Dosja T.A.P

Shqipëria është një nga vendet ku ndërtimi i një gazsjellësi është më shumë se sfidues. Terreni i vështirë, paqartësia e pronësisë mbi tokën, burimet njerëzore të pakualifikuara e të pamësuara me standarde janë vetëm një pjesë e problemeve.
Megjithatë, për banorët e zonave nga ku kalon gazsjellësi, kjo është një mundësi për zhvillimin e ekonomive të tyre familjare.
Por, si po punon projekti në terren? Si po ngrihen standardet? Cilat janë përfitimet ekonomike të drejtpërdrejta apo edhe indirekte?
“Monitor” sjell një reportazh mbi ecurinë e projektit në rajonin e Korçës

Nga Elona Bedalli

Dylbere Pino, 64-vjeçarja nga fshati Shtyllë, 35 kilometra nga Korça, nuk ka nevojë për një plan biznesi apo për një studim tregu, për të kuptuar se mundësia që po i vjen duhet kapur në ajër.
Pak metra larg shtëpisë së saj, po ngre një restorant dhe disa dhoma akomodimi. Një pjesë e punimeve janë realizuar, por për ta përfunduar e më pas mobiluar ashtu thjesht, siç e do zona, do të duhen më shumë para. Është një grua e guximshme dhe me ndihmën edhe të pjesës tjetër të familjes, do ta çojë deri në fund investimin. Ka vendosur që të shesë 16 lopë (nga 93 që ka në total) që prej më shumë se 16 vitesh e kanë ndihmuar të krijojë ekonominë e shtëpisë.

Në fshatin Shtyllë jetojnë 17 familje. Dikur, në kohën e komunizmit, në të strehoheshin familjet e persekutuara, disa të njohura edhe për shqiptarët.
Ky fshat, sikundër edhe të tjerë, qëndrojnë të izoluar për shumë kohë nga moti i ftohtë, ku shpesh dëbora mezi shkrin në mars.
Kalimi i tubave të projektit të gazsjellësit Trans Adriatic Pipeline duket se iu ka dhënë disi shpresë banorëve të këtyre zonave, për të pasur më shumë të ardhura.

Rruga tjetër e amortizuar dhe e rrezikshme ishte bërë prej vitesh pengesë për ta. Por, tani, Korça mund të arrihet fare mirë për rreth 45 minuta, nga rreth dy orë që bëhej më parë, falë investimit që është bërë për krijimin e infrastrukturës ndihmëse për të shtruar më pas tubat e TAP-it që do të mbërrijnë deri në Çorovodë.
Tashmë ka përfunduar faza e parë për ndërtimin e rrugëve dhe urave ndihmëse. Të dhënat zyrtare flasin për rindërtimin e rreth 58 km rrugë, dy urave të reja dhe rehabilitimin e 40 të tillave. Në fazën e ardhshme është parashikuar rehabilitimi i rreth 120 km rrugë, do të kryhet kryesisht nga një kontraktor vendas i kontraktorit të TAP Spiecapag, AlbStar. Qarqet përfituese janë: Korça, Berati dhe Fieri.
Por, nuk është vetëm kjo. Si për banorët e Shtyllës, ashtu edhe ata të Vithkuqit, një tjetër proces i rëndësishëm është shitja dhe blerja e tokës. Kjo ka qenë një sfidë e madhe edhe për vetë shoqërinë TAP, e cila mori përsipër që të krijonte një bazë të saktë të dhënash për pronësinë mbi tokën. Të dhënat zyrtare flasin për përditësimin e dokumentacionit të 13,000 parcelave me një sipërfaqe prej 17,000 hektarësh, përgjatë gjithë gjurmës së gazsjellësit TAP në Shqipëri. Numri i përfituesve është rreth 25,000.

Alketa Zallemi është koordinatorja e projektit TAP për rajonin e Korçës. Ajo thotë se është bërë një punë e madhe me fshatarët e zonave nga ku do të kalojnë tubat e gazsjellësit.

