Si sot, më 26 prill 1915, u firmos Traktati Fshehtë i Londrës.
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave publikoi sot dokumente duke përkujtuar këtë ngjarje.
Më 26 prill të vitit 1915 u nënshkrua “Traktati i Fshehtë i Londrës”, një marrëveshje e fshehtë në mes të fuqive të Antantës (Britanisë, Francë dhe Rusisë) dhe Italisë, thekson DPA.
DPA shton se, ky plan famëkeq, nëse do të realizohej do të ndante Shqipërinë në disa pjesë pasi në 2 nene të traktatit parashikohej:
Neni 5 i traktatit parashikonte që bregdeti shqiptar prej derdhjes së Bunës në veri deri në derdhjen e Drinit në jug, përfshirë edhe Shëngjinin, do t’i kalonte Serbisë dhe Malit të Zi.
Neni 6, Vlora dhe ishulli i Sazanit i kalonte Italisë. Më tej edhe me Nenin 7, shkruhej se: “Italia detyrohej të mos e kundërshtojë dëshirën eventuale të Francës, Anglisë dhe Rusisë, që pjesët veriore e jugore të Shqipërisë të ndaheshin midis Malit të Zi, Serbisë dhe Greqisë, ndërsa në Shqipërinë e Mesme, do të formohej shteti shqiptar “autonom”, i cili do të ishte nën protektorat të Italisë”.
Nenet e Traktatit te Fshehte te Londres
· Neni 1
Një konventë ushtarake do të lidhet menjëherë midis Shtabit të Përgjithshëm të Francës, Britanisë së Madhe, Italisë dhe Rusisë. Kjo konventë do të shlyejë numrin minimal të forcave ushtarake që do të punësohen nga Rusia kundër Austro-Hungarisë, në mënyrë që të parandalojë që Fuqia të përqendrojë gjithë fuqinë e saj kundër Italisë, në rast se Rusia vendos të drejtojë përpjekjen e saj kryesore kundër Gjermanisë .
· Neni 2
Nga ana e saj, Italia merr përsipër të përdorë të gjitha burimet e saj me qëllim të luftës së bashku me Francën, Britaninë e Madhe dhe Rusinë kundër të gjithë armiqve të tyre.
· Neni 3
Flotat franceze dhe britanike do të ofrojnë ndihmë aktive dhe të përhershme në Itali .
· Neni 4
Sipas Marrëveshjes së Paqes, Italia do të marrë Trentino, Cisalpine Tirol me kufirin e saj gjeografik dhe natyror, si dhe Trieste, qarqet e Gorizia dhe Gradisca, të gjithë Istria deri në Kvarner dhe duke përfshirë Volosca dhe ishujt Istrias të Cres dhe Lussin, si dhe ishujt e vegjël të Plavnik, Unie, Canidole, Palazzuoli, San Pietro di Nembi, Asinello, Gruica, dhe ishujt fqinjë .
· Neni 5
Italisë do t’i jepet edhe provinca e Dalmacisë brenda kufijve aktual administrativë .
· Neni 6
Italia do të marrë sovranitetin e plotë mbi Vloren, ishullin e Sazanit dhe territorin përreth .
· Neni 7
Pjesa qendrore e Shqipërisë është e rezervuar për krijimin e një shteti të vogël të pavarur autonom dhe Italia nuk do të kundërshtojë ndarjen e Shqipërisë së Veriut dhe Jugut midis Malit të Zi, Serbisë dhe Greqisë .
· Neni 8
Italia do të marrë sovranitet të plotë mbi Ishujt Dodekanezë, të cilat ajo aktualisht jane te zënë.
· Neni 9
Në përgjithësi, Franca, Britania e Madhe dhe Rusia e pranojnë se, në rast të ndarjes totale ose të pjeshme të Turqisë në Azi, ajo duhet të marrë një pjesë të drejtë të rajonit të Mesdheut ngjitur me krahinën e Adalia .
· Neni 11
Italia do të marrë një pjesë të çdo dëmshpërblimi eventual të luftës që korrespondon me përpjekjet e tyre dhe sakrificat e saj.
· Neni 13
Në rast se Franca dhe Britania e Madhe rrisin territoret e tyre koloniale në Afrikë në kurriz të Gjermanisë, këto dy pushtete pajtohen në parim se Italia mund të kërkojë një kompensim të barabartë .
· Neni 14
Britania e Madhe merr përsipër të lehtësojë përfundimin e menjëhershëm, në kushte të barabarta, të një kredie prej së paku 50,000,000 paund .
· Neni 16
Kjo marrëveshje do të mbahet sekrete.
Kushtet
Sipas paktit, Italia do të linte Aleancën dhe do të bashkohej me Antatntën ; Italia duhej t’i shpallte luftë Gjermanisë dhe Austro-Hungarisë brenda një muaji (kjo ndodhi kundër Austro-Hungarisë brenda një muaji, por jo deri në 1916 kundër Gjermanisë). Duke supozuar fitoren kundër Gjermanisë dhe aleatëve të saj, Antanta i premtoi Italisë fitimet e mëposhtme territoriale në fund të luftës :
- Tiroli, deri në ndarjen e ujërave alpine në Kalimin e Brennerit, ku përfshihen edhe provincat italiane moderne të Trentonit dhe Tirolit Jugor.
- I gjithë bregu austriak, duke përfshirë Istrian, portin e Triestes dhe arkipelagun Cres-Lošinj, por pa ishullin e Krk (Veglia) dhe portin hungarez të Rijekës.
- Dalmacinë Veriore, duke përfshirë Zadar, Shibenik, dhe shumicën e ishujve dalmat, përveç Rab dhe Braç.
- Rrethet e Vipavës, Idrija dhe Ilirska Bistrica në Dukatin Austriak të Karnovas.
- Vendbanimet e Pontebba (Pontafel) dhe Malborghetto Valbruna (Malborgeth-Wolfsbach) në Dukatin austriak të Carinthia.
- Ishujt Dodekanezë.
- Porti i Vlorës në Shqipëri.
- Një protektorat mbi Shqipërinë (“Italisë duhet t’i besohet detyra e përfaqësimit të Shtetit të Shqipërisë në marrëdhëniet e saj me Fuqitë e Huaja”).
- Pjesë të kolonive gjermane në Azi dhe Afrikë.
- Në rast të ndarjes së Turqisë, Italia “duhet të marrë një pjesë të drejtë të rajonit të Mesdheut ngjitur me krahinën e Adalias”.
Mbretërisë së Serbisë, e cila nuk ishte as e pranishme dhe as nënshkruese, iu caktua :
- Bregu dalmat midis Krka dhe Stagno (Ston), duke përfshirë edhe gadishullin Sabbioncello (Peljesac), portin e Splitit dhe ishullin e Brazzës (Braç).
Mbretërisë së Malit të Zi, e cila nuk ishte as e pranishme dhe as nënshkruese, iu caktua :
- Bregdeti dalmat midis Budvës dhe Stagnos (Ston), duke përfshirë Raguzën (Dubrovnik) dhe Bocche di Kotaro (Boka Kotorska), por pa gadishullin Sabbioncello (Pelješac).
- Bregu në jug të portit shqiptar të Shëngjinit (San Giovanni di Medua).
