjinohet që një pasanik kaq i madh, shkon atje dhe shikon tregun e Durrësit. Atë ndërtesë të vogël që vizitoni herë pas here? Duke pasur gjithë këtë pasuri, njerëzit nuk e besojnë që një pasanik i tillë, mund t’i bëjë gjërat vetë, të mbikëqyrë projektet, t’i monitorojë ato dhe njëkohësisht të jetë i ngrohtë dhe i sjellshëm. Sipas këndvështrimit tuaj, ç’lloj personi është më i suksesshëm në biznes? Një njeri i sjellshëm dhe i dashur apo një njeri më i fortë, më i distancuar?

Muhamed: Po. Njerëz të ndryshëm zgjedhin stile të ndryshme. Unë nuk jam tip i tillë. Nuk më përshtatet. Unë jam me këmbë në tokë. Jam nga ata që ngasin biçikletë, nuk dua t’ia di. Futem në çdo kafene që gjej dhe dua të flas me njerëzit. Po të më jepet rasti, hipi në taksi, në Tiranë dhe flas me shoferin e taksisë. Këtë bëj në Egjipt, meqë ra fjala.

Grida: Është një vend i sigurt për ju Shqipëria?

Muhamed: Po, po.

Grida: Nuk ndiheni i frikësuar.

Muhamed: Bëj shëtitje të gjata në Tiranë, krejt i vetëm. Gjatë natës.

Grida: Ku?

Muhamed: Kudo. Shkoj kudo. Po them që ka tipe të ndryshme, por për çfarë mund të jesh i ashpër në një kontratë? Për çfarë? E përsërit, mua nuk më pëlqen të mburrem. Nëse duhet t’ju tregoj të tjerëve që jam njeri i rëndësishëm, që bëj negociata të ashpra… Ndoshta kjo mund të vlejë për një tjetër, jo për mua.

Grida: Ç’mund të thoni për biznesmenët shqiptarë? Keni punuar…?

Muhamed: Nuk kam bërë biznes me asnjë biznesmen. I njoh disa, i përshëndes, drekoj me ta, por jam një person që anon nga njerëzit e sjellshëm. Preferoj njerëzit e sjellshëm, të ekuilibruar. “Mirë, dua të fitoj 10 dollarë, por nëse fitoj tetë, prapë janë shumë. Nga një, bëhen tetë.” Janë shumë para. Njeriu nuk duhet të jetë shumë lakmitar.

Grida: Nuk duhet të jetë lakmitar.

Muhamed: Jo, nuk duhet.

Grida: Po flasim për njerëzit që kanë…

Muhamed: Por është në natyrën e tyre. Ndoshta, nuk e di.

Grida: Për të tjerët që…

Muhamed: Për shembull, nëse pyesni njerëzit e mi sa shpejt e bëj projektin, sa shpejt punoj, për ta mund të jetë e padurueshme, por kështu e bëj biznesin unë. Por kur sillesh mirë dhe kur je i drejtë me njerëzit, është diçka pozitive. Mua më pëlqen t’i ndërtoj gjërat shpejt dhe dua t’jua sjell njerëzve që nesër “jetën e bukur”. Nuk mund t’i lë njerëzit të presin.

Grida: I pushoni shumë njerëzit nga puna?

Muhamed: Po.

Grida: I pushoni nga puna?

Muhamed: Po. E dini përse? Sepse nëse Zoti të dha talentin për ta bërë këtë, nuk mund t’i tolerosh të tjerët. Talenti që t’u dha, duhet mbrojtur. Puna e mirë, duhet mbrojtur. Nuk mund të lejosh vëllanë, mikun apo punonjësin tënd që të prishë mbretërinë e krijuar prej teje. Kjo gjë nuk lejohet dhe nuk pranohet. Jam shumë i ashpër për këtë.

Grida: Çfarë kombësish kanë punonjësit tuaj?

Muhamed: Të përziera.

Grida: Keni shqiptarë?

Muhamed: Atje kemi britanikë ose shqiptarë. Në Shqipëri janë të gjithë shqiptarë. Arkitekët dhe dizajnerët e interierit janë britanikë, amerikanë, afrikano-jugorë. Janë të përzier. Kemi edhe nga Singapori. Pra, janë të përzier.

Grida: Si mund t’i përshkruani shqiptarët për aftësitë e tyre? Sipas jush, cila është aftësia e tyre më e mirë për të bërë biznes?

Muhamed: Me sa kam vënë re, të gjithë janë të uritur të veprojnë. Inxhinierët, njerëzit e marketingut, të financave, që të gjithë janë të uritur të punojnë. Mendoj se kjo është shenjë e mirë. Dhe u them gjithmonë: “Ju lutem, mos u bëni kaq shpejt evropianë!” Sepse duhet të punojmë fort. Ne jemi lindorë, ju jeni shqiptarë, nuk duhet të bëheni kaq shpejt evropianë. Sepse evropianët duan të kenë fundjava të gjata, ndërsa ne jemi njerëz që duhet të ndërtojmë vendet tona. Nuk kemi kohë për të qenë evropianë. Ndonjëherë kjo gjë më shqetëson, por ekipi që kam… Janë të gjithë njerëz shumë punëtorë, vërtet.

Grida: Keni pushuar nga puna njerëz në Shqipëri deri më tani?

Muhamed: Fatkeqësisht u detyruam të pushonim nga puna dikë, jo për diçka të rëndësishme, por ngaqë nuk ishte personi më i përshtatshëm për atë punë. Nuk kishte njohuritë e duhura, por ishte njeri i mirë.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Kishte njohuri të tjera, jo ato që na nevojiteshin neve.

Grida: Kuptoj. Sa herë i falni punonjësit tuaj para se t’i pushoni nga puna? Si është etika e biznesit tuaj?

Muhamed: Mendoj se duhet t’ju japësh një mundësi njerëzve. Jo më shumë. Sepse ka njerëz që gabojnë pa dashje. Por ka njerëz që gabojnë me dashje. Edhe atyre duhet t’ju jepet një mundësi, sepse nuk ka qenie njerëzore të përsosura. Ndonjëherë edhe unë bëj gabime të qëllimshme.

Grida: I pushoni shpesh, personalisht?

Muhamed: Nuk mund ta bëj këtë pa i deleguar punët, jam i detyruar, por të gjithë e dinë që sytë e mi mbikëqyrin gjithçka. Sepse njerëzit do ta admirojnë punën tonë, prandaj këmbëngul që gjithçka të bëhet siç duhet.

Grida: Le të flasim për ndryshimet midis Serbisë dhe Shqipërisë. Ju keni ndërtuar atje, po ndërtoni këtu.

Muhamed: Po. Duhet të them se entuziazmi i shqiptarëve për Durrësin ishte më i madh sesa kur filluam në Serbi. Por hasëm të njëjtat probleme. Partitë opozitare ishin kundër nesh këtu, po ashtu edhe atje. Njerëzit patën dyshim tek ne, në fillim. Këto janë gjëra normale. Nuk ka problem. Ne u japim mundësinë, u tregojmë punën tonë. Nuk ka problem.

Grida: Nuk doni të keni marrëdhënie të mira edhe me opozitën e shteteve ku bëni investime? Sepse ka pengesa në planin afatgjatë.

