”Jamanak” gazeta-antologji e jetës së armenëve nën Republikën e Turqisë

“Jamanak” u lind më 28 tetor 1908, kur Turqia ishte ende Perandori Osmane dhe armenët qytetarët e saj. 100 vjet pas masakrës së vitit 1915, e përditshmja e vjetër turke vazhdon të informojë komunitetin armen në Stamboll në gjuhën e tyre.

Të hysh në selinë e ”Jamanak” është si të shkelësh në një muze. Pas portës të një ndërtese të fshehtë në lagjen Ferikoy, botimet e numrit të parë dhe numrit të 100-të presin vizitorët, mbi një bust prej bronxi të themeluesit.

Në një labirint të korridoreve, muret janë mbuluar me fotografi dhe rafte ku janë vendosur koleksionet e gazetave, të ruajtura me shumë kujdes.

Në zyrën e tij të ngushtë, drejtori i redaksisë së gazetës dhe nipi i themeluesit, Ara Koçunyan, dikton me të vjetrën artikujt për tre redaktorët, ekranet e komjuterave të të cilëve errësohen nga karakteret armene.

“Ne jemi gazeta e komunitetit armen të Turqisë”, theksoi drejtuesi.

“Jamanak është publikuar që prej kaq shumë kohësh dhe pa ndërprerje, ajo ka kaluar kaq shumë ngjarje dhe epoka sa është bërë një antalogji e jetës së armenëve nën Republikën e Turqisë”, shtoi ai, ”është kujtimi ynë”.

Gjashtë ditë në javë, 2 000 kopjet e saj të përditshme shtypen në një makinë shtypi të zhurmshme, në një kat përdhes pranë redaksisë, ashtu si dikur.

Tirazhi është fusha ekskluzive e Ibrahim Celik, një shtatëdhjetëvjeçar me origjinë kurde dhe armene që, edhe pse pranon se nuk di të flasë, as të lexojë gjuhën e nënës së tij, vlerësohet shumë për funksionin e tij.

“Është shumë e rëndësishëm shtypja e kësaj gazete për të mos humbur këtë gjuhë”, thekson tipografi i shquar duke shtuar se nëse kjo lloj gazete nuk do të ishte shtypur të gjithë fëmijët do të harronin gjuhën armene dhe do të përfundonin duke harruar dhe origjinën e tyre.

”Jamanak” dëshiron gjithashtu të ndikojë tek rreth 60 000 turq ne origjinë armene të regjistruar zyrtarisht së fundi në vend, kryesisht në Stamboll.
– ”Përgatitja për të ardhmen ” –

Prestigji i saj nuk ka lidhje me atë të të përjavshmes ”Agos”, shkruar në turqisht. Në vitin 2007, vrasja e drejtorit të saj, gazetarit me origjinë armene, Hrant Dink, krijoi një valë tronditjeje në Turqi dhe zgjoi në vend fantazmat e vrasjeve të vitit 1915.

Por, Ara Koçunyanit i atribuohet një rol i vogël, pavarësisht gjithçkaje.

”Në nivel politik, ne nuk kemi pothuajse asnjë peshë, kjo është e dukshme”, pranon ai.

”Por ne kemi një mision të rëndësishëm  (…) të shërbejmë si tampon mes komunitetit armen dhe komunitetit turk dhe t’i ndihmojmë të përgatitin të ardhmen e tyre në këtë vend”, shtoi ai.

Një mision, për sytë e tij, shumë i rëndësishëm, në momentin e ceremonive përkujtimore me rastin e 100-vjetorit të vrasjeve në vitin 1915, që kanë zgjuar tensionet rreth cilësimit të tyre si ”gjenocid”.

“Më 24 prill 1915, gazeta jonë ishte e vetmja që fliste për atë që kishte ndodhur”, kujton me krenari drejtuesi i saj. Atë ditë, policia e Perandorisë osmane arrestoi më shumë se 200 personalitete armene në Stamboll. Internimi i tyre dhe më pas vrasja shënoi fillimin e masakrave që do të shkaktonin qindra mijëra viktima.

“100 vjet më pas, të shikosh këtë tragjedi është gjithmonë e më shumë e vështirë”, shprehet Ara Koçunyan.

Por, drejtuesi i ”Jamanak” kërkon të shkojë më larg. “Njerëzit që, ashtu si unë, kanë lindur në vitete 1970 nuk janë rritur, ashtu si prindërit tanë, me peshën e kësaj eksperience katastrofike”, thekson ai.

“Duhet që ne, të rinjtë, ta marrim me qetësi këtë çështje për të vazhduar të jetojmë në këtë vend”, shton ai.

Ndarë mes dy kulturave, drejtori i gazetës ”Jamanak” e gjykon pak radikal vizionit antiturk të diasporës armeniane. Në shkrimet e tij, ai kërkon një afrim mes turqve dhe armenëve duke mbrojtur historinë dhe kulturën tonë sigurisht. .

Deri aty, fjala e tij është toleruar nga qeveria islamo-konservatore turke, që ashtu si pasardhësit, hedh poshtë në mënyrë kategorike nocionin ”gjenocid”.

“Ne kemi një problem me lirinë e shtypit në Turqi, por ajo përfshin të gjitha organet e shtypit”, nënvizon Ara Koçunyan, “në këtë planm me nuk kemi pasur shumë vështirësi sepse ne jemi me origjinë armene.