Fjalimi i fitores së udhëheqësit të rebelëve sirianë mban një mesazh për Iranin – dhe edhe për Trump dhe Izraelin

Rruga e Abu Mohammad al-Jolani drejt Damaskut ka qenë e gjatë. Gjatë kësaj rruge, ai ka folur hapur për ndryshimin e tij. Nga një luftëtar i ri i Al-Kaedës dy dekada më parë, në një komandant rebel që predikon tolerancë sektare.

Është një udhëtim gjatë së cilës ai ka pasur kohë të mjaftueshme për të planifikuar se ku dhe si do të shënonte arritjen e tij, dhe për të përpunuar narrativën e tij – mesazhin e tij për ata që e vendosën në pushtet, ata që mund ta rrëzojnë dhe ata që mund ta mbajnë në pushtet.

Veçimi i Iranit duket si një mesazh për teokracinë e Teheranit – se ndërhyrja e tyre ka marrë fund, se aksesi i tyre i lehtë tokësor drejt Hezbollahut në Liban ka përfunduar, se mbështetja e tyre për Hezbollahun sirian ka marrë fund, dhe po ashtu ka përfunduar edhe strehimi që ata kishin për depozitat e armëve iraniane në Siri.

Por ky është gjithashtu një mesazh që Jolani e di se do të dëgjohet në Tel Aviv dhe Uashington, ku ai konsiderohet si anëtar i një organizate terroriste të shpallur të paligjshme, me një shpërblim prej 10 milionë dollarësh për kokën e tij. Mesazhi i tij për ta është se “interesat tuaja po kuptohen në Sirinë e re”, një kuptim nga ana e tij që këto janë fuqitë që mund ta rrëzojnë.

Në garën e tij për në Damask, Jolani është përpjekur me çdo kusht që të sigurojë që presidenti amerikan Joe Biden dhe madje edhe presidenti i zgjedhur Donald Trump të dinë qëllimin e tij. Nuk është rastësi që ai zgjodhi një rrjet televiziv amerikan, CNN, dhe jo një arab, për një intervistë kyçe disa ditë përpara se të përmbyste Asadin, duke pretenduar se ishte distancuar nga xhihadistët e tjerë për shkak të taktikave të tyre brutale.

Disa orë më vonë, Biden deklaroi se kishte dëgjuar Jolani “duke thënë gjërat e duhura”, por nguli këmbë se lideri rebel duhet të gjykohet nga veprimet e tij.

Mesazhi i Jolanit ishte gjithashtu i orientuar drejt fuqive rajonale që ai do të ketë nevojë për të qëndruar në anën e tij, duke premtuar “pastrim” të vendit. “Siria po pastrohet,” tha ai, duke iu referuar reputacionit të vendit si një “narko-shtet” në rajon, duke thënë se Siria e Asadit ishte “burimi kryesor në botë i Captagon-it” – një lloj droge stimuluese – dhe se Siria kishte përhapur kriminalitet në rajon.

Fjalimi i Jolanit në xhaminë Umajad

Fjalimi i Jolanit në xhaminë e shenjtë Umajad ishte për të shpallur ardhjen dhe mbijetesën e tij. Megjithatë, janë veprimet e tij që do të sigurojnë mbijetesën. Nuk është për t’u habitur që rebeli islamist zgjodhi Xhaminë e vjetër Umajad në Damask – jo një studio televizive dhe as pallatin presidencial të zbrazur rishtazi – por një vend me rëndësi të madhe fetare. Kjo xhami, e ndërtuar 1,300 vjet më parë, është një nga xhamitë më të lashta në botë.

“Kjo fitore, vëllezërit e mi, është një fitore për të gjithë kombin islam,” u tha ai shoqëruesve të tij të paktë, të cilët e ndiqnin pas mes sfondit të gurëve të zinj dhe të bardhë të xhamisë.

Ky ishte një mesazh për të gjithë ata që e kishin sjellë në pushtet dhe që kishin shtyrë forcat e tij, Hayat Tahrir al-Sham (HTS), me shpejtësi tronditëse për të përmbysur presidentin Bashar al-Asad.

Ishte gjithashtu një mesazh për sirianët e sapoçliruar. “Kjo fitore, vëllezërit e mi, me mirësinë e Zotit të Plotfuqishëm, vjen pas sakrificave të dëshmorëve, grave të veja dhe jetimëve. Kjo fitore, vëllezërit e mi, ka ardhur nga vuajtjet e atyre që kanë duruar burgimin,” tha ai.

Në një vend ku feja që zgjedh dhe mënyra se si lutesh mund të përcaktojë klasën tënde sociale, të kufizojë aspiratat e tua dhe të të përplasë me fqinjin tënd, Jolani dërgoi një sinjal të qartë në Xhaminë Umajad. Ai është një mysliman sunit, pjesë e shumicës në Siri. Asadi ishte një alavit. Në Siri, ka gjithashtu të krishterë, druzë, shiitë, ismailitë dhe të tjerë.

Megjithatë, fjalët që ai zgjodhi dukeshin të synonin tejkalimin e këtyre ndasive të vjetra. “Kjo fitore e re, vëllezërit e mi, shënon një kapitull të ri në historinë e rajonit, një histori e mbushur me rreziqe që e lanë Sirinë si një fushë lojërash për ambiciet iraniane, duke përhapur sektarizëm dhe duke nxitur korrupsionin,” tha ai.

Përmbledhje

Rruga e Abu Mohammad al-Jolani drejt Damaskut simbolizon një transformim personal dhe politik. Nga një luftëtar i ri i Al-Kaedës, ai është shfaqur si një lider i fuqishëm që pretendon të përfaqësojë interesat e shumicës sunite të Sirisë.

Fjalimi i tij në Xhaminë Umajad ishte plot simbole – ai nuk e zgjodhi rastësisht atë vend. Një xhami e lashtë, e vjetëruar 1300 vjet, ajo përfaqësonte një pikë kthese, një vend triumfi dhe një arenë për të dërguar mesazhe. Ai i drejtoi mesazhet e tij për një audiencë të shumëfishtë: mbështetësit e tij, kundërshtarët, fuqitë rajonale, Perëndimin dhe popullin sirian.

Ai e paraqiti veten si një forcë që do të “pastrojë” Sirinë nga korrupsioni, narkotrafiku dhe sektarizmi. Ai gjithashtu dërgoi sinjale drejt Tel Avivit dhe Uashingtonit, duke pretenduar se i kuptonte interesat e tyre dhe duke lënë të kuptohet se ai mund të jetë një partner i dobishëm në Sirinë e re.

Për shumëkënd, kjo ngjarje është një shembull klasik i “realpolitikës” – një udhëheqës i cili kërkon të sigurojë pushtetin e tij duke zbutur armiqtë dhe duke formësuar një imazh të ri për veten e tij. Rruga e Jolanit nuk ka përfunduar, dhe veprimet e tij, jo fjalët e tij, do të përcaktojnë nëse ai do të mbijetojë politikisht në këtë kapitull të ri të Sirisë.