Ekskluzive/ Venecia rrëzon katër pyetjet, certifikohet Vetting-u
Ky është një “amicus curiae” për Gjykatën Kushtetuese të Shqipërisë. Dhe si e tillë nuk ka për qëllim të mbajë një qëndrim përfundimtar mbi çështjen e kushtetutetshmërisë së disa ligjeve, por të sigurojë Gjykatën Kushtetuese të Shqipërisë me disa materiale mbi përputhshmërisë së tyre me standardet europiane.
Gjykata Kushtetuese ka drejtuar 4 pyetje te Komisioni i Venecias në lidhje me përputhshmërinë e disa aspekteve ligjore të ligjit 84/2016 dhe nenit 6 dhe 8 të EHCR, si dhe nëse pjesëmarrja e gjykatësve të Gjykatës Kushtetuese të cilët janë edhe vetë subjekt i procedurës së Vettingut, në ekzaminimin e kushtetuetshmërisë së ligjit të Vettingut, mund të konsiderohet konflikt interesi, gjë që kërkon skualifikimin e tyre.
Në lidhje me çështjen e konfliktit të interesit dhe skualifikimin e mundshëm të gjykatësve të Gjykatës Kushtetuese, Komisioni i Venecias nënvizon se të gjithë gjykatësit kushtetues, sipas Kushtetutës dhe ligjit të Vettingut, do të jenë subjekt i ligjit të Vettingut që siguron rivlerësimin e çdo gjykatësi në Shqipëri, përfshi gjykatësit e Kushtetueses.
Ndaj,konflikti i mundshëm i interesit mund të ndikojë këtë pozicion, jo vetëm për një ose disa gjykatës, por për të gjithë gjykatësit të Kushtetueses. Për pasojë, skualifikimi i gjykatësve të Kushtetueses për shkak të ekzistencës së konfliktit të interesit do të rezultonte në përjashtimin total të mundësisë së rishikimit juridik të ligjit të Vettingut në kuadër të Kushtetutës. Kjo do të minojë garancitë që ofron një rishikim funksional juridik ilegjislacionit. Kjo situatë mund të konsiderohet nga Gjykata Kushtetuese si një “rrethanë e jashtëzakonshme”, gjë që mund të kërkojë devijimin nga parimi i skualifikimit në mënyrë që të shmanget mohimi i drejtësisë.
Përsa i përket përfshirjes së organeve që konsiderohen si nën kontrollin e pushtetit ekzekutiv gjatë procesit të rivlerësimit të gjykatësve dhe prokurorëve në lidhje me parimin e pavarësisë së gjyqësorit, analiza e tekstit të ligjit të Vettingut tregon se pavarësisht përfshirjes së Drejtorisë së Informacionit të Kualifikuar apo Inspektoratit të Lartë të Kontrollit të Pasurisë në procesin hetues dhe kërkimet filestare për prova, vlerësimi i informacioneve të mbledhura prej tyre i mbetet komisionit të pavarur dhe Dhomës së Apelit, e cila zotëron të dy karakteristikat e një trupi juridik dhe pushtetin, të verifikojë veten dhe provat e mbledhura nga organet ekzekutive. Mbi këtë bazë, mund të dilet në përfundimin se, sistemi i ngritur nga ligji i Vettingut si i tillë nuk duket të çojë deri në ndërhyrje me pushtetet gjyqësore.
Përsa i përket mungesës së mundësisë për gjyqtarë dhe prokurorë që i nënshtrohen procesit të verifikimit për të sfiduar vendimet e dhëna nga institucionet e rivlerësimit para gjykatave vendore, si në kundërshtim me nenin 6 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut, Komisioni i Venecias konsideron se përgjigja për këtë pyetje varet nga kualifikimi i Dhomës së Apelit se dhe ligji i Vettingut. Për Komisionin e Venecias, këto tekste ligjore sigurojnë elemente të mjaftueshme në mënyrë që të arrijnë në përfundimin se Dhoma e Apelit mund të konsiderohet si një Juridiksion i specializuar, i cili paraqet garancitë gjyqësore të personave të prekur nga procedura e verifikimit. Të drejtat dhe garancitë e përfshira në fushën legjislative dhe kushtetuese shihen si të gjera.
Nëse dispozitat e ligjit në lidhje me vlerësimin e së kaluarës janë në kundërshtim me nenin 8 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut apo jo, duhet të merret parasysh se ky vlerësimi ka për qëllim të verifikoje deklaratat e gjykatësve dhe prokurorëve të cilët po vlerësohen me qëllim që të përcaktoje nëse ata kanë pasur kontakte të papërshtatshme me persona të përfshirë në krimin e organizuar.
Si i tillë, ky është një synim legjitim në përputhje me paragrafin 2 të nenit 8 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut (në interes të sigurisë kombëtare, sigurisë publike, parandalimin e trazirave apo krimeve ose mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve).
Komisioni i Venecias e konsideron të domosdoshme nëse grupi i punës i cili ka një rol kryesor në vlerësim është i përbërë kryesisht nga personeli i sigurisë, me funksione nën mbikëqyrjen dhe kontrollin e organeve të ri-vlerësimit dhe se i gjithë materiali përkatës ështe vënë në dispozicion para grupit të punës. Komisioni i Venecias është i mendimit se ndërsa vlerësimi i së kaluarës është padyshim imponues, nuk mund domosdoshmërisht të shihet si një ndërhyrje të pajustifikueshme në jetën private ose familjare të gjyqtarëve dhe prokurorëve në kundërshtim me nenin 8 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut.