Çdo ditë udhëton disa kilometra nga Tresteniku (fshati i parë nga kalon gazsjellësi në kufi me Greqinë) e deri në Shtyllë (aty ku Korça ndahet me Skraparin) për t’u takuar me persona që ndikohen nga ndërtimi i gazsjellësit.

*Në foto Alketa Zallemi, kordinatore e projektit TAP

Alketa tregon se familjeve të prekura iu janë dhënë në dorë dokumentet e tokës dhe se nuk kanë munguar edhe rastet e dëmshpërblimit kur punimet kanë prekur të mbjellat e tyre.

“Çdo rast i është referuar qendrës, – tregon ajo, – dhe ne jemi munduar të gjejmë zgjidhje që shkojnë në dobi të komunitetit, pasi ky është edhe një nga prioritetet e projektit”.

Pjesa më e madhe e familjeve të zonave nga ku do të kalojnë tubat e TAP-it në rajonin e Korçës, por edhe më tej jetojnë me tokën bujqësore.

Të dhënat zyrtare nga projekti tregojnë se janë afërsisht 8,800 ngastra toke të ndikuara gjithsej në Shqipëri, nga të cilat rreth 1,300 parcela të ndikuara për rrugët dhe urat ndihmëse; rreth 7,500 parcela të ndikuara për të drejtën e kalimit, tubacionin, stacionet e kompresorëve dhe instalime të tjera mbi tokë. Ndërsa sipërfaqja e tokës së marrë përkohësisht për korridorin e punimeve të tubacionit është rreth 8,170 hektarë.
Për kreun e njësisë administrative në Vithkuq, Altin Prifti, procesi i regjistrimit të tokave do të ndihmojë banorët, pasi kështu pasuria e tyre merr vlerë dhe mund të shërbejë edhe për të ardhmen për t’u shitur apo për t’u dhënë me qira.
Pak kohë më parë, në një intervistë për “Monitor”, kryetari i Bashkisë së Korçës, Sotiraq Filo, tha se TAP ka një rëndësi të veçantë për Korçën. “Ka filluar aktualisht një procedurë punësimi për punëtorët e pakualifikuar nga kontraktorët e TAP në fshatrat e prekura, pjesë e Bashkisë së Korçës dhe jo vetëm.

Ky projekt madhor krijon mundësi të reja për zhvillimin ekonomik të zonës. Një shembull për t’u përmendur është restoranti i ri i hapur në fshatin e thellë malor Shtyllë.
Biznesi vendas po përfiton duke u ofruar shërbime kontraktorëve të TAP (restorante, hotele, etj.).
Ka ndikim në përmirësimin e infrastrukturës rrugore të Korçës dhe po jep kontribut për sigurinë në rrugë (shembull është rruga Vithkuq – Shtyllë – Panarit, dhe disa rrugë të tjera që janë duke u rehabilituar).

Po përmirësohen të dhënat kadastrale në zonat përgjatë gjurmës së gazsjellësit (regjistrimi fillestar i Vithkuqit dhe Mollaj).
Bashkia e Korçës është në diskutime me kompaninë mbi zbatimin e investimeve sociale dhe mjedisore, që do të ndikojnë në përmirësimin e cilësisë së jetës për komunitetin përgjatë gjurmës së TAP. Gjithashtu janë në shqyrtim disa projekte konkrete të rëndësishme për fshatrat pranë gjurmës së gazsjellësit propozuar nga bashkia”, tha z. Filo.

Standardet, shqiptarët pa përvojë

Vetëm pak kilometra larg Korçës, në një fushë të madhe, shihen disa objekte të ngritura e të sistemuara me një rend të përpiktë. Është kampi i kontraktorit të TAP-it, kompanisë franceze Spiecapag, në të cilin ndodhen mjediset e punëtorëve, drejtuesve, vendqëndrimet e makinerive apo edhe një pjesë e tubave. Për të hyrë në këtë kamp, rregullat janë shumë të rrepta, sepse mbi të gjitha, TAP vlerëson standardet. Ato duhet të ndiqen me rigorozitet nga të gjithë dhe pa përjashtim.