Muhamed: Po.

Grida: Pra, si është marrëdhënia juaj me partitë e tjera që nuk qeverisin?

Muhamed: Ata thonë gjëra negative për ne. Unë nuk bëj asnjë koment. Nuk them “jo”, nuk them “po”, nuk u them “e keni gabim”. Janë të lirë të thonë ç’të duan dhe i respektoj. I lë të lirë.

Grida: Ju shtireni sikur i respektoni, sepse…

Muhamed: Jo, jo, i respektoj vërtet, sepse mendoj se njerëzit janë të lirë të thonë ç’të duan. Por nëse ka mundësi, ju lutem, mos gënjeni. Gënjeni pasi të keni informacione të sakta.

Grida: Çfarë gënjeshtrash janë thënë, sipas jush?

Muhamed: Thonë se kam partnerë shqiptarë në këtë projekt, gjë që është e pavërtetë. Flasin për pastrim parash. Ligjet e Shqipërisë në lidhje me këtë janë shumë të ashpra. Nuk është e lehtë të punosh në Shqipëri. M’u deshën dy, tre vjet negociata. Duhet të kishte transparencë… Puna me bankat, ku ndodhen kompanitë e mia. Këto nuk i kishin kontrolluar në asnjë vend tjetër të botës. Na u deshën tre vjet. Kjo nuk kishte ndodhur kurrë.

Grida: Thuhet edhe diçka tjetër. Që qeveria punoi për të miratuar një ligj për aminsitinë fiskale, në mënyrë që paratë që vijnë nga jashtë Shqipërisë, nga emigrantët, të vijnë lirisht. Thuhet se investitorët që do të sjellin një sasi të caktuar parash do të kenë pasaportë të artë. Meqë porti i Durrësit është projekti më i madh…

Muhamed: Po, porti i Durrësit.

Grida: …pra, duke qenë projekti më i madh, sipas logjikës, qeveria po miraton ligjin e amnistisë fiskale, edhe pse Bashkimi Evropian nuk e do këtë gjë. Sepse shumë njerëz do të vijnë për të pastruar paratë në infrastrukturën e Marinës së Durrësit. Si i përgjigjeni kësaj?

Muhamed: Fillimisht dua të sqaroj diçka, ju lutem! Nuk po e marrim falas tokën. Ju e bëtë një koment më parë, sikur e marrim tokën falas. Do t’i japim qeverisë 33% të fitimeve. Pra, toka nuk është falas për ne, sa për dijeni. Së dyti, njerëzit që flasin për pastrim parash, nuk e dinë sa të ashpra janë bankat. Së pari, nuk mund të lëvizësh asnjë dollar pa një çek. Së dyti, nëse… Unë nuk jam në dijeni, për nëse Shqipëria dëshiron t’ju japë leje qëndrimi të përhershme njerëzve që blejnë diçka dhe pas shumë vitesh marrin një pasaportë, mendoj se njerëzit duhet të shikojnë realitetin. Portugalia është në Bashkimin Evropian dhe nëse atje blen një shtëpi pas disa vitesh mund të marrësh leje qëndrimi. Edhe në Greqi ndodh kjo gjë. Në Maltë po ashtu. Përveç Greqisë është edhe një shtet tjetër që e harrova tani. Një ishull pranë Greqisë. Pra, mendoj se njerëzit duhet ta marrin lehtë. Njerëzit do të shkojnë në Athinë, ose Portugali, nuk do të vijnë në Shqipëri. Pra, duhet të tregohen realistë.

Grida: Sepse do të shkojnë në vendet e tjera.

Muhamed: Po, pikërisht. Këtë po them. Dhe ato janë shtete të Bashkimit Evropian. Njerëzit duhet të tregohen realistë dhe të qetësohen pak. Le të shkojnë atje. Pse të vijnë në Shqipëri? Nëse Shqipëria do të ndiqte rregullat e Bashkimit Evropian, shumë mirë. Unë mendoj se kjo puna e pastrimit të parave është një gjepur e madhe! Është e pamundur të lëvizen paratë kështu. Nuk mundet. Rregullat dhe ligjet janë shumë të ashpra. Por fatkeqësisht, njerëzve u pëlqen të flasin.

Grida: Nuk është diçka e keqe…

Muhamed: Ishulli i Qipros. Edhe në Qipro mund të blini shtëpi dhe për dy vjet mund të merrni pasaportën.

Grida: Nuk është diçka e keqe që ata flasin, sepse thuhet që dyshimet na japin më shumë arsye për të besuar në gjëra të tjera. Por në Shqipëri, amnistia fiskale do të miratohet me një amendament të veçantë, edhe për ata që kanë bërë aktivitete krimnale më parë ose kohët e fundit.

Muhamed: Do të habitesha, sepse në këtë qytet, në Dubai, kemi 200 kombësi. Afrikanë, iranianë, afganë, francezë, gjermanë… Jam i sigurt që situata është kudo e njëjtë. Sistemi bankar, veçanërisht Rezervat Federale, sistemi i SHBA-së… Nëse banka nuhat që po pastroni paratë, të mbyllin llogarinë në dollarë. Dhe nëse të mbyllin llogarinë, je pa bankë. Pra, njerëzit që flasin për pastrim parash… Më vjen shumë keq! Mendoj se ata nuk e kuptojnë realitetin. Është e vështirë.

Grida: Meqë ju keni marrëdhënie të ngushta me bankat, me investimet tuaja, një nga provat, asetet e sigurisë që keni, është se ju nuk i lëvizni paratë nga llogaritë e kursimit, por nga llogaritë bankare.

Muhamed: Ne nuk bëjmë asnjë lloj biznesi në këtë mënyrë. Sot, nëse doni të depozitoni 1 mijë, 2 mijë dollarë në llogarinë time, nuk do të lejoheni. Nuk lejohet kjo gjë.

Grida: Futen në të ardhurat tuaja, apo…

Muhamed: Jo, po e them si shembull.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Por nënkontraktorët i marrin paratë nga kompania ime. Me ata ka një kontratë. Banka pyet: “Përse e paguan kontraktorin?” Ka një kontratë dhe pagesat nuk bëhen me para në dorë. Janë të gjitha transferta nga banka në bankë. Është…

Grida: E pamundur.

Muhamed: Po, është e pamundur.

Grida: Është e pamundur, e kuptoj. Po në lidhje me Shtetet e Bashkuara? Si e shikoni marrëdhënien e Shteteve të Bashkuara me Ballkanin në lidhje me investitorët, me investimet perëndimore?

Muhamed: Mos harroni, Shtetet e Bashkuara janë motori i ekonomisë botërore. Kemi nevojë që Shtetet e Bashkuara të jenë të forta ekonomikisht. Shpresoj t’i zgjidhin problemet politike midis demokratëve dhe republikanëve, por suksesi i Amerikës është kritik për botën, jo vetëm për Ballkanin. Me progresin e Amerikës, vjen edhe progresi i ekonomisë botërore. Mendoj se tani janë mirë, jam optimist. Ata luajnë një rol të rëndësishëm në Ballkan, në Lindjen e Mesme, në Evropë. Ne duam që ata të përfshihen.

Grida: Jeni takuar me ambasadoren e Shteteve të Bashkuara në Tiranë?

