Shqipëria, mes vendeve të Ballkanit Perëndimor me potenciale të mëdha energjitike

Raporti më i fundit i BERZH tregon se Energjia në Evropë, tashmë ka kthyer “sytë” nga Ballkani Perëndimor. Shqipëria, si një ndër vendet ballkanase, ka burime të pasura të energjisë së rinovueshme, që Evropës i duhet.

Pasiguria energjetike po e nxit Evropën që të kërkojë një zgjidhje në Ballkanin Perëndimor. Sipas Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Maqedonia, Kosova, Mali i Zi dhe Serbia “mund të luajnë një rol në përmirësimin e sigurisë përmes investimeve të mundshme në terminalet e gazit të lëngshëm natyror dhe tubacionet e reja të gazit.”

“Pozita gjeografike, aksesi në det si dhe dëshira për të krijuar korniza të një politike stabël rregullatore janë faktorët që e kanë bërë Ballkanin Perëndimor një prespektivë interesante për investirët në energji”- shkruan BERZH.

Raporti i bankës shtoi se ndërsa vitet e një investimi të ulët, të kombinuara me përparimin e ngadalshëm me reformat, kanë mbajtur prapa rajonin nga zhvillimin e saj të mundshme, vendet e Ballkanit tashmë janë duke u parë si një rajon i mundshëm tranziti për furnizimin me gaz në BE, gjë që sjell zhvillimin e infrastrukturës së gazit në rajon.

Kjo ide është duke krijuar pritshmëri të mëdha mes investitorëve evropian.

“A mund Ballkani të eksportojë energji të rinovueshme në Europën kontinentale në një të ardhme të afërt? A mundet që investimi i Evropës Perëndimore dhe burimet e Evropës Juglindore të krijojnë një situatë të favorshme për të gjithë të përfshirët? Ka më shumë se disa ekspertëve të përfshirë në rajon që mendojnë kështu,“- shkruan disa ditë më parë një editorial në gazetën gjermane Energiewende.

“Teorikisht, Ballkani duket si një “Shangri-la” për prodhimin e pastër të energjisë,”- shkruante artikull. “Rajoni i pasur me energji diellore gjatë gjithë vitit thuajse, me zona hidrike të pashfrytëzuara, me shumë brigje, si dhe tokë të pasur bujqësore.”

Ana Stojilovska, një eksperte e energjisë nga Qendra me bazë në Sarajevë “Analitika për Kërkime Sociale”, konfirmoi se energjia është “një nga çështjet më të debatuara të lidhura me sigurinë në BE dhe rajonin e Ballkanit Perëndimor.”

“Maqedonia, si një vend i vogël i rrethuar gaz natyror dhe naftë nga burimet e veta, si dhe një vend kandidat në BE dhe NATO, po lufton për planifikime strategjike për të rritur sigurinë e saj të energjisë,” tha ajo për SETimes.

Vendet e Ballkanit Perëndimor janë në udhëkryq të rrugës së transportit të energjisë, nga lindja drejt perëndimit. Rajoni përballet me detyrat e njëkohshme të transformimit të aspekteve të saj ekonomike dhe infrastrukturën e saj të energjisë, një proces që krijon mundësi unike dhe sfidë.

“Vendet e Ballkanit pranojnë se shërbimet e përballueshme dhe të efektshme moderne të energjisë janë një gur themeli për zhvillimin e qëndrueshëm,” tha Erlet Shaqe, kryetar i Shoqatës së Energjisë në Shqipëri. “Rajoni i plotëson rreth 87 për qind të nevojave të saj energjetike të energjisë elektrike nga lëndët djegëse fosile të importuara.”

Shaqe shton se ndërmjet kohës së tanishme dhe 2030, konsumimi i energjisë pritet të rritet me rreth 34 %.

“Shumë vende të Ballkanit Perëndimor, me një bazë energjetike të rinovueshme prej së paku 13 % dhe një rajon me burime të bollshme të ripërtëritshme të energjisë, duke përfshirë ato hidrike, diellore, era, bio-masa dhe burime gjeotermale, fton në investimet në energjetikë dhe efikasitetin e energjisë së rinovueshme, gjë që duhet të jetë një pjesë kyçe e përgjigjes së ndryshimit të klimës,“-tha ai.

Vëmendje e ri e Bashkimit Evropian drejt Ballkanit Perëndimor ofron një mundësi jo vetëm për rajonin, por edhe për Turqinë, një lojtar kryesor në korridorin e furnizimit me energji.

Anullimi i tubacionit “Rrjedha e Jugut” kishte për qëllim transportimin e gazit rus për konsumatorët e BE-së nën Detin e Zi, duke shmangur Ukrainën. Zëvendësimi i saj, projekti i propozuar turk, do të mundësojë përdorimin e një tubacioni 180-km në Turqi për të transportuar gazin me rrugë tokësore në kufirin grek.

Sipas Ministrit të Energjisë të Turqisë Taner Jildiz, “të dhënat tregojnë se për përfundimin e vijës së parë afati është dhjetori 2016.”

Andreja Bogdanovski i Sarajevës deklaron se Maqedonia është “prekur në mënyrë të qartë nga vendimi për të ndalur projektin rus Rrjedha e Jugut”.

“Lajm i mirë është se kapaciteti aktual i tubacioneve të gazit në Maqedoni nuk është shfrytëzuar plotësisht,” tha Bogdanovski. “Gjetja e një alternativë që është e lirë dhe e qëndrueshme nuk është një proces që ndodh brenda natës. Kjo është arsyeja pse autoritetet maqedonase duhet menjëherë të shikojnë për zgjidhje në raste emergjente. Për momentin, ekziston një potencial me Gazsjellësin Trans Adriatike ”

Duke pasur parasysh marrëdhëniet e saj me Rusinë dhe BE, Ankaraja është “pozicionuar për të kontribuar në të ardhmen e sigurisë së energjisë në Ballkanin Perëndimor”, tha Jove Brglevski, një investitor potencial i centraleve të energjisë së erës në Maqedoni.

Një raport i paraqitur në janar konfirmon përfitimet e mundshme të energjisë së rinovueshme nëpërmjet bashkëpunimit mes BE-së dhe Ballkanit Perëndimor.

Studimi gjeti se projektet e partneritetit do të rigjallnin industrinë vendore dhe të krijonin mijëra vende pune të reja. Me kornizën e duhur legjislative në vend, vendet e Ballkanit Perëndimor do të mund të tejkalonin objektivat e tyre të energjisë së rinovueshme me gati 50 për qind.

“Qëllimi përfundimtar për të dy, si OKB-së dhe BE-së, është të krijojë një të ardhme të qëndrueshme, duke krijuar vende të reja pune, zvogëlimin e varfërisë, përmirësimin e qasjes në energji në zonat rurale, si dhe reduktimin e vulnerabilitetit ndaj klimës, të ekonomisë dhe të goditjeve ndaj energjisë“, tha Cihan Sultanoglu, Drejtori i Zyrës Rajonale për Europën dhe Bashkësinë e Shteteve të Pavarura.

Ekspertët e Ballkanit bien dakort se investimet në energjitë e rinovueshme janë veprim i drejtë. “Diversifikimi i burimeve të energjisë dhe çështjeve mjedisore kanë përshpejtuar procesin që do të mund të transformojë Ballkanin Perëndimor në një rajon për transportin, magazinimin dhe furnizimin me energji elektrike,” tha analisti i energjisë serbe Nikola Tomasovic për SETimes.