Teksa identifikohemi dhe zbresim nga makina, orientohemi se duhet të shkojmë dhe të paraqitemi te një prej mjediseve të krijuara për të bërë trajnime. Për disa minuta, si vizitorë, njihemi me projektin, me kushtet bazë të sigurisë, me standardet që duhet të zbatojmë, por mbi të gjitha sesi duhet të sillemi dhe të veprojmë në kantierin e ndërtimit, aty ku duhet të shmangim çdo rrezik, si dhe të orientohemi në mënyrë të sigurt.
Drejtuesit e projektit, përfaqësues të kompanisë franceze Spiecapag, na tregojnë se duhet të kemi veshjet e duhura për të ndjekur nga afër zbatimin e projektit dhe të zbatojmë me përpikëri orientimet që do të na jepen. Inxhinierët na shpjegojnë se të punosh në Shqipëri për të ndërtuar një gazsjellës është një sfidë e vërtetë. “Është ndoshta një nga terrenet më të vështira për të ndërtuar një gazsjellës, – thonë ata. – Terreni, në disa zona është tepër malor dhe duhet të bëhet kujdes për të zbatuar me kujdes projektin, si dhe për të instaluar duke garantuar të gjitha standardet tubat”.

Nga ana tjetër, në Shqipëri, projekti kalon në disa zona me karakter bujqësor, duke e bërë më sfiduese punën, pasi do të duhet të tregohet kujdes për dëmet që shkaktohen në bujqësi, si dhe për marrëdhëniet me fermerët.
Nuk duhet harruar edhe fakti se në Shqipëri gjendet edhe pika më e lartë nga ku do të kalojë gazsjellësi me gjatësi 878 km (Greqi 550 km; Shqipëri 215 km; Deti Adriatik 105 km; Itali 8 km; ~1.5 km mikro tuneli në hyrjen në tokë) e që është 1,800 metra mbi nivelin e detit dhe ndodhet në Çorovodë.

“Kjo është sfida jonë më e madhe, – shprehen inxhinierët dhe drejtuesit e projektit”. Teksa i pyes për punëtorët shqiptarë, më thonë se ata janë bashkëpunues dhe punojnë fort, por nuk kanë përvojë dhe duhet trajnim i shpeshtë i tyre.
“Një ndërtim i tillë po ndodh për herë të parë në Shqipëri dhe është e natyrshme që të mungojnë njohuritë, të mungojë përvoja. Kjo na bën ne që të jemi të kujdesshëm dhe të trajnojmë shpesh stafin shqiptar. Por, kjo do t’ju vlejë shumë atyre. Është një investim i mirë për të ardhmen dhe mund ta vënë në shërbim. Janë njohuri të marra dhe të vëna në zbatim që shërbejnë si një CV e mirë për çdo punonjës, kontraktor, nënkontraktor që është zgjedhur të punojë me Spiecapag në këtë fazë të projektit”.

Në Greqi, shpjegojnë inxhinierët, terreni është më i lehtë sesa në Shqipëri pasi shtrihet kryesisht në zona fushore.
Teksa bëhemi gati që të lëmë kampin, drejtuesit që na shoqërojnë nuk harrojnë të na japin me vete edhe ushqimin që do të duhet ta konsumojmë së bashku me punëtorët, pasi për ta po afronte koha e pushimit. E, në fakt, ushqimi për të gjithë sigurohet me ‘katering’ nga kompani lokale. Shërbimi ka rritur numrin e të punësuarve në zonë dhe siguron të ardhura edhe për banorët e fshatrave nga ku sigurohen produkte të ndryshme.
Teksa marrin rrugën për të shkuar në zonën ku po punohet për vendosjen e tubave, shohim edhe mbërritjen e makinave transportuese që i sjellin. Edhe në këtë rast, masat e sigurisë janë të larta. Mjetet e transportit që transportojnë tubat shoqërohen gjithmonë nga dy makina të Policisë së Shtetit për të shmangur krijimin e trafikut, por edhe për të siguruar mbarëvajtjen e procesit. Transporti sigurohet nga një shoqëri shqiptare, “Diamanti”, e cili duket se po bën një punë të mirë, pasi ka arritur të sigurojë mbarëvajtjen e procesit pa incidente.