Muhamed: Jo, nuk e kam pasur kënaqësinë.

Grida: Po me ambasadorin tuaj?

Muhamed: Po, atë e kam takuar. Biznesi im nuk më përzien me ata. Shkoj ta përshëndes vetëm për mirësjellje.

Grida: Është shkak-pasojë. Ju ndërtoni dhe investoni në një shtet, ky është një sukses për marrëdhëniet diplomatike.

Muhamed: Po, por marrëdhëniet e mia diplomatike janë me kryeministrinë e qeverisë së Shqipërisë. Nuk kam marrëdhënie të forta me ambasadën e Gjermanisë apo me ambasadën e Shteteve të Bashkuara, as me ambasadën time. Thjesht bëj biznes.

Grida: Thuhet se Rama ndërhyn në projektet që po bëhen nga arkitektët në Tiranë. Është e vërtetë në rastin tuaj? Ju sugjeron Rama ndonjë…

Muhamed: Jo, por Rama është artist, ju e dini. Ai është artist dhe unë e adhuroj mendjen e një artisti. Ai nuk ndërhyn, por për shembull… “Po shikoj portin e peshkimit.”

Grida: Po.

Muhamed: “Shikoj portin e peshkimit dhe mendoj të bëj një treg madhështor peshku, me restorante dhe gjithë të tjerat. Çfarë mendon ti?” Ai imagjinon çfarë ndodh në botë. Këtë bëj unë. Sepse ai njeri është shumë i pasur nga ana kulturore, por nuk përfshihet.

Grida: Nuk përfshihet.

Muhamed: Jo, por e pyes unë.

Grida: Nuk shikon…

Muhamed: Jo, kjo ndodh ngaqë e pyes vetë. Sepse ai e shikon botën me një sy ndryshe, me syrin e artistit. Mendja ime është e kufizuar për këtë.

Grida: Ju jeni artist. Kam parë si i përshkruani dhe kur urdhëroni çfarë aksesorësh të përdoren. Për mua kjo është art. Le të flasim për një temë tjetër. Shet bukuria apo jo?

Muhamed: Sigurisht.

Grida: Sa më e bukur të jetë diçka, aq më të lartë e ka çmimin?

Muhamed: Jo. Bukuria nuk kushton.

Grida: Pse?

Muhamed: Shikoje dyshemenë këtu. Do të zgjidhnit një ngjyrë apo shtatë ngjyra? Mermeri është i njëjtë, ka të njëjtën kosto. Por eleganca ka një ngjyrë. Shikojeni mermerin që kemi zgjedhur ne. Ka një ngjyrë. Po divani në ç’ngjyrë do të zgjidhet? Është njëngjyrësh. Do të shpenzoja vetëm 10% më shumë për këto.

Grida: 10%?

Muhamed: Po, 10% më shumë, kaq.

Grida: Jo më shumë?

Muhamed: Jo.

Grida: Dhe sa shitet? Sa më i shtrenjtë është kur është më i bukur?

Muhamed: Ndoshta 15% më shumë.

Grida: 50 % më shumë.

Muhamed: Jo, 15% më shumë. Afërsisht. Doni ta dini përse? E shesim me këtë çmim, sepse nëse vendosni ta shisni më pas, do të keni mundësi të nxirrni edhe ju disa fitime. Ju japim bekimet tona! Seriozisht.

Grida: Për ndryshim.

Muhamed: Të gjithë kemi të drejtë të nxjerrim nga pak fitime.

Grida: Po.

Muhamed: Sigurisht, ndonjëherë gabojmë.

Grida: Ju po thoni se e shisni me një çmim që i jep mundësinë klientit që e shet, të nxjerrë fitimet e veta?

Muhamed: Edhe nëse nuk e shet. Pas dy vitesh çmimi i shtëpisë suaj rritet me 20%. Më duket diçka e mirë.

Grida: Pra, ju i jepni kontraktuesve tuaj mundësinë…

Muhamed: Jo kontraktuesit, jo. Ata ndërtojnë ndërtesën, unë i paguaj. Nuk u jap asnjë apartament. Apartamentet i kontrolloj unë.

Grida: Po flisja në përgjithësi.

Muhamed: Po, po. Shpresoj që kur të blini një apartament, të nxirrni fitimet tuaja.

Grida: Vërtet?

Muhamed: Jo, dua që klientët të nxjerrin fitime, përndryshe…

Grida: Pra, ideja është që tjetri duhet të nxjerrë fitime?

Muhamed: Në pjesën më të madhe të kohës jemi të suksesshëm për këtë, por njerëzit që kanë blerë tek ne, edhe në këtë projekt… në mometin që mbaron ndërtesa çmimet rriten me 30%. Mendoj se çdo investitor duhet ta bëjë këtë. Humbasim një pjesë të fitimeve, po, por nuk mund t’i mbajmë të gjitha për vete.

Grida: Kështu krijoni një rrjet bashkëpunimi…

Muhamed: Kështu mendoj unë.

Grida: …që ka…

Muhamed: Ka mjaftueshëm për të gjithë. “Fitove tetë dollarë. Mirë”. Në fazën e parë të projektit të Durrësit, çmimet u caktuan nga ekipi në Durrës. Një natë përpara kësaj hapa portofoli.

Grida: Ashtu?

Muhamed: Po, dua që njerëzit të festojnë.

Grida: Sa konkurrentë të vërtetë keni në Dubai?

Muhamed: Katër.

Grida: Katër? Në pesë më të mirët, ku e rendisni veten ju?

Muhamed: Ne jemi sa dyfishi i tyre dhe kemi tre herë më shumë fitime.

Grida: Pastaj vijnë katër të tjerët.

Muhamed: Dhe zëmë vendin e parë për reputacionin që kemi.

Grida: Zini vendin e parë për reputacionin.

Muhamed: Absolutisht.

Grida: Reputacioni është shumë i rëndësishëm.

Muhamed: Nëse keni një derë të prishur në shtëpi, na thirr neve. S’duam t’ia dimë nëse shtëpia është 5vjeçare, 10vjeçare. Nuk na bëhet vonë.

Grida: Jo shkoni gjithsesi.

Muhamed: Sigurisht. Gjithçka është dixhitale, sigurisht. Pas dhjetë vitesh, riparimi i derës është me shpenzimet e tua, por nuk je i detyruar të na paguash tani. Mund të na paguash më vonë. Nuk ka gjë. Po të kesh një problem me kondicionerin…

Grida: Çfarë është më e rëndësishme, mirëmbajtja apo investimi?

Muhamed: Mirëmbajtja është më e rëndësishme, pothuajse. Por sinqerisht, të dyja janë të rëndësishme.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Ne kemi një sistem… Kemi ndërtuar shumë vila, në rregull? Kthehemi te ndërtimet tona pas 10 vitesh dhe bëjmë një rinovim të plotë të hollit, me shpenzimet tona. Edhe pse ndërtesa u përket pronarëve, apo jo? Ne e rinovojmë ndërtesë, hollin dhe e pastojmë me shpenzimet tona. Sepse fitojmë shumë para, prandaj i kthejmë ca për të rinovuar hollet e ndërtesave. Nëse keni shtëpi dhe shikojmë që duhet lyer, ne e lyejmë shtëpinë tuaj. Mund të kemi ndërtuar 200 shtëpi aty. Dhe kur e shikojmë që një shtëpi do lyer, e marrim pronarin në telefon dhe i themi që boja e shtëpisë nuk është në rregull pas dhjetë vitesh. Doni që ta lyejmë ne? Kushton 5 mijë dollarë, por nuk ka gjë. 6 mijë dollarë, prapë nuk ka gjë.

