Shuhet mjeshtri i gjuhës

Ndahet nga jeta gjuhëtari Shaban Demiraj. Libri i tij i fundit, “Prejardhja e shqiptarëve nën dritën e dëshmive të gjuhës shqipe”, në proces botimi

Gjuha shqipe ka humbur dje pasionantin e saj më të madh. Shaban Demiraj, gjuhëtar i klasit të parë, ish-kryetar i Akademisë së Shkencave, autor i librave të çmuar për prejardhjen, historinë e gjuhës shqipe, mësues i shquar për breza të tërë gjuhëtarësh vendas e të huaj, ka mbyllur sytë përgjithmonë dje në moshën 94-vjeçare. Lajmi u përcoll në faqen zyrtare të Akademisë së Shkencave, ku sot, në sallën “Aleks Buda”, do të kryhen homazhet nga ora 11:00-12:00. Vetëm pak kohë më parë, prof. Demiraj ribotoi veprën “Gjuha shqipe dhe historia e saj”, 25 vjet pas botimit të saj të parë. Një vepër me vlera aktuale për Albanologjinë. “Edhe pse kanë kaluar 25 vjet nga botimi i parë i saj, ajo zë kreun e vendit dhe mbetet një literaturë e domosdoshme dhe aktuale për këtë lëmi dijesh, jo vetëm për gjuhëtarët e studentët, por edhe për një lexues më të gjerë, i cili kohët e fundit është përballur edhe me përsiatje diletante në këtë fushë të rëndësishme studimesh të historisë së popullit tonë dhe të gjuhës së tij të lashtë”, do të shprehej studiuesja Mimoza Kore, gjatë promovimit të këtij libri. Prof. Demiraj kishte çuar në proces botimi një tjetër vepër të rëndësishme, të cilën s’mundi ta shihte të botuar, “Prejardhja e shqiptarëve nën dritën e dëshmive të gjuhës shqipe”, nën kujdesin e profesor Bardhyl Demirajt. Gjuhëtari, profesori, akademiku, “Mësuesi i Popullit”, i laureuar disa herë me Çmim Republike, “Mjeshtri i Madh i Punës”, ish-kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Shaban Demiraj lindi në Vlorë. Kreu shkollën e mesme në Tiranë dhe studimet e larta në degën e Gjuhës Shqipe e të Letërsisë në Institutin Pedagogjik dyvjeçar (1946–1948) dhe më pas në Institutin e Lartë Pedagogjik (1954–1955). Disa vjet punoi si mësues në disa shkolla të mesme. Nga viti 1954 filloi punën si pedagog në Institutin e Lartë Pedagogjik e më pas në UT, ku shërbeu deri në vitin 1990. Ai ishte një autoritet shkencor elitar, një nga përfaqësuesit më të shquar të fushës së gjuhësisë brenda dhe jashtë Shqipërisë. Ai i solli shkencës gjuhësore shqiptare, por edhe ballkanike, vlera të mëdha përmes shumë veprave monumentale, ku veçohen: “Gramatikë historike e gjuhës shqipe”, “Gjuha shqipe dhe historia e saj”, “Epiri, Pellazgët, Etruskët dhe Shqiptarët”, “Fonologjia historike e gjuhës shqipe”, “Prejardhja e shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe”, “Gjuhësi ballkanike” etj. Akademiku Shaban Demiraj është autor i shumë artikujve shkencorë të botuar në revista shkencore prestigjioze vendase e të huaja për çështje të ndryshme të historisë së gjuhës shqipe, të gramatikës dhe të fonetikës historike, si edhe të ballkanologjisë. Si pjesëmarrës aktiv në vendimet më të rëndësishme të shqipes standarde, ai ishte njëherësh edhe nga protagonistët kryesorë të përgatitjes së dokumenteve bazë saj. Mendimit shkencor të akademikut Shaban Demiraj i referohet sot brenda dhe jashtë vendit elita e gjuhësisë së sotme dhe historike. Ai e përfaqësoi me dinjitet shkencën gjuhësore shqiptare në forumet më të rëndësishme shkencore kombëtare dhe ndërkombëtare. Shaban Demiraj, si pedagog dhe si drejtues kërkimor, përgatiti breza studentësh dhe studiuesish. Ndarja e tij nga jeta është një humbje e madhe shkencore dhe njerëzore. Por ai lë pas një vepër të madhe, një pasuri shkencore, një vlerë të madhe kombëtare, një pasuri monumentale për breza.

Matteo Mandala: Albanologjia humbi një bir të shquar

Prof. Shaban Demiraj ishte studiues i pasionuar i autorëve arbëreshë, botues i “Këngës së sprasme të Balës”. Profesori ishte mjeshtër i madh i formimit të brezave të tërë të gjuhëtarëve shqiptarë e të huaj. Ishte mik imi personal. Ngushëllimet e botës arbëreshe, të katedrës albanologjike të Universitetit të Palermos e të miat personale familjes së profesorit të dashur e të nderuar! Ngushëllime për humbjen e babait të shtrenjtë, mikut e kolegut tim të shtrenjtë, prof. Bardhyl Demiraj, si edhe Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Albanologjia botërore humbi një nga bijtë e saj më të shquar! Ajilimono! Të prehesh në paqe i dashur prof. Shaban; nuk do të të harrojmë kurrë!

Edi Rama:

“Hidhërim për vdekjen e Shaban Demirajt! Iku një tjetër punëtor i madh i mendjes, i cili tërë jetën u kujdes me pasion për gjuhën tonë amtare.”

Mirela Kumbaro:

“Kur njeriut i flet vepra. Prof. Shaban Demiraj u nda nga jeta, por librat e tij nuk luajnë nga bibliotekat e shqipes.”

Mimoza Kore:

Prejardhjen e gjuhës shqipe, profesor Sh. Demiraj e lidh ngushtësisht me historinë dhe jetën e popullit shqiptar. Ai ka parashtruar pikëpamjet kryesore të studiuesve të huaj e vendas lidhur me këtë çështje madhore për ne shqiptarët, të cilat herë kanë qenë të karakterit historik, herë gjuhësor e herë gjeografik.

Alfred Peza:

“Albanologu i shquar u nda nga jeta në moshën 94-vjeçare, duke lënë pas një trashëgimi të vyer. Këto ditë, një ndër gazetat më prestigjioze në botë, ‘The New York Times’, e renditi shqipen ndër tri gjuhët më të vjetra të botës, krahas greqishtes dhe armenishtes. Kjo, falë edhe punës së kolosëve të mendimit shqiptar si z. Demiraj, që ia kushtuan jetën, studimit të gjuhës sonë. Faleminderit profesor! U prehsh në paqe!”