Media në Shqipëri, gazetarët: Përkeqësim i treguesve të lirisë së shprehjes
Në Shqipëri, komuniteti i gazetarëve dhe grupimet shoqërore që monitorojnë zhvillimet në spektrin mediatik, shprehin shqetësim për cëninim e vazhdueshëm të lirisë së shprehjes. Së fundi edhe raporti i KE-së veçoi se nuk është shënuar progres në fushën e medias, dhe se ndërthurja e interesave të politikës dhe biznesit vijoi të pengojë pavarësinë e saj dhe cilësinë e gazetarisë. Analistë dhe gazetarë konstatojnë, se gjithnjë e më shumë media po kthehet në një zgjatim të politikës. Institucionet publike thonë ata e kanë përkeqësuar transparencën, kryesisht në dhënien e informacionit mbi çështje që lidhen me afera korruptive duke penguar investigimet mbi korrupsionin, kontratat konçensionare, dhe mbi mënyrën se si shpenzohen paratë e buxhetit të shtetit.
“Institucionet po rezistojnë gjithnjë e më shumë për të dhënë edhe informacionet që më herët i kanë dhënë me lehtësi. Ne jemi në një betejë të përhershme, gjithmonë e më keq tani, për të marrë informacion për kontrata, ku autoritetet publike i japin të drejtën vetes t’i bëjnë konfidenciale, për të mbrojtur kryesisht veten në këto kontrata dhe për të vendosur një perde ndaj informimit të publikut”- tha për Zërin e Amerikës Aleksandra Bogdani, gazetare e BIRN-it.
Analisti Lutfi Dervishi, thotë për Zërin e Amerikës, se mungesa e transparencës së institucioneve publike i ka lënë shteg të hapur propagandës qeveritare të depërtojë me lehtësi në publik, si rrjedhojë edhe të zhvillimeve të vrullshme teknologjike.
“Për fat të keq ne shohim një përkeqësim të vazhdueshëm të marrjes së informmacionit, bazuar në ligjin për të drejtën e informimit të publikut mbi dokumentat zyrtare. Ky nuk është një ligj i keq, por zbatimi i tij ka ardhur duke u përkeqësuar. Është ironike, kur mendon se hakerat marrin çfarë duan dhe gazetarët nuk marrin atë që u jep ligji”- tha për Zërin e Amerikës analisti Lutfi Dervishi.
Sipas analistëve një mungesë e tillë transparence, u pa dhe në një rast të fundit kur kryeministri Edi Rama takoi pak kohë më parë në Turqi presidentin e këtij vendi, Reçep Tayyp Erdogan dhe nuk dha asnjë njoftim për shtyp mbi përmbajtjen e këtij takimi.
Krytari i unionit të gazetarëve shqiptarë Aleksandër Çipa shpreh keqardhje kur thotë se problemeve të vjetra u shtohen dhe të reja, duke ju referuar kaosit në funksionimin e medias on line. Qeveria është tërhequr nga ajo që njihet si paketa antishpifje për median on line, e cila i jepte autoritetit të mediave audiovizive atributet e gjykatës. Në raportin KE-së, nënvizohet vetërregullimi në këtë fushë, ku dizinformacionet janë të përsëritura. Por zoti Çipa shkon më tej kur flet për një kuadër ligjor që nxit regjistrimin e mediave on line, me qëllim largimin e gazetarisë nga mjaft fenomene negative.
“Sot ne kemi një skenë të medias on line inflacioniste, rreth 750 media on line. Mungesa e rregullimeve ligjore në këtë sektor të medias ka mbishtuar problematikat, që lidhen me trashëgiminë e tranzicionit, siç janë çështjet e informalitetit në marrëdhëniet e punës, parregullsitë financiare, thashethemin, lajmin e rremë, anonimitetin, shantazhin, intimidimin dhe në të njëjtën kohë ka ndotur klimën etike të munguar në vend”- u shpreh për Zërin e Amerikës Aleksandër Çipa, Unioni i Gazetarëve Shqiptarë.
Një prej shqetësimeve serioze për komunitetin e gazetarëve në Shqipëri, lidhet me pronësinë e medias. Mjaft media mbështeten financiarisht, përveç fondeve nga buxheti i reklamave, edhe nga të ardhura që vijnë nga aktivitete të pronarëve në fushën e biznesit. Kjo e përkeqëson lirinë e shprehjes thonë analistët për disa arsye.
“Zhvillimi i punës së gazetarëve pengohet nga interesat e pronarëve në media. Këtu kemi mungesë të transparencës së pronësisë të financimeve dhe jo një ligj të qartë për financimet publike. Në momentin që një kompani shtetërore, apo institucione shtetërore financojnë një media të caktuar, nuk e ka më misionin e informimit të publikut dhe për të bërë një raport kritik, apo shqyrtim të fakteve, por priret drejt propagandës”- vijoi Lutfi Dervishi, analist.
Gazetarja Aleksandra Bogdani, duke i qëndruar të njëjtit argument, shprehet se interesat fitimprurese të pronarëve të mediave e kanë dëmtuar informimin, e publikut.
“Media është bërë një armë në duart e pronarëve. Ata nuk hyjnë në këtë biznes për të informuar publikun, futen në këtë biznes për të qenë sa më afër me politikën dhe grupe të tjera interesi. Dhe nëse në mëngjes një pronar është duke negociuar një lejë ndërtimi apo një kontratë të madhe me qeverinë, çfarë do bëjë media pasdite? Do mbajë nën kontroll këtë institucion në mënyrë që interesi publik të jetë i mbrojtur, apo në fakt thjesht do fshehë lajme dhe do çensurojë gazetarët që do tentojnë të bëjnë punën e tyre”- u shpreh Aleksandra Bogdani, gazetare e BIRN-it.
Media në Shqipëri nuk ka shënuar asnjë përparim, në vitin 2021, ashtu siç thuhet në raportin e KE-së, por gazetarët thonë se përkundrazi ajo ka shënuar hapa pas. Problemet e vjetra qëndrojnë pezull dhe të rejat shtohen në vijimësi. Gazetaria cilësore duket se ka hyrë në udhëkryq për shkak të pengesave të shumta, që vijnë nga të gjitha anët. Unioni i Gazetarëve Shqiptarë thotë se vetëm në 3 muajt e fundit 32 gazetarë të redaksive të informacionit dhe raportimit të thelluar, kanë lëvizur nga një media audiovizive në tjetrën. Kjo sipas këtij unioni tregon klimën e tensionuar dhe të pasigurt në sektorin mediatik. Dhe duket se në fund ajo që paguan është cilësia e informimit të publikut.