Grida: Në krahasim me…

Muhamed: Ne fituam 40 mijë dollarë nga shtëpia jote. Do të kthejmë pesë mijë, duke të të lyer shtëpinë.

Grida: Kështu ndodh vërtet? Tani po mendoj si njerëzit e zakonshëm. Kështu ndodh realisht? Vërtet? Pas dhjetë vitesh, vërtet shkoni atje? Edhe pse paratë e fituara prej jush janë shpenzuar për një projekt tjetër, ju mendoni për kohën që fituat 40 mijë dollarë dhe i ktheni pesë mijë?

Muhamed: Po.

Grida: Mendoni për ta? Sepse duket sikur kapitalizmi është një sistem që vetëm merr.

Muhamed: Por ti ke fituar, i fitove tetë dollarë.

Grida: Por njerëzit harrojnë çfarë fitimesh kanë pasur.

Muhamed: Po, por nëse do të mirëmbash trashëgiminë që ke krijuar, je përzgjedhur dhe ke talent për këtë, duhet të kujdesesh për talentin. Suksesi ynë është një dhuratë dhe ne duhet të kujdesemi për të sa më shumë të jetë e mundur. Nëse dera e shtëpisë tënde nuk është e pastruar, e pastrojmë ne. Të telefonojmë dhe të themi: “Dera jote nuk shkëlqen. Do që ta pastrojmë ne për ty?” Po them që duhet të kujdesemi për këtë dhuratë. Reputacioni është dhuratë. Suksesi yt është dhuratë. Duhet të kujdesesh për të gjatë gjithë kohës. Mendoj se duhet ta bëjmë këtë.

Grida: Ju pëlqen të visheni me veshjet tradicionale apo sipas stilit perëndimor?

Muhamed: Veshja tradicionale ka shumë shtresa. Kam veshur shtatë gjëra në mëngjes. Ndërsa sipas stilit perëndimor janë më pak shtresa, mund të vesh çfarë ngjyre të dua. Por ndihem rehat me të dyja. Kur jam në anët e mia, ndihem më rehat i veshur kështu. Por shkoj jashtë, ndihem më rehat me veshjet e stilit perëndimor.

Grida: Sipas jush, cili mentalitet e ka meritën për suksesin tuaj? Kapitalizmi i fortë i botës perëndimore apo biznesi që bëni dhe e lidhni me fenë?

Muhamed: Më nxit fakti që dikur kemi qenë një shoqëri e varfër, por unë nuk harroj. Ndoshta disa njerëz, miqtë e mi, harrojnë pasi fitojnë ca para, por unë nuk harroj. Kjo është një nga gjërat që më ka dhënë Zoti. Unë e di nga vij, nuk harroj.

Grida: I kujton rrënjët e tua.

Muhamed: Po. I shikoj dhe them: “Do të kujdesem për këtë. Premtoj se do të kujdesem për këtë.” Ana tjetër është se unë jam arab, mysliman. Kudo që shkoj njerëzit më shikojnë, veçanërisht në perëndim. Dua që ta dinë se jam arab, se quhem Muhamed dhe jam mysliman, por jam një njeri shumë i zoti. Jam shumë i zoti dhe jam njeri i mirë. Dua ta arrij këtë me npunë të mirë. Diçka më nxit nga brenda…
Jam i lumtur që ma bëtë këtë pyetje, sepse thellë brenda vetes, dua që njerëzit ta dinë se… Po, arabët sjellin shumë probleme në botën arabe. Të gjitha lajmet e këqija vijnë nga bota arabe. …arabët janë njerëz të mirë. Prandaj ndërtoj dhe krijoj, për të ngritur lart emrin e arabëve, imazhin tonë. Prandaj them se kur je i varfër dhe do të fitosh para, duhet ta bësh këtë, por pasi stabilizohesh, duhet të mendosh për diçka më të madhe se vetja, që është shoqëria jonë. Ju, si shqiptarë, mund të thoni: “Vendi im, populli im, nëna ime, babai im, kanë vuajtur. Duhet t’i mbroj sa më shumë që të jetë e mundur.” Plus, duhet të punoni fort. E përsëris vazhdimisht këtë, duhet të punoni fort. Shtatë ditë në javë. Nuk ka rrugë të mesme.

Grida: Çfarë etike pune vlerësoni më shumë? Etikën perëndimore në punë apo atë myslimane?

Muhamed: Nuk e di. Mendoj se etika perëndimore… Kanë njohuri të shkëlqyera në perëndim. Nga ana e menaxhimit ata janë shumë përpara nesh. Pra po, ka shumë gjëra për të mësuar nga etika perëndimore. Por disa nga vendet perëndimore kanë një etikë punë shumë të ngjashme me tonën, janë të nderuar. Mendoj se mund të mësosh nga të dyja palët. Nëse arrin t’i përziesh, do të jetë e mrekullueshme.

Grida: Pra, ju i përzieni të dyja?

Muhamed: Kur mundem, po.

Grida: Keni gjetur atë rrugën e artë, midis dy kulturave?

Muhamed: Po. Ndonjëherë gaboj, por…

Grida: Ç’më thoni për 12 vëllezërit dhe motrat tuaja?

Muhamed: Ishim 13. E humbëm një kur ishte një vjeç, por gjallë jemi 12.

Grida: Janë pjesë e biznesit tuaj, apo kanë…?

Muhamed: Dy prej tyre punojnë në kompanitë e mia. Të tjerët merren me gjërat e tyre.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: I favorizon vëllezërit dhe motrat kur nuk janë aq efikasë apo nuk kanë etikën e duhur në punë?

Grida: Nuk dua të ma bësh këtë pyetje. Nëse im vëlla do ta dëgjojë këtë, nuk do të gëzohet. U pushuan nga puna në kompaninë time dy nga vëllezërit e mi, pesë, gjashtë vjet më parë. Mamaja u mërzit shumë me mua, por nuk kisha zgjedhje tjetër. I thashë: “Nëse duan paratë, do t’ju jap një rrogë, por nuk mund të vijnë të prishin rrugën që po ndjek.” Ata nuk janë të këqij, nuk bënë diçka të keqe, por ne favorizojmë njerëzit punëtorë. Nëse vëllëzërit e Muhamed Alabarit nuk punojnë fort, nuk kanë disiplinë në kompani… I dua vëllezërit e mi, por ky është një biznes serioz.

Grida: Kuptoj. Po fëmijët tuaj? Studiojnë në vendet perëndimore?

Muhamed: Jo, fëmijët më të mëdhenj e kanë mbaruar shkollën, janë diplomuar. Jua thashë, unë kam 10 nipër e mbesa. Jam me fat! Kjo është dhuratë, meqë ra fjala.

Grida: Absolutisht.