Kur mbërrijmë në zonën ku ka nisur shtrimi i tubave shohim numrin e madh të makinerive të posaçme për çdo proces. Nuk mungojnë as ato që bëjnë pastrimin e tubave nga mbetjet e baltës apo pluhurave. Inxhinierët na tregojnë se janë diku rreth 300 makineri të rënda që shërbejnë për transportin e tubave, për vendosjen e tyre në tokë, për kalibrimin e tyre, për procesin e ngjitjes (saldimin), etj. Çdo gjë e programuar dhe e mbikëqyrur me rreptësi, pasi gabimet nuk falen, aq më tepër kur kemi të bëjmë me sasi të mëdha gazi që do të transportohet që nga Deti Kaspik.
Ajo që na bën përshtypje janë standardet me të cilat punohet, që për ne shqiptarët shpesh tingëllojnë të huaja. “Falë zbatimit të tyre, ne deri tani kemi arritur një proces që po zhvillohet në termat kohorë të kërkuar dhe pa asnjë incident”, sqarojnë inxhinierët, që kryesisht janë të huaj.
Makineritë që gjenden në terren për të bërë të mundur nga A-ja te Zh-ja vendosjen e tubave janë të teknologjisë së fundit dhe këtu duket edhe përvoja e madhe që kompania franceze Spiecapag ka në ndërtimin e gazsjellësve.

Një tjetër veçori e standardeve që po përdoret për ndërtimin e këtij gazsjellësi është edhe kujdesi që po tregohet për tokën në gjurmën e kalimit të tubave. Nga ana e TAP-it punohet që sasitë e dherave (ato që janë të pasura nga ana minerale dhe që shërbejnë për të mbjellat) që grumbullohen nga gërmimi për shtrimin e tubave të ripërdoren. Gjatë kohës së punimeve, këto sasi grumbullohen në vende të posaçme dhe pastaj përdoren për mbulimin e tubave. Në to është e lejueshme të mbillen bimësi të ndryshme, por jo pemë me rrënjë të thella, pasi në të kundërt dëmtohen tubat, thellësia e lejuar është deri në një metër.

Të punësuarit, një “konglomerat” kulturash

Për ndërtimin e gazsjellësit Trans Adriatic në Shqipëri, aktualisht janë të angazhuar në mënyrë direkte rreth 2000 punonjës, nga të cilët rreth 86% janë shqiptarë dhe indirekt numri rritet deri në rreth 2,700. Përveç punëtorëve të angazhuar për punimet e ndërtimit, kategoritë e tjera që kanë një numër të madh punonjësish të angazhuar janë siguria teknike, ekspertiza sociale dhe mjedisore, si dhe trashëgimia kulturore. Shifrat janë të përafërta, pasi mungon një studim i detajuar, veçanërisht për ata që janë të angazhuar në shërbimet e nënkontraktuara që ofrohen në dobi të këtij projekti.

Megjithatë, duhet thënë se që në fillim të këtij projekti, me marrëveshjet ndërshtetërore, vendet nga ku kalojnë tubacionet janë angazhuar që të garantojnë pjesëmarrje të lartë si të kompanive lokale, ashtu edhe të punonjësve vendas. Këtë gjë e ka bërë edhe Shqipëria. Megjithatë, vendi ynë ka një specifikë disi ndryshe, duke qenë se nuk ka pasur më parë përvojë të tillë të ngjashme, pasi ka qenë i izoluar nga rrjetet ndërkombëtare, qoftë të gazit apo edhe të naftës. Ne nuk kemi njerëz me përvojë në ndërtimin e këtyre veprave dhe për këtë është dashur që të shpenzohet më shumë kohë për trajnimin e punëtorëve.

