“Ne jemi të vetëdijshëm për ‘lodhjen nga europianizimi’, paralajmëron ministri shqiptar

Ministri i Jashtëm, Ditmir Bushati informoi dje (më 26 prill) një grup të vogël gazetarësh të Brukselit rreth ambicieve të vendit të tij drejt BE, pas propozimit të Komisionit për fillimin e bisedimeve të anëtarësimit me Tiranën dhe pas vizitës së kryeministrit Edi Rama në Berlin, të mërkurën e kaluar.

Komisioni Europian propozoi më 17 prill të hapë negociatat e anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë, në përputhje me fokusin e tij të ri për integrimin e Ballkanit Perëndimor.

Interesi i përtërirë në rajon, i cili ka bërë progres gjatë vitit të kaluar në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve me fqinjët dhe me ndërmarrjen e një axhende me reforma, përputhet me shqetësimet në lidhje me interesin në rritje të vendeve jo-anëtare të BE-së për të fituar një terren atje, në veçanti Rusia dhe Kina.

Ndërkohë, presidenti francez Emmanuel Macron i tha Parlamentit Europian se ai nuk donte zgjerimin e mëtejshëm të BE përpara se blloku të bëjë reformat, duke e lejuar atë të funksionojë më me sukses.

Në Berlin, Rama paralajmëroi se Rusia synonte gjithashtu të radikalizonte myslimanët e Shqipërisë dhe i kërkoi BE-së të mos “lënë hapësirë ​​për t’u plotësuar nga vendet e tjera”.

‘Lodhja nga evropianizimi’

I pyetur nga EURACTIV nëse Shqipëria ishte shqetësuar nga deklarata e Macron, Bushati bëri të qartë se vendi i tij i kupton problemet e bllokut, por donte të fillonte negociatat e anëtarësimit për t’u bashkërenduar më mirë me BE.

Ai tha se Shqipëria e sheh qartë ndarjen midis pjesës veriore dhe jugore të Europës, e cila, sipas fjalëve të tij, bazohet në nivelet e zhvillimit ekonomik dhe ndarjen midis pjesës lindore dhe perëndimore, bazuar në vlera.

‘Ka edhe lodhje nga europianizimi’, tha Bushati, duke kujtuar se më parë termi i përdorur ishte lodhja nga zgjerimit. Lodhja nga europianizimi, tha ai, ishte i lidhur me hapat pas në fushën e ligjit nga disa shtete anëtare.

Ai pohoi se e kuptonte që procesi do të zgjasë shumë dhe që rrjedhimisht ishte e rëndësishme të kishte kuadrin strategjik të bisedimeve të anëtarësimit në BE. “Nga deklaratat e Macron-it, ne nuk kemi kuptuar që domosdoshmërisht e përjashton anëtarësimin e Ballkanin Perëndimor nga BE”, këmbënguli ai.

“Ne mund t’i arrijmë”, insistoi ai, kur u pyetën nëse Shqipëria ndihet në disfavor pasi Mali i Zi dhe Serbia, të cilët po kryejnë tashmë bisedimet e pranimit, shpesh janë emëruar si kryetarë.

Ministri shpjegoi se në aspektin e reformës gjyqësore, programi i Shqipërisë për verifikimin e gjyqtarëve ishte më i avancuar se në Serbi dhe Mal të Zi.

“Ne jemi duke bërë diçka që shtetet anëtare nuk po bëjnë”, shtoi ai, duke shpjeguar se reforma, e cila gëzon mbështetje popullore, është pozitive për mjedisin ekonomik dhe siç tha Komisioni, është precedent për vendet e tjera në rajon.

Bushati tha se reforma gjyqësore po trajtohet në një fazë të hershme të procesit të anëtarësimit të Shqipërisë, madje përpara fillimit të bisedimeve të anëtarësimit.

“Fakti që ka konflikte për sa i përket sundimit të ligjit brenda shteteve anëtare të BE-së, fakti se në strategjinë e zgjerimit Komisioni ka theksuar se deri në fund të këtij viti do të ofrojë një katalog për sundimin e ligjit, i aplikueshëm për shtetet anëtare, është një sinjal i qartë për ne që të tregojmë gatishmërinë për të kapërcyer vështirësitë në një fazë të hershme të procesit të anëtarësimit”, tha ai.

Reforma nuk ishte e lehtë, pranoi ai, pasi vendi duhet të ndryshojë një të tretën e kushtetutës së tij. Megjithatë, ai theksoi se reforma gjyqësore u miratua me mbështetjen e plotë të 140 votave në Parlament, “falë ambicjes për integrim në BE”.

Bushati theksoi gjithashtu se vendi ka futur në kushtetutën e saj operacionin ndërkombëtar të monitorimit, i cili është një organ i përbërë nga gjyqtarë dhe prokurorë të dalë në pension nga vendet anëtare të BE, të cilët po ndihmojnë kolegët e tyre shqiptarë në procesin e verifikimit.

“Ne po shkojmë përtej asaj që po ndodh në vendet anëtare të BE. Nuk është një ankesë, është thjesht mënyra se si procesi i zgjerimit po zhvillohet në ditët e sotme”, tha ai.

Çështje të tjera që vendi ka në plan të zgjidhë në një fazë të hershme janë mosmarrëveshjet dypalëshe, si dhe përafrimi progresiv dhe i plotë me politikat e BE-së. Ai shtoi se kjo ishte veçanërisht e rëndësishme “në një moment aq kritik kur e shihni ndikimin e “aktorëve të tretë” jo vetëm në vendet kandidate, por në Evropën Juglindore dhe në Evropën e Adriatikut”.