Muhamed: Kanë bizneset e tyre. Im bir drejton një kompani të pasurive të patundshme. Më parë punonte në biznesin e teknologjisë. Tre fëmijët më të vegjël, vazhdojnë shkollën.

Grida: Le të flasim për jetën tuaj familjare. Si e filloni ditën?

Muhamed: Këta dy muajt e fundit e kam filluar duke qëndruar dy orë në spital, me nënën time. Pastaj shkoj në zyrë, drejtoj mbledhjet, në mbrëmje kthehem në spital, rri dy orë të tjera. Pastaj, netëve… Një natë mblidhem me një pjesë të stafit, për të punuar, pastaj shkoj në shtëpi, ndërsa natën tjetër shkoj direkt e në shtëpi. Dhe udhëtoj shumë. Jam kudo, fluturoj.

Grida: Dy ditë në javë përqendroheni në jetën tuaj private, apo jo?

Muhamed: Po. Në fundjavë… Kohët e fundit fëmijët më kanë thënë që kam kam shumë takime në fundjavë dhe duhet t’i anuloj.

Grida: Lini takime edhe në fundjavë?

Muhamed: Po, por është zbavitëse.

Grida: Është zbavitëse.

Muhamed: Po, por duhet të gjej pak kohë për ta, që të hamë drekën dhe darkën së bashku. Do ta ndreq këtë gabim.

Grida: Kuptoj. Për çfarë jeni penduar më shumë?

Muhamed: Jam penduar për shumë gjëra.

Grida: Për çfarë, për shembull?

Muhamed: Duhet të kisha mësuar më shpejt. Kam mësuar ngadalë, kur e fillova. Duhet të kisha përzgjedhur njerëz më të mirë, kur e fillova. Nuk e bëra këtë. Por nuk është keq edhe në këtë pikë që jemi tani.

Grida: Çfarë do të thotë që duhet të kishit mësuar më shpejt?

Muhamed: Do të thotë se njohuritë që kam tani, do të doja t’i kisha mësuar kur isha 45 vjeç. M’u desh një kohë e gjatë. Ndoshta nuk jam matematikan, nuk isha aq i zgjuar. Më pëlqejnë njerëzit që…

Grida: Pra, keni dyshime për…?

Muhamed: Gjithë kohës. Sigurisht, gjithë kohës.

Grida: “Jam aq i zgjuar sa duhet?”

Muhamed: Mos mendo që i di të gjitha. Sapo fillon të mendosh që i di të gjitha, ai është fundi. Sepse ato që dije dje, nuk vlejnë për sot. Prandaj duhet të mësojmë gjithmonë. Flisni me të gjithë, me të rinjtë, me shoferin e taksisë, me kamerierët që shërbejnë kafenë, me njerëzit që drejtojnë biznese. Më pëlqen ta bëj këtë. Të mësuarit është diçka. Pendesa… Siç ju thashë, jam penduar që investova në Amerikë. Atje ekonomia është e shkëlqyer, nuk duhet ta kisha bërë. Krijova një kompani të vogël në Amerikë, në Santa Fe, Kaliforni dhe…

Grida: Ju jeni kaq i suksesshëm në arenën ndërkombëtare, por keni frikë nga tregu i Shteteve të Bashkuara?

Muhamed: Jo, nuk kam kohë. Është shumë larg.

Grida: E kuptoj.

Muhamed: Kina është larg. Unë duhet të mësoj. Por operoj në shumë fusha dhe duhet të jem realist. Duhet të qëndroj pranë zonave që janë 4-5 orë fluturimi larg nesh. Është më e lehtë për mua që ta bëj këtë, po. Pendesa ime… Do të doja të isha prapë 35 vjeç, por nuk e di… Ndoshta shkenca do të më ndihmojë. Shpresoj.

Grida: Dhe çfarë do të bënit?

Muhamed: Do të shijoja jetën, familjen time, do të shijoja shëtitjet në Tiranë, të pija një filxhan kafeje. Ka kaq shumë gjëra. Jeta është e bukur.

Grida: Mirë. Do ta vazhdojmë intervistën pas një prezantimi të shkurtër.

Muhamed: Hera e parë që takohemi.

Grida: Jam e lumtur që jam këtu.

Muhamed: Faleminderit shumë! Faleminderit!

Grida: Është shumë bukur. Le të flasim për projektet e reja.

Muhamed: Po. Ky është një nga projektet e reja, vetëm dymuajsh. Çdo vit hapim…

Grida: Dymuajsh?

Muhamed: Po, është vetëm dymuajsh. Çdo vit hapim pesë hotele të mëdha. Këto janë hotele të mëdha. 280 dhoma, 300 dhoma. Kanë edhe 700 apartamente të bëra në bashkëpunim me një markë.

Grida: 700 marka.

Muhamed: Po, këtu kemi disa kulla dhe kulla e rezidencës, të cilat janë mobiluar si hoteli.

Grida: Shumë të bukura. Janë zona shumë të bukura, apo jo?

Muhamed: Kjo është zona historike e qytetit, në përroin e Dubait, por dikur ishte një zonë e keqe industriale.

Grida: Një zonë e keqe industriale?

Muhamed: Po, një zonë shumë e keqe industriale. Tani është si një xhevahir.

Grida: Po, është si një xhevahir. Është e mrekullueshme, shumë e bukur. Kush është arkitekti i kësaj ndërtese të re?

Muhamed: Është një arkitekt i famshëm australian.

Grida: Sirian?

Muhamed: Australian.

Grida: Është nga Australia.

Muhamed: Kjo është e bukura e këtij qyteti. Ka arkitektë australianë, amerikanë, britanikë, afrikanë. Këtë po bëjmë edhe në Durrës. I kemi sjellë të gjithë dhe secili po jep artin dhe bukurinë e tij. Po.

Grida: Kuptoj.
Ka shumë xham, shumë dritë.

Muhamed: E di.

Grida: Sipas jush hapësirat e mëdha duhet të kenë shumë dritë.

Muhamed: Kur ke ujë, mendoj se…

Grida: Është turp të mos e përdorësh.

Muhamed: Uji sjell edhe shumë fat. Qytetet ndërtohen pranë lumenjve, apo jo?

Grida: Qytetërimet filluan…

Muhamed: Prandaj është e mrekullueshme që Durrësi rrethohet nga uji. Është fat i madh.

Grida: Dhe më në fund, do ta shikojmë ujin, kur të jetojmë në të. Është çështje progresi dhe zhvillimi.

Muhamed: Do të merremi me këtë punë, po. Do ta zgjidhim.

Grida: Sa ka qenë kostoja e këtij projekti të ri?

Muhamed: Ky projekt na ka kushtuar rreth 600 milionë euro.

Grida: 600 milionë euro?

Muhamed: Sepse janë të gjitha ndërtesa me 60 kate. Këto midis hotelit dhe kompleksit rezidencial. Mund ta shikoni vetë cilësinë…

Grida: Po vazhdon akoma?

Muhamed: Hoteli është hapur dhe muajin tjetër do t’ju dorëzojmë njerëzve apartamentet e tyre. Do të jetë një moment special për ta.

Grida: Mund t’ju pyes për çmimet? Sa kushton një apartament 100 metra katrorë?

Muhamed: Një apartament 100 metra katrorë shkon rreeth 700 mijë dollarë.