Inxhinierët e Spiecapag tregojnë se kryesisht shqiptarët angazhohen në terren, në ato veprimtari që nuk kërkojnë shumë aftësi dhe përvojë. “Punëtorët shqiptarë janë të mirë, bashkëpunues, mësojnë shpejt, por nuk kanë shumë njohuri me standardet”, thonë ata.
Kjo është një nga arsyet se përse për një sërë procesesh tejet specifike janë angazhuar punëtorë të huaj, të pajisur me aftësitë dhe certifikimet e kërkuara. Ajo që mund të themi pa frikë është se TAP, i ngjan një “konglomerati” të vogël, pasi në të ka rreth 25 kombësi. Në Shqipëri janë të angazhuar francezë, portugezë, belgë, kolumbianë, britanikë, holandezë, filipinas, peruanë, kamerunas, indonezianë, gjermanë, indianë, amerikanë, kanadezë, italianë, grekë, malajzianë, irlandezë, spanjollë, maqedonas, kroatë, boshnjakë, austriakë, australianë, skocezë e natyrisht edhe shqiptarë.

Numri i punonjëseve femra është ndjeshëm në minorancë. Ato kryesisht punojnë në administratë.
Njëri prej inxhinierëve tregon se në vendet e tjera, numri i femrave që angazhohen në këto projekte është i madh, kryesisht në Amerikë, apo edhe Kanada. Megjithatë, një pjesë e proceseve janë të automatizuar dhe realizohen kryesisht nga makineritë dhe për këtë arsye, numri i punonjësve nuk është shumë i madh.

Ajo që vura re ishte se çdo proces i veçantë u besohej specialistëve me origjinë të ndryshme, për shkak të përvojës. Kështu kanadezët, britanikët, skocezët kryesisht janë të angazhuar në proceset mbikëqyrëse. Kolumbianët njohin mirë punën në terren të vështirë dhe në lartësi; italianët kanë përvojë në proceset e shtrimit të tubave nën ujë; filipinasit, malajzianët, peruanët kryesisht në shtrimin e tubave, në saldimin e tyre apo edhe në kalibrim, së bashku me spanjollët, ndërsa indianët janë kryesisht të specializuar në punët inxhinerike dhe ato me teknologjinë.
Për shqiptarët, bashkëpunimi me këta specialistë merr vlerë, pasi fare mirë mund të konsiderohet si një investim për të ardhmen. Dhe e ardhmja flet padyshim me gjuhën e këtyre projekteve, me ndikim ndërkombëtar e gjeostrategjik.

Mbështetja e komunitetit, rishikimi i marrëveshjes rrit fondin

Marrëveshja e rishikuar mes shtetit shqiptar dhe projektit TAP parashikon ndër të tjera, edhe rritjen e investimeve në komunitet, me një vlerë financiare që llogaritet nga 7 në 14 milionë euro. Gentian Selmani, menaxher për investimet sociale në TAP, thotë se projektet do të identifikohen dhe zbatohen duke marrë në konsideratë nevojat dhe mendimin e vetë përfituesve, banorëve në këto zona dhe do të jenë të harmonizuara me planet e zhvillimit të autoriteteve vendore dhe qendrore.

Nëpërmjet investimeve sociale dhe mjedisore, TAP synon t’i gjendet pranë komuniteteve përgjatë gjurmës së gazsjellësit duke:
-Përmirësuar kushtet e tyre të jetesës – nëpërmjet përmirësimit të infrastrukturave që ndikojnë në krijimin e një të ardhme më të mirë;
-Ngritur dhe duke rritur aftësitë lokale – mbështetja e mundësive afatmesme / afatgjata në sektorët përkatës, që janë në dobi të banorëve pranë gjurmës së gazsjellësit;
-Zhvilluar mjetet e jetesës – duke u fokusuar kryesisht në bujqësi, blegtori, burimet natyrore, mjedisin dhe turizëm; dhurime dhe ndihmë në raste emergjencash.
Aktualisht ka përfunduar rikonstruksioni i palestrës së shkollës së Semanit në Fier dhe kanë nisur punimet për rikonstruksionin e plotë të dy shkollave të tjera: shkolla 9-vjeçare Grecalli (Fier) dhe shkolla e mesme në qytetin e Bilishtit, duke përfshirë edhe palestrën e kësaj shkolle.
Me qëllim mbështetjen dhe zhvillimin e turizmit në Skrapar, duke bërë harmonizimin e punimeve të projektit me nevojat lokale, vitin e kaluar përfundoi rindërtimi i urës pranë spitalit në qendër të Çorovodës dhe janë drejt përfundimit dy pikat panoramike nga ku mund të soditen nga sipër kanionet e lumit Osum, që janë një pasuri e çmuar lokale dhe kombëtare.