I pyetur për Rusinë, të përmendur nga Rama në Berlin, ai tha se “ne nuk e shohim Rusinë si një kërcënim në vetvete, por sigurisht që jemi të shqetësuar nga aktivitetet shkatërruese për shtet-formimin demokratik në rajon. Kur flasim për Ballkanin Perëndimor, Rusia ka qenë tradicionalisht prezente. Dhe nuk është vetëm Rusia, ka edhe aktorë të tjerë”.

I pyetur nëse vendi i tij rrezikon të jetë peng i mosmarrëveshjes së emrit të Maqedonisë, duke qenë në të njëjtën kohë me fqinjin e tij në fillimin e bisedimeve të pranimit, ai tha se ishte optimist i kujdesshëm sa i përket mosmarrëveshjes së emrit.

“Unë shpresoj se të dy fqinjët, Greqia dhe Maqedonia do të jenë në gjendje të vendosin marrëdhënien e tyre në një bazë të qëndrueshme dhe solide dhe se mund të ketë gjithashtu një seri veprimesh dhe zgjidhjeje për çështjen e emrit dhe për aspekte të tjera që lidhen me këtë proces, që mund të shkojë përtej takimit të Këshillit në qershor”, tha ai.

I pyetur se çfarë duhet të bëjë Shqipëria përpara takimit të Këshillit në qershor, i cili duhet të vendosë me unanimitet nëse do të hapë ose jo negociatat e anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë, ai tha se vendi i tij do të bënte përpjekjet për të ruajtur dhe thelluar ritmin aktual të reformës dhe se kjo përpjekje do të vazhdojë përtej takimit të Këshillit të qershorit, ose të dhjetorit.

“Ne duhet të sigurohemi që në reformat, kemi arritur pikën e pa-kthim-mbrapa”, tha ai, duke theksuar nevojën për të forcuar kapacitetet njerëzore dhe administrative në gjyqësor.

I pyetur se si mund të kapërcehet skepticizmi i disa shteteve anëtare lidhur me zgjerimin e ardhshëm të BE, ai citoi Presidentin e Këshillit Donald Tusk, i cili kohët e fundit tha se procesi i anëtarësimit në BE është një garë me pengesa, jo një autostradë. Por ai gjithashtu tha se disa anëtarë të BE kishin shqetësime rreth çështjeve që “ndonjëherë shkojnë përtej procesit të anëtarësimit”, duke nënkuptuar se për arritjen e qëllimeve kombëtare, ata ushtrojnë presion mbi pro evropianët.

Ai u kërkoi krerëve të BE-së të bien dakord për nisjen e negociatave të anëtarësimit, duke thënë se “duke qenë në tryezë bisedimesh, përgjegjësia do të jetë më e lartë për ne, influenca e BE-së dhe e shteteve anëtare do të jenë më e madhe”.

I pyetur për pritshmëritë e vendit të tij nga takimi i ardhshëm i Ballkanit Perëndimor në Sofje më 17 maj, ai tha se ishte e rëndësishme që kjo ngjarje, e para e këtij lloji që nga samiti i Selanikut 15 vjet më parë, do të jepte “një mesazh të qartë politik” për perspektivën evropiane për Ballkanit Perëndimor. Së dyti, ai tha se është e rëndësishme thellimi i agjendës së ndërlidhjes në rajon, një përpjekje e nisur gjatë procesit të Berlinit.

Bushati theksoi se takimi i Sofjes mund të adresojë hendekun mes vendeve anëtare dhe jo-anëtare, sepse shtetet anëtare, si Bullgaria apo Greqia, kanë akses në fondet strukturore ndërsa vendet jo-anëtarët duhet të mbështeten në buxhetin e shtetit, duke ditur se në Ballkanin Perëndimor hapësira fiskale është shumë e ngushtë.

Ai priste gjithashtu që samiti i Sofjes të përgatiste terrenin për Buxhetin e ardhshëm Afatgjatë të BE. “Nëse nuk ka korrelacion midis vizionit politik dhe programit buxhetor, atëherë zgjerimi nuk mund të ndodhë,” tha ai

I pyetur për pozitën e Spanjës, kryeministri i së cilës tha se mund të mos marrë pjesë nëse Kosova po marrë pjesë, ai tha se “Samiti i Sofjes nuk është një samit i zgjerimeve. Është një samit i cili shpreson të përgatis terrenin për zbatimin e projekteve, që kanë të bëjnë me ndërlidhjen dhe me siguri do të konfirmojë perspektivën evropiane të rajonit”.

I pyetur për de-radikalizmin islam në Ballkan, Bushati tha se përvoja e vendit të tij ishte “krejt unike” dhe se ai mori vlerësimin nga BE-ja dhe SHBA-ja. Ai shpjegoi se përvoja u bazua në kundërshtimin e ekstremizmit të dhunshëm dhe zvogëlimin e këtij fenomeni me metoda të buta, dialog me udhëheqësit fetarë, futjen në programet e reja në sistemin arsimor.

Pyetja më e madhe është rreth çështjes së të rikthyerve, tha ai, duke shtuar se kjo ishte një çështje që kërkon një program të mirë-projektuar, duke i bërë thirrje BE-së të sigurojë mbështetje për të gjitha vendet e prekura nga ky fenomen.