Grida: 700 mijë dollarë?

Muhamed: Po. Lajmi i mirë është se i kanë blerë të gjitha dy, tre vjet më parë. Mendoj se të gjithë kanë fituar rreth 25%, sepse vlera e tyre është rritur. Jam i lumtur për ta.

Grida: Bukur! Mund ta shikoj?

Muhamed: Po, të lutem.

Grida: Mund të na shpjegoni pak për arkitekturën?

Muhamed: Ky është bari i përditshëm.

Grida: Çfarë është?

Muhamed: Bari për aktivitetet e përditshme, grumbullimet…

Grida: Ju kërkoj falje për theksin.

Muhamed: Nuk ka gjë.

Grida: Keni mësuar ndonjë fjalë në shqip?

Muhamed: Jo, nuk kam mësuar. Meqë ra fjala, nuk jam i mirë me gjuhët. Në shkollë të mesme studioja frëngjisht, jo anglisht. Shkova në Shtetet e Bashkuara dhe vetëm pas një viti harrova frëngjishten që dija. U përpoqa ta mësoja, është zhdukur. Jam me fat që mund të flas arabisht dhe anglisht. Flas edhe hindisht, merrem vesh, sepse këtu ka një komunitet të madh indianësh. Me hindishten time di të porosit ushqimin, të marr një taksi.

Grida: Çfarë do t’ju thuash shqiptarëve në shqip, për shembull?

Muhamed: Dua t’ju them se jam shumë i lumtur që jam në Shqipëri dhe jam i lumtur që ata më pranojnë. Jam vërtet i lumtur.

Grida: Po. Unë do ta them në shqip. “Jam i lumtur që pranohem në Shqipëri”.

Muhamed: Që do të thotë “Jam i lumtur që pranohem atje”.

Grida: Po. Kështu thuhet në shqip.

Muhamed: Duket shumë e bukur, vërtet.

Grida: Të gjitha ndërtesat kanë këtë tarracën që u jep bukuri dhe shikojnë këtë pamje të mrekullueshme.

Muhamed: Gjatë natës…

Grida: Gjatë natës…

Muhamed: Por e di çfarë? Nga kjo mund të mësojmë diçka të mirë për në Durrës.

Grida: Mund të mësoni diçka të mirë për në Durrës?

Muhamed: Po. Mund të mësojmë diçka të mirë për në Durrës.

Grida: Për një projekt të tillë.

Muhamed: Po. Mund të mësojmë diçka të mirë për në Durrës. Ne e shijojmë natyrën jashtë vetëm 4, 5 muaj, sepse është shumë vapë, ndërsa në Durrës mund ta shijoni 12 muaj.

Grida: Po.

Muhamed: Do të jetë e mrekullueshme.

Grida: 12 muaj, është shumë e vërtetë. Siç na e shpjeguat, tarracat janë të shkëlqyera për t’i shijuar edhe gjatë dimrit.

Muhamed: Në dimër i mbyllim dhe ndezim kondicionerin. Po flisni për këtu? Po, po.

Grida: Në përgjithësi, për projektet tuaja dhe sipas këndvështrimit tuaj.

Muhamed: Po, duhet të shijohen vërtet.

Grida: Ky është porti i vjetër.

Muhamed: Ky është përroi i vjetër i qytetit. Duket që janë shumë anije të vjetra. Ngjajnë shumë me anijen ku im atë ishte kapiten, që u prehtë në paqe! Dhe pas tij shikoni qytetin modern. Shtrihet rreth 5 km përgjatë përroit të qytetit. “Horizon” është një projekt për qendrën e qytetit, por natën është shumë bukur. Vërtet, shumë bukur.

Grida: Sa e lartë është kjo ndërtesë?

Muhamed: Rreth 828 metra e lartë.

Grida: 828 metra? Sa vjet u deshën për ta ndërtuar?

Muhamed: Rreth pesë vjet.

Grida: Pesë vjet?

Muhamed: Po. E gjithë zona kishte zhvillime të tjera. Pra, kishim 15 mijë njerëz që punuan në këtë zonë, për pesë vjet. Ishte e pabesueshme. E pabesueshme, vërtet. Ishin njerëz të mirë, po dhe bënë një punë të shkëlqyer për ne.

Grida: Është e ngjashme me portin e Durrësit, kur i shikon të dyja?

Muhamed: Jo, mendoj se janë ndryshe. Porti i Durrësit është më qetësues, sipas mendimit tim.

Grida: E bëra këtë pyetje vetëm…

Muhamed: Durrësi është në Mesdhe.

Grida: …për të parë nëse…

Muhamed: Mesdheu është ndryshe, ka një atmosferë tjetër.

Grida: Është më qetësuese në Mesdhe?

Muhamed: Po, kështu mendoj. Unë mendoj kështu.

Grida: Shumë bukur!
Ky është projekti më i ri?

Muhamed: Po, është projekti më i ri.

Grida: Që keni ndërtuar këtu.

Muhamed: Është ende një zonë në ndërtim. Siç jua thashë, ky është një projekt që kushton 50 miliardë dollarë. Kemi bërë vetëm 20% të punës, duhet të vazhdojmë akoma.
Për këtë projekt duhet të tregohemi shumë të kujdesshëm, sepse duhen dhjetë vjet që të përfundojë një projekt i tillë. Për dhjetë vjet duhet të jemi të kujdesshëm nga ana financiare, që të mos ketë probleme. Duhet të jemi gati.

Grida: Me çmimet?

Muhamed: Jo, me ekonomitë e vendeve. Ulen e ngrihen. Ka vite të mira, vite të këqija. Doli Kovidi, filloi lufta. Duhet të jemi të kujdesshëm. Duhet të jemi optimistë, por edhe realistë. Që nëse do të ketë probleme, duhet të jemi të fortë për t’ju bërë ballë.

Grida: Kuptoj.
Do të dalim jashtë për të parë urën e vogël. Nuk është e vogël…

Muhamed: E di. Nuk ka mbaruar plotësisht, është një punë në progres.

Grida: Me çfarë projektesh do të merreni në të ardhmen?

Muhamed: Kemi një projekt të madh që do ta shpallim pas një muaji, ndoshta, këtu në Dubai. Është një projekt i madh, kushton rreth 7 miliardë dollarë.

Grida: 7 miliardë dollarë?

Muhamed: Po. Ndërtime për strehim. Quhet “Oaza”. Nuk është pranë ujit.

Grida: Ashtu?

Muhamed: Po. Dhe quhet “Oaza”. Do të ndërtohen shumë vila. Ky do të jetë një projekt i madh për ne.

Grida: Shpresojmë ta shohim fillimin e projektit të Durrësit për…?

Muhamed: Me ndihmën e Zotit, ndoshta për një muaj. Kontraktuesit duhet të kenë shkuar në zonën e ndërtimit.

Grida: Kuptoj.
Le të flasim pak për marrëdhënien që keni me kontraktuesit shqiptarë.

Muhamed: Po.

Grida: Si është?

Muhamed: Ja si bëj biznes unë. Bëj katër projekte të ndërtesave, pastaj shkoj te katër, pesë kontraktues të mirë, u kërkoj të më japin çmimin. Duhet ta ndërtojnë kontraktuesit shqiptarë. Kështu punoj unë. Nuk merrem me ndërtimin.

