Raporti tronditës i KLSH: Bankat përfituan paligjshmërisht qindra mln lekë
Kontrolli i Lartë i Shtetit ka hetuar praktikën sesi Banka e Shqipërisë dhe bankat private kanë nxjerrë nga tregu kartëmonedhat e dëmtuara nga janari i vitit 2010 deri në korrik të 2014-s. Pikënisja e hetimit ka qenë vjedhja e bujshme në Bankën e Shqipërisë në korrik të vitit 2014. Por gjetjet e tij janë tronditëse.
Përfundimet e kontrollit janë listuar në një raport sekret, i cili është lexuar nga Top Channel falë burimeve konfidenciale. Sipas raportit, e gjithë skema e këmbimit të kartëmonedhave të dëmtuara ka funksionuar në mënyrë të jashtëligjshme, duke u marrë qytetarëve dhe buxhetit pa të drejtë qindra milionë lekë.
Por si ka funksionuar skema? Deri në shtator të vitit 2013, baza ligjore për këmbimin e kartëmonedhave të dëmtuara ka qenë vendimi i Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, numër 29, datë 30.3.1998. Sipas këtij vendimi, bankat private do t’i grumbullonin kartëmonedhat e dëmtuara nga qytetarët me 80 për qind të vlerës dhe do t’i dorëzonin ato në Bankën e Shqipërisë me po të njëjtën vlerë.
Por KLSH ka gjetur se ky rregull është shkelur. Edhe pse bankat private i kanë blerë kartëmonedhat e dëmtuara nga qytetarët me 80 për qind të vlerës, ashtu sikur diktonte ligji, kur i kanë dorëzuar në Bankën e Shqipërisë, kjo e fundit ua ka blerë ato me 100 për qind të vlerës. Diferenca prej 20 për qind, që sipas KLSH-së është përfituar në mënyrë të paligjshme nga një grusht bankash private, duhej të ishte fitim i Bankës së Shqipërisë për t’u transferuar në buxhetin e shtetit.
KLSH ka zbuluar se, për periudhën Janar 2010-Korrik 2014, përmes kësaj skemë janë këmbyer dhe nxjerrë nga tregu rreth 2.71 miliardë lekë kartëmonedha të dëmtuara. Sipas tij, kjo do të thotë se përfitimi i padrejtë për bankat ka qenë 542 milionë lekë, ose rreth 4 milionë euro.
Raporti, i cili konsiderohet si një nga auditet më tronditëse në vitet e fundit, i është dorëzuar Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë. Top Channel ka mësuar se banka i ka kundërshtuar përfundimet e KLSH-së dhe dy institucionet janë përplasur fort për raportin.
Por përtej përplasjeve KLSH-BSH, dokumenti pritet të shkaktojë furtunë edhe mes institucioneve më të larta të shtetit, mbi mënyrën sesi operon dhe është qeverisur sistemi financiar, pasi edhe pse është sekret shtetëror, ligji e detyron KLSH-në të informojë Kuvendin, përkatësisht Komisionin parlamentar të Ekonomisë.
