Njeriu më me fat në botë

Në udhërrëfyesin “Fire and Ashes” i vitit 2013, i cili tregon si për t’u zhvendosur nga fusha e akademisë për të qenë politikan në Kanada, Michael Ignatieff diskutoi se si politika është më shpesh një përrallë fati për të kapur sesa ndonjë aftësi praktikë ose teknike.

Ai iu referua tregimeve të autorit të lashtë romak Ciceron për mënyrat në të cilat Fortuna, perëndeshë e fatit, do të zhvendosej nga një pozitë në tjetrën, duke ndryshuar karrierën e politikanëve në një çast. Suksesi ishte një çështje e thjesht duke qenë në vendin e duhur në kohën e duhur; gjëra tërësisht në dorë të fatit, në vend që të planifikohet me mençuri dhe të punohet me zell.

Xi Jinping është përshkruar si shumë gjëra: I fuqishëm, autokratik, i sigurt, nacionalist. Dikush rallë e përshkruan me fjalën më prozaike “me fat”. Nga të gjitha atributet që Xi mund të ketë, megjithatë, kjo është ndoshta më e sakta.

Ka tri arsye për këtë, dhe 2017 ka dhënë një mundësi për t’i parë të gjitha këto. E para është se lidershipi i tij po ndodh kur historia e zhvillimit modern të Kinës po arrin kulmin e saj. Bashkimi i vendit u arrit nën Mao Zedong; rritja e saj ekonomike dhe epoka më spektakolare e krijimit të pasurisë nën Deng Xiaoping, Jiang Zemin dhe Hu Jintao. Ata i kanë lënë XI një vend më të pasur, më të fuqishëm dhe më të shquar sesa në çdo kohë në historinë e saj moderne.

Shpenzimet që Kina ka pasur për të paguar për të arritur këtë pozitë kanë qenë të frikshme. Por më e keqja ndodhi nën udhëheqjen e mëparshme. Ishte atëherë kur u bënë zgjedhjet më të egra – vendimi për të hequr dorë nga maoizmi dhe për të përqafuar elementet e tregut, siç është bërë nën Deng. Xi nuk është përballur me dilema si këto.

Ai mori kujdestarinë e Kinës kur ndryshimet e vështira ekonomike ishin tashmë të kapërcyera mirë dhe kur kërcënimet më të ngutshme ndaj një regjimi të Partisë ishin pakësuar që nga viti 1989 e tutje. Përgjegjësia kryesore e Xi-së nuk ka qenë të rishkruajë skenarin e misionit kombëtar dhe të rilindjes që po merr pjesë, por thjesht të vazhdojë të veprojë në linjat e komplotit të nisura nga të tjerët. Ai e ka bërë mirë këtë, por kjo është e gjitha që ai ka bërë.

Pika e dytë e fatit është se, në epokën e Xi, Shtetet e Bashkuara kanë vendosur të zgjedhin një president i cili ilustron çdo ditë rënien e besimit dhe të arritjes politike. Donald Trump ka kontribuar më shumë në fuqinë e butë kineze sesa 600 institutet e Konfucit dhe qindra miliona dollarë shpenzime në propagandën kineze. Qëndrimi i tij ndaj marrëveshjeve të tregtisë së lirë, mjedisit dhe diplomacisë multilaterale ka hapur hapësirat e ndikimit për Kinën, të cilat ishin të paimagjinueshme edhe para disa vitesh.
Është e vërtetë që nga një fazë shumë e hershme udhëheqja e Xi-së tregoi një ndërgjegjësim për nevojën për të promovuar historinë e Kinës në mënyrë më proaktive për pjesën tjetër të botës. Xi gjithashtu bëri lidhjen e qartë midis menaxhimit të çështjeve vendore dhe atyre të lidhura globale. Fjalimi i vitit 2017 në Forumin Ekonomik Botëror të Davosit ishte shenja më e fuqishme dhe e prekshme e “globalizimit me karakteristika kineze”, një koncept që do të ishte tallur deri së fundmi.

Tani, ideja është duke u shqyrtuar me interes në rritje, edhe nga aktorët e vendosur në kontekstet liberale perëndimore të cilët po fillojnë të tregojnë dyshime më të thella për stabilitetin dhe qëndrueshmërinë e tyre. Perpleksiteti i krijuar nga Perëndimi, i ka bërë këto lëvizje nga Kina kaq efektive dhe ndikuese, megjithatë nuk ishte një nga veprimet e Kinës, por që ka qenë shumë në shërbim të Kinës.

Pika e tretë me fat për Xi është se asnjë udhëheqës i Kinës moderne nuk ka pasur një mungesë të tillë të konkurrentëve të besueshëm të elitës rreth tij. Mao u desh të merrej me rivalë, të vërtetë dhe imagjinar, gjatë gjithë karrierës së tij, dhe ai i trajtoi ata me një përzierje të mashtrimit dhe brutalitetit.

Deng duhej të konkurronte me kundërshtarët e frikshëm të marketingut tepër të shpejtë si Chen Yun. Jiang kishte të merrej me ndikimin e mbetur të Deng, dhe Hu me ndikimin e mbetur të Jiang! Por për Xi, paraardhësi i tij i menjëhershëm u zhduk pothuajse në momentin kur Xi u emërua sekretar i partisë në nëntor 2012.

Në të vërtetë, kundërshtari i vetëm i suksesshëm në brezin Xi – Bo Xilai – u zhduk në mënyrë të përshtatshme nga skena para se Xi të ishte ngritur, falë një serie tërësisht të papritur të ngjarjeve të shkaktuara nga përfshirja e gruas së Bo në vrasjen e biznesmenit britanik Neil Heywood. Sikur Bo të mos ishte larguar në këtë mënyrë, është e vështirë të imagjinohet se Xi do të kishte lëvizur në mënyrë kaq të shpejtë në një vend të tillë dominues siç bëri më pas.
Këto tre pjesë masive të fatit kanë qenë burimi i statusit dhe fuqisë unike të Xi-it: pozita e begatë dhe e fuqishme e vendit të tij pas 70 viteve të zhvillimit, shumica e saj nën drejtues të tjerë; situata kaotike në pjesën tjetër të botës, dhe veçanërisht në konkurrentin kyç strategjik të Kinës, Shtetet e Bashkuara; dhe mungesa pothuajse e plotë e konkurrentëve të besueshëm vendas të elitës. Me fat si kjo, ndoshta dikush mund të ketë përfunduar duke qenë dominues, për aq kohë sa ishin në krye.

Por, siç legjenda e Ciceronit bëri të qartë, fati ndryshon dhe kthehet. Fatit të mirë mund t’i vijë fundi. Në të kaluarën, udhëheqësit në Kinë biseduan për një epokë të mundësive strategjike. Kjo mund të përkthehet në një gjuhë realiste në një epokë fati. Që nga viti 2017, Xi ishte udhëheqësi më me fat kinez në historinë moderne.

Por ka të ngjarë që së shpejti – ndoshta në 2018 – ne do të shohim përfundimin e këtij fati dhe Xi do të ketë nevojë për të vërtetuar vërtet udhëheqjen autentike. Në atë moment, dhe vetëm në atë moment, mund të flasim për sa i fuqishëm është ai.