Grida: Nuk merreni vetë, por a i monitoroni ndërtimet?

Muhamed: Sigurisht. Ekipi ynë i madh duhet të monitorojë gjithçka që bëjmë. Kjo është puna jonë.

Grida: Po materialet?

Muhamed: I përzgjedhim ne materialet.

Grida: I përzgjidhni ju.

Muhamed: I blejmë ne materialet. Ndonjëherë i kërkojmë kontraktuesit të blejë materialet, por i përzgjedhim ne.

Grida: I përzgjidhni ju.

Muhamed: Që nga pllakat, dyert, dorezat e dyerve, dritaret, që të gjitha.

Grida: Bukur!
Po thoshit se doni të bashkoni kuzhinën e mirë shqiptare, apo jo?

Muhamed: Po, mendoj se në kohët e sotme ushqimi… Ne hamë tre herë në ditë.

Grida: Po.

Muhamed: Nuk dalim të bëjmë pazar tre herë në ditë. Pra, ushqimi po bëhet moda e re. Sipas meje është moda e re.

Grida: Kjo është e vërtetë.

Muhamed: Faza tjetër do të jetë arti, por pas artit do të jenë operatorët e ushqimit.

Grida: Kush do të jenë artistët?

Muhamed: Do të ftojmë artistët të vijnë në një seminar të madh. Dua të përfshihen të gjithë artistët e Shqipërisë, që të fillojnë të bëjnë art për parqet tona, rrugët, ndërtesat…

Grida: Arti në natyrë.

Muhamed: Në natyrë dhe brenda.

Grida: Dhe brenda.

Muhamed: Do të nevojiten piktura në mur, hotelet do të kenë nevojë për art. Por arti në natyrë, skulpturat… Do të jenë si skulpturat që kemi këtu, për shembull. Duhet diçka për t’i vendosur në qoshet e rrugëve, në parqe, në Marinë.

Grida: Do të bëni një thirrje për të gjithë artistët e Shqipërisë?

Muhamed: Po, po. Duhet të marrin pjesë të gjithë.

Grida: Piktura, skulptura…

Muhamed: Po, që të gjitha.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Pas kësaj, dua të ulem me operatorët që ofrojnë ushqim të shijshëm. Duhet të flasim për kuzhinën. Çfarë lloj kuzhine duan të kenë? Ç’lloj dyqanesh duan? Në çfarë madhësie? Sa të thellë, sa të gjera dhe sa të mëdha i duan kuzhinat? Është një punë shumë e rëndësishme. Dua të ketë sukses, sepse mendoj që ushqimi është pjesë integrale e jetës sonë. Një pjesë integrale.

Grida: Do t’i trajnoni njerëzit për këto shërbime?

Muhamed: Shpresoj që me këtë punë të merren operatorët e ushqimit, jo unë. Unë do të kujdesem për hotelet e mia. Hotelet, apartamentet markë, këto janë biznesi im. Në hotelet e mia do t’i trajnoj njerëzit. Menaxhimi i ndërtesave, mirëmbajtja e rrugëve, peizazhistët. Me këto do të merremi ne, këta njerëz do të trajnojmë, sepse është një pjesë e rëndësishme.

Grida: Ky është lajm i mirë.

Muhamed: Po.

Grida: Mund të bëjmë një xhiro?

Muhamed: Po, të lutem!
Siç e shikoni, kjo është kulla me apartamente. Ka afërsisht 60 kate. Kjo këtu. Sipër nesh është hoteli.

Grida: E shikoj.

Muhamed: Sidomos me veshjen time arabe, nuk duket gjë fare.

Grida: Është e vështirë të shkosh deri atje. Është shumë… Është e mrekullueshme.

Muhamed: Unë respektoj projektuesit dhe kontraktuesit, që janë të aftë të krijojnë monumente të tilla kaq të mrekullueshme.

Grida: Le të tregohemi pak egoistë. Deri më tani jeni treguar shumë modest.

Muhamed: Po.

Grida: Le të jemi pak të sinqertë dhe realistë.

Muhamed: Në rregull, më pyesni.

Grida: Çfarë mund të thoni për këtë ndërtesë kaq të madhe, sa nuk ta rrok dot syri? Ndieni sikur është dora juaj aty, që është krijimi juaj?

Muhamed: Jo.

Grida: Ndiheni mirë për këtë?

Muhamed: Jo. Unë mendoj për komplet zonën. Kur ta mbaroj gjithë zonën, kur njerëzit të vrapojnë nëpër parqe, duke buzëqeshur… Kur të hap qendrën e re tregtare, që siç ju thashë, do të jetë më e bukura e ndërtuar ndonjëherë. Më e bukura. Nuk do të krahasohet me asnjë.

Grida: Do të hapni një në Shqipëri, Durrës?

Muhamed: Në Shqipëri jemi në diskutime për këtë. Mos e besoni po deshët.

Grida: Kam marrë informacione për këtë.

Muhamed: Po. Do të bëjmë diçka të mrekullueshme.

Grida: Shumë moderne.

Muhamed: Është mjedisi, arkitektura, bukuria, pemët, dritat, nata, kupton?

Grida: Pra, nuk ju duket vetja person i rëndësishëm, ngaqë…

Muhamed: Jo. Shqetësohem mos ndonjë nga klientët, diku, nuk do të jetë i lumtur me cilësinë. Kjo më shqetëson mua. Kështu e mendoj unë.

Grida: Ndiheni gjithmonë përgjegjës për…?

Muhamed: Po, shqetësohem se mos dikush nuk do të marrë shërbimin e duhur atje. Këto gjëra më shqetësojnë. “Mirë, ne i fituam paratë, por a është i lumtur ai?”

Grida: Është shumë e rëndësishme të jepen këto këshilla të vogla… Në fakt nuk janë të vogla, janë shumë të rëndësishme për të pasur sukses. Kur po flisnim, na ndërpreu një zhurmë aty pranë, ju i thatë punonjësve tuaj: “Ju lutem, thojini personit që është ulur atje, se do t’ia paguajmë ne faturën. Mjafton të na mirëkuptojë që kemi nevojë për qetësi, sepse po bëjmë një intervistë.” Kështu silleni edhe me klientët tuaj? Gjithmonë?

Muhamed: Në pjesën më të madhe të kohës. Po. Përse jo? Mua më pëlqen të më respektojnë. Ty po ashtu. Mendoj se tjetri duhet të respektohet gjithmonë. Është pa lek. Thjesht jini të sjellshëm.

Grida: Respekti është shumë i rëndësishëm kur bëni biznes.

Muhamed: Po, nuk kushton asgjë, apo jo?

Grida: Për të bërë biznes.

Muhamed: Jo, flas për njerëzillëkun. Është shumë bukur.

Grida: Në intervistat në Shqipëri nuk na keni thënë që keni një gradë shkencore, doktor në shkencat humane dhe juridik.

Muhamed: Juridik, po.

Grida: Po.

Muhamed: Është interesante. Nga Londra dhe Korea. Isha me fat!

Grida: Shumë interesante.