Gjithashtu janë shumë pranë fillimit të punimeve një sërë investimesh të tjera si rehabilitimi i ujësjellësit të Mbrostarit që do të përmirësojë furnizimin me ujë për 5 fshatra, rikonstruksioni i plotë i dy shkollave dhe ndërtimi i një kopshti të ri në Urën Vajgurore, rikonstruksioni i plotë i dy shkollave dhe një kopshti në Berat, rehabilitimi i një muzeu shumë të rëndësishëm në Korçë, etj.
Përgjatë gjurmës së gazsjellësit janë zhvilluar aktivitete të ndryshme për të rritur ndërgjegjësimin mbi sigurinë rrugore dhe sigurinë teknike, ku kanë marrë pjesë nxënës nga rreth 17 komunitete të ndryshme.

Si pjesë e përpjekjeve për të ndihmuar në krijimin dhe rritjen e aftësive njerëzore dhe ekspertizën në sektorin e gazit në Shqipëri, krahas mundësive të tjera, TAP ka krijuar programin e praktikave profesionale, duke iu dhënë mundësi studentëve të ekselencës në ciklin master të mësojnë, duke punuar në TAP. Studentët përfitojnë nga përvoja më e mirë ndërkombëtare që po zbatohet gjatë punimeve për ndërtimin e gazsjellësit.
Janë ende në vlerësim dhe së shpejti nis zbatimi i programeve në fushën e bujqësisë, turizmit dhe granteve të vogla të orientuara drejt rritjes së punësimit dhe zhvillimit ekonomik.

Përfitimet e marrëveshjes së rishikuar

Marrëveshja e rishikuar e vendit pritës mes Shqipërisë dhe projektit të gazsjellësit Trans Adriatic Pipeline mori miratimin e Kuvendit.
Ndryshimet kryesore kanë të bëjnë me shprehjen e vullnetit të TAP për:
– Rishikimin e periudhës së stabilitetit fiskal, që i jep të drejtën shtetit shqiptar të marrë më shumë tatimfitimi, e cila përgjatë kohëzgjatjes operacionale të projektit pritet të ketë efekt pozitiv për shtetin shqiptar prej rreth 60 milionë eurosh; – Rritjen e investimeve në komunitet nga 7 në 14 milionë euro;
– Dyfishimin e fondeve për trajnime në sektorin e gazit natyror, nga 350,000 euro në 700,000 euro;
-Memorandumin e Mirëkuptimit, që synon të mbështesë kompaninë e sapokrijuar Albgaz (Operatori i Sistemit të Transmetimit të Gazit në Shqipëri), në aftësimin e saj për të qenë pjesë e ofrimit të shërbimeve të mirëmbajtjes për TAP në fazën operacionale.
Në vitin 2012, qeveria shqiptare e asaj kohe, hyri në bisedime me gazsjellësin Trans Adriatic Pipeline (projektin) duke supozuar se mes Italisë, Greqisë dhe Shqipërisë do të lidhej dhe nënshkruhej një marrëveshje me qeveritë e vendeve pritëse, e cila më pas do të depozitohej pranë parlamenteve përkatës për ratifikim.
Ndërsa në prill 2013, Parlamenti shqiptar nënshkroi Marrëveshjen Krahasuese.
Më pas, në dhjetor të 2013-s, edhe Parlamenti grek ratifikoi Marrëveshjen e Vendit Pritës.
Kjo marrëveshje është tejet e rëndësishme për të gjitha shtetet, pasi përmes saj përcaktohen përfitimet dhe detyrimet nga ky projekt, i cili do të ndikojë jo pak në ekonomitë e këtyre vendeve, veçanërisht atë të Shqipërisë dhe Greqisë, si dy vende nga ku kalon më shumë ky projekt.

TAP në shifra

Gjatësia e gazsjellësit 878 km
• Greqi 550 km; Shqipëri 215 km; Deti Adriatik 105 km; Itali 8 km (~1.5 km mikro tuneli në hyrjen në tokë)
• Pika më e lartë: 1,800 metra në Shqipëri
• Pika më e ulët: 820 metra në thellësi të detit Adriatik

Kapaciteti

10 bcm/vit, mjaftueshëm gaz për të furnizuar rreth 7 milionë familje.
Diametri: 1.2 m (48 inç) në pjesën tokësore; 0.91 m (36 inç) në pjesën detare.

Situata fillestare

Dy stacione kompresorësh (një në Kipoi, Greqi dhe një në Fier, Shqipëri) dhe rrjedhje e kundërt fizike e integruar.

Situata kur zgjerohet

Më shumë se 20 bcm/vit kapacitet, duke instaluar dy stacione të tjera kompresorësh, një në Serres, Greqi dhe një në Bilisht, Shqipëri.

Lidhjet

Infrastruktura me të cilën do të lidhet TAP-i: TANAP Gazsjellësi Trans Anatolian, SNAM në Itali dhe mund të lidhet me Interkonjektorin Greqi-Bullgari (IBG) dhe Gazsjellësin Jonian Adriatik (IAP).

Afatet Kohore

Gusht 2015 – filluan punimet që i paraprijnë ndërtimit në Shqipëri
Verë 2016 – përfundoi shpallja e kontratave kryesore
Maj 2016 – filloi ndërtimi i tubacionit dhe instalimeve mbi tokë
Dimri 2017/ fillimi i 2018 – nisja e ndërtimeve në pjesën detare të gazsjellësit
2019 (në fund të vitit)– përfundon ndërtimi dhe kryhen testimet
2020 – gazi i parë / TAP nis veprimtarinë

Aksionerët

BP (20%), SOCAR (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagás (16%) dhe Axpo (5%)

Investimi në Shqipëri

Në Shqipëri do të investohen afërsisht 1.5 miliardë euro, që përfshijnë kostot e tubave dhe gjithë pajisjeve e makinerive të nevojshme për ndërtimin e gazsjellësit.

Gazsjellësi TAP në Shqipëri

-Rreth 13,000 tuba, me gjatësi 18 dhe 12 metra dhe me diametër 1.2 m, do të përdoren për ndërtimin e seksionit tokësor prej 215 km në Shqipëri.
-Pesha e një tubi të vetëm prej 18 metrash është rreth 16,900 kg
-Pesha totale e tubave për seksionin tokësor në Shqipëri është rreth 116,184 tonë.
-Trysnia maksimale e operimit në Stacionin e Kompresorëve është 97 / 147 bar.
-Volumi i gërmimeve për segmentin shqiptar është përafërsisht 1,300,000 m³.

Përfitimet nga TAP-i në Shqipëri

-E vendos Shqipërinë në hartën europiane të energjisë
-Rrit rëndësinë rajonale dhe gjeostrategjike të vendit dhe kontribuon në integrimin tregtar dhe fizik të Shqipërisë në Europë
-Lehtëson zhvillimin e infrastrukturës energjetike të vendit dhe tregun e brendshëm të energjisë
-Promovon zhvillimin ekonomik dhe hapjen e vendeve të punës
-Nxit Investime të Huaja Direkte.
-Përmirëson infrastrukturën rrugore dhe sigurinë rrugore të Shqipërisë.
-Përmirëson të dhënat kadastrale në zonat përgjatë gjurmës së gazsjellësit.
-Investimet sociale dhe për mjedisin do të ndikojnë në përmirësimin e cilësisë së jetës për komunitete përgjatë gjurmës së TAP.