Muhamed: Po.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Shkova një herë në Kore dhe mora avionin për të eksploruar Korenë e Veriut. Ishin mendime të çmendura, por doja ta shikoja vërtet Korenë e Veriut. Të gjithë flisnin për të. Shkova për një ditë në Korenë e Veriut, ishte shumë e vështirë ta siguroje. Por isha shumë i lumtur që e pashë.

Grida: Ishte e vështirë të shkoje atje?

Muhamed: Duhet të merrje leje, gjëra të tilla.

Grida: Po Korenë e Jugut e keni parë?

Muhamed: Koreja e Jugut është e mrekullueshme, ka një ekonomi të jashtëzakonshme. Edhe njerëzit janë të mrekullueshëm, shumë punëtorë. Janë njerëz punëtorë.

Grida: Këtë ndërtesë e pamë edhe nga ana tjetër.

Muhamed: Po, ka disa gjëra pas saj. Jam i lumtur që njerëzit janë transferuar këtu.

Grida: Kjo është e juaja?

Muhamed: Po, e gjitha.

Grida: E gjitha?

Muhamed: Jo, nuk është e jona. Ua shitëm këtyre njerëzve të mrekullueshëm.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Është kjo gjëja e mrekullueshme atje…

Grida: Mund të shkojmë?

Muhamed: Po, të lutem! Këtej.
Të lutem!
Të jem i sinqertë, s’ishte nevoja ta bënim këtë.

Grida: Jo.

Muhamed: Jo, e kam fjalën s’kishte arsye pse të mos e ndërtonim, por duhet të krijonim një vepër artistike përballë ujit.

Grida: Është art i vërtetë.

Muhamed: Përndryshe nuk ishte nevoja ta bënim fare. Kam një projekt për në Durrës, si një unazë që shkon direkt e në det.

Grida: Nuk është diçka funksionale.

Muhamed: Jo, por është e bukur.

Grida: Është infrastrukturë ekstra për të…

Muhamed: Është art ekstra, që njerëzit ta shijojnë shëtitjen pranë bregut. Kështu do ta bëjmë edhe në Durrës. Do të jetë si unazë dhe do të futet në det.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Ndoshta do të bëjmë një kafene ose diçka të vogël, sa për gjallëri.

Grida: Këtu.

Muhamed: Po.
Këto janë disa nga gjërat që do të bëjmë në Durrës. Do të ndërtojmë dy shkallë për t’u afruar sa më pranë ujit. Kur të vijmë në port… Porti është këtu, ndërsa uji dy metra më poshtë. Ne ndërtojmë platforma, ose vendosim gurë, në mënyrë që njerëzit të afrohen pranë ujit. Këtë bëjmë. Sipër saj vendosim gurë.

Grida: Si kjo platforma këtu?

Muhamed: Po. Përndryshe është çnjerëzore të shkosh nga këtu atje. E shikon?

Grida: Po.

Muhamed: Kur fillon t’i afrohesh ujit, gjithçka bëhet…

Grida: Më e prekshme, më e …

Muhamed: Po.

Grida: Në ujë.

Muhamed: Po.

Grida: Anijet e vogla mund të rrinë këtu?

Muhamed: Po. Këtu thellësia është e përshtatshme.

Grida: Ka një diskutim tjetër për urat në qytetin e Durrësit? Është në rregull thellësia e ujit?

Muhamed: Po, atje futen anije të mëdha në këtë moment. Thellësia është mëse e mjaftueshme.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Mëse e mjaftueshme, po.

Grida: Është shumë vapë.

Muhamed: Këtu?

Grida: Po. Ju nuk e ndieni?

Muhamed: Nuk është aq vapë për ne, jo. Ky është mot i mirë për ne.

Grida: Kjo është akoma në ndërtim, apo jo?

Muhamed: Jo, po e pastrojnë.

Grida: Oh, po e pastrojnë?

Muhamed: Po, thjesht po e pastrojnë.

Grida: Po e pastrojnë, hë?

Muhamed: Po.

Grida: Sa shpesh është i nevojshëm pastrimi?

Muhamed: Gjatë gjithë kohës.

Grida: Çdo ditë, doni të thoni?

Muhamed: Gjatë gjithë kohës, sepse këtu ka shumë pluhur.

Grida: Kuptoj.

Muhamed: Njësoj si Burj Khalifa. Pastrohet çdo javë, gjatë gjithë kohës.
Gjatë gjithë kohës.
Mund të bëjmë ndërtimin, nuk jemi të detyruar të blejmë veprat e artit, por si mund të krijosh ndryshe një mjedis të bukur? Nuk merremi me ujin, më duket e padrejtë. Ky vend është tepër i bukur për ta zbukuruar më shumë.

Grida: Ka jetë.

Muhamed: Po. Shikoji ullinjtë. Nuk është nevoja të vendosim dritat nën pemën e ullirit, por duam që pemët të duken bukur gjatë natës. Është shumë e rëndësishme për ne.
Janë në rregull?

Grida: Mund të bëjmë shëtitje më të gjata dhe mund të shikojmë bukuritë që keni ndërtuar ju. Kështu po i quaj unë. Bukuritë tuaja.

Muhamed: Falemderit!

Grida: Edhe pse nuk ju pëlqen kjo gjë, e di.

Muhamed: Falemnderit! Falemnderit!

Grida: Por mua, që nga ana ideologjike jam e djathtë, e vlerësoj shumë sipërmarrësin.

Muhamed: Faleminderit!

Grida: Vlerësoj çdo sipërmarrës kaq të suksesshëm. Duket tamam si një përrallë. Si përrallë.

Muhamed: Kanë punuar me mijëra njerëz për ta bërë gjithë këtë.

Grida: Kjo është një përrallë. Historia juaj është një përrallë.

Muhamed: Faleminderit!

Grida: Është një histori e mbushur me besim, energji pozitive. Ju kërkoni të përmirësoheni, të reflektoni, të dyshoni te vetja në shumë momente. Meqë nuk vij nga një vend shumë i madh… Flas për numrin e popullsisë dhe sipërfaqes, është e nevojshme t’ju jepet ky mesazh njerëzve që përpiqen të arrijnë suksesin. Duhet të vazhdojnë të përpiqen, sepse ju e arritët suksesin në moshën 38 vjeçare. Dua të them, në këtë moshë u shfaq suksesi për ju. Shumë faleminderit për…

Muhamed: Faleminderit shumë!

Grida: …mesazhet që na dhatë.

Muhamed: Faleminderit shumë që gjetët pak kohë të vinit të më takonit!

Grida: Shqiptarët ju falënderojnë…

Muhamed: Jo, ju lutem! Jo.

Grida: …për investimin tuaj.

Muhamed: Falemnderit!

Grida: Sepse mbetet një investim i madh.

Muhamed: Është një nder për mua, vërtet.

Grida: Le të shpresojmë që të shuhet çdo dyshim në lidhje me këtë investim të madh dhe le të jetë një histori suksesi. Uroj që përralla të bëhet realitet edhe në Shqipëri, me një bukuri të tillë, me ndërtesa kaq moderne dhe me stil.

Muhamed: Faleminderit shumë!

Grida: Faleminderit shumë, zoti Alabar!

Muhamed: Faleminderit shumë!

Grida: Shumë faleminderit!

Muhamed: Faleminderit!