Ndërtimi i pjesës tokësore të Gazsjellësit në Shqipëri

-86 km nga korridori i kalimit përgjatë gjurmës së gazsjellësit janë pastruar
-76 km tuba janë vendosur në varg
-60 km tuba janë salduar
-60 km janë hapur kanale për futjen e tubave
-49 km tubacion është ulur poshtë në kanal
-49 km tubacion i bashkuar poshtë në kanal
-43 km nga tubacioni është mbuluar nëntokë
-1.4 km nga korridori i punimeve është kthyer në gjendjen e mëparshme
-86% e tubave (179 km) dhe 83% e bërrylave (665 njësi) kanë mbërritur në sheshin kryesor të magazinimit në Durrës.

Rrugët dhe Urat Ndihmëse në rajonin e Korçës, Beratit dhe Fierit

• 100% e punimeve të fazës së parë të Rrugëve dhe Urave Ndihmëse kanë përfunduar (ecuria e kombinuar e rrugëve dhe urave)
• Janë rindërtuar rreth 58 km rrugë, janë ndërtuar 2 ura të reja dhe janë rehabilituar 40 ura ekzistuese
• Faza e dytë e punimeve, që përfshijnë rehabilitimin e rreth 120 km rrugë, do të kryhet nga një kontraktor vendas i kontraktorit të TAP Spiecapag, AlbStar.

Punësimi

• Aktualisht rreth 2,700 persona punojnë direkt dhe indirekt për projektin TAP në Shqipëri
• Rreth 86% e punonjësve janë shqiptarë

Procesi i Blerjes dhe Servitutit të Tokës (LEA)

Kryer në përputhje me standardet ndërkombëtare të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim
• 8,800 ngastra toke të ndikuara gjithsej në Shqipëri (shifër e përafërt)
• Rreth 1,300 parcela të ndikuara për Rrugët dhe Urat Ndihmëse
• Rreth 7,500 parcela të ndikuara për të Drejtën e Kalimit, Tubacionin, Stacionet e Kompresorëve dhe Instalimet e tjera mbi tokë.
• Toka e marrë përkohësisht për korridorin e punimeve të tubacionit është rreth 8,170 ha.
• Toka e blerë përgjithmonë për 8 Stacionet e Valvulave të Bllokimit dhe për Pikën Daljes në det, 1 Stacion Kompresorësh dhe 1 Stacion Matjesh është gjithsej 70 ha.
• Rreth 80% e parcelave janë siguruar nëpërmjet marrëveshjeve vullnetare – 100% paguar.
• Rreth 20% e parcelave janë siguruar nëpërmjet shpronësimit – afërsisht 50% paguar.
Përmirësimi i të Dhënave Kadastrale • Dokumentacioni i 13,000 parcelave është përditësuar dhe përmirësuar, 17,000 hektarë.
• 25.000 është numri i përafërt i përfituesve.

Kontraktorët kryesorë të TAP-it në Shqipëri

• Shoqëria e përbashkët Gener 2 – Sicilsaldo: kontraktor për rehabilitimin e Rrugëve Ndihmëse dhe Urave në Shqipëri.
• Spiecapag: Kontraktor EPC për ndërtimi e dy loteve tokësore në Shqipëri (215 km gjithsej)
• Shoqëria e përbashkët Renco SpA – Terna SA: Kontraktor EPC për stacionet e kompresorëve të projektit.
• Saipem SpA: Kontraktor EPCI për seksionin detar, nënujor të projektit.
• ABKons: për vlerësimin, shpalljet publike dhe këshillimin publik për raportin VNMS. Aktualisht po punon edhe për Blerjen dhe Servitutin e Tokës, për të siguruar të drejtën e kalimit në Shqipëri, si dhe po ndihmon me procesin e marrjes së lejeve.
• Ka një sërë kompanish të tjera shqiptare që po punojnë si nënkontraktorë (AlbStar, Diamant Logistics, Startrans, Pelikan, Sterkaj, Albarent, Kuel, Vagalat, Gjoka, Doko, etj.)