OECD për Ballkanin: Theksi te konkurrueshmëria dhe inovacioni

Cili është qëllimi i punës së OECD në Ballkanin Perëndimor dhe cili është roli i OECD-së?

Puna e OECD në Ballkanin Perëndimor është në një masë të madhe e koordinuar dhe zbatuar nga programi rajonal i OECD për Europën Juglindore (SEE), në të cilin unë punoj, e cila udhëhiqet nga znj. Marzena Kisielewska. Programi bazohet në Sekretariatin e Marrëdhënieve Globale të OECD-së, i cili fokusohet në bashkëpunimin me ekonomitë që nuk janë anëtare të OECD-së. Programi ynë ka punuar me Ballkanin Perëndimor që nga viti 2000 për të siguruar paqen, stabilitetin dhe prosperitetin. Ne punojmë me këto ekonomi për reformat në favor të rritjes më të fortë, investimeve më të mëdha dhe punësimit të plotë. Kjo mbështetje nis nga analiza e politikave dhe monitorimi në hartimin e politikave, ngritja e kapaciteteve dhe mbështetja e zbatimit. OECD ka qenë aktive në lehtësimin e dialogut politik në nivel teknik dhe të lartë politik dhe në transferimin e praktikave të mira të politikave në fusha të ndryshme nga shtetet anëtare të OECD-së në rajonin e EJL. Analiza dhe diagnoza e politikave të OECD-së përdoret gjerësisht nga partnerët e saj të zhvillimit ndërkombëtar dhe përpilohet në dokumente strategjike, siç janë Raportet vjetore të Progresit të Komisionit Europian ose prioritetet e burimeve të agjencive ndërkombëtare të zhvillimit.

A mund të na jepni një shembull të qasjes praktike të OECD-së për inovacionin në Ballkanin Perëndimor?

Qasja e programit tonë për të punuar me Ballkanin Perëndimor në përgjithësi synon të jetë lehtë e zbatueshme, përmes mekanizmave të konsultimit të ngushtë me përfaqësuesit e qeverisë në nivele të ndryshme, si dhe shkëmbimet e rregullta dhe partneritetet me palët e interesuara joqeveritare. Në fakt, ne si OECD përpiqemi që të sigurojmë që gjetjet dhe rekomandimet tona janë të komunikuara qartë dhe përfundimisht të zbatuara nga palët e interesit. Për më tepër, aktivitetet tona janë plotësuese, me disa projekte që përqendrohen në monitorimin dhe analizën e politikave të tjera, që fuqizojnë kapacitetin e qeverive, bazuar nga gjetjet tona monitoruese.
Puna në të cilën jam përfshirë është ndoshta një projekt që mbështet Qeverinë e Malit të Zi, për të hartuar dhe për të zbatuar një skemë të SME-ve. Skemat e kartave të kreditit sigurojnë shuma të vogla të subvencioneve publike për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, për t’i ndihmuar ata të kenë qasje në mbështetjen e jashtme për zhvillimin e kompetencave specifike. Shqyrtimet e përvojave ndërkombëtare me skemat kupon sugjerojnë se ata mund të ndihmojnë NVM-të, duke përmirësuar aftësitë e tyre të inovacionit dhe duke ndihmuar në kapërcimin e barrierave specifike për zhvillimin e tyre, siç është rreziku ndaj rrezikut. Mbështetja e justifikimit të skemave të kuponëve është ideja që shpërndarja e njohurive është thelbësore për funksionimin efektiv të sistemeve të inovacionit.

Cila është perspektiva e OECD-së për proceset aktuale të specializimeve smart të vendeve të Ballkanit Perëndimor?

Specializimi ‘smart’ ka një rol të rëndësishëm për zhvillimin e mëtejshëm ekonomik të Ballkanit Perëndimor. Nëse projektohet dhe zbatohet me sukses, ky projekt do të ndihmojë ekonomitë e rajonit të shfrytëzojnë fushat e tyre të forta dhe të rriten në ekonomi të shëndetshme dhe të bazuar në njohuri. Procesi është i kërkuar, por vetë do të jetë i frytshëm përmes dialogut të gjerë publik-privat që ajo përfshin. Megjithëse Serbia dhe Mali i Zi filluan udhëtimin e tyre me specializimin ‘smart’ disa muaj më parë dhe aktualisht janë më të avancuar, të gjitha qeveritë e Ballkanit Perëndimor duket se kanë njohur vlerën e ushtrimit dhe po fillojnë tani, përfshirë edhe Shqipërinë. Së bashku, të gjashtë ekonomitë do të përballen me sfida. Proceset e tyre të specializuara do të duhet të hartohen në një mënyrë gjithëpërfshirëse, por efikase dhe të artikulohen plotësisht me politikat ekzistuese industriale ose të inovacionit. Përveç kësaj, në ekonomitë me fonde të kufizuara në dispozicion për aktivitetet kërkimore dhe inovative, roli i partneriteteve ndërkombëtare të kërkimit dhe inovacionit, por edhe i transferimit të teknologjisë përmes investimeve të huaja direkte, do të jetë kyç.

Cilat janë njohuritë më të mëdha të fituara nga perspektiva e konkurrencës së Ballkanit Perëndimor në lidhje me kërkimin dhe inovacionin?

Rezultatet e përgjithshme të kërkimit dhe inovacionit mbeten modeste në Ballkanin Perëndimor. Investimet në këtë fushë janë shumë të ulëta, veçanërisht në sektorin e biznesit. Si rezultat i kësaj dalin prodhime shkencore dhe prodhimi i mallrave dhe shërbimeve të teknologjisë së lartë. Investimet e Huaja Direkte rrallë targetojnë sektorë intensivë të njohurive, për shkak të boshllëqeve të aftësive, tregjeve të fragmentuara të punës dhe niveleve të ulëta të integrimit në flukset globale të njohurive. Situata është përkeqësuar nga ikja endemike e trurit. Duhet thënë se, NVM-të në Ballkanin Perëndimor kanë një prirje të fortë për t’u përtëritur, megjithëse në mënyra joteknologjike. Ekziston një sektor i shërbimeve dinamike të informacionit dhe teknologjisë së komunikimit, si dhe industritë e teknologjisë së mesme të lartë të automobilave dhe makinerive. Për më tepër, disa nga qeveritë e EJL-së kanë miratuar korniza të strategjisë së inovacionit për të koordinuar dhe për të zbatuar në mënyrë efektive politikën e inovacionit. Këto janë indikacione pozitive sipas mendimit tonë dhe na bëjnë optimistë për të ardhmen.

Si përfundim, më lejoni të përmend vetëm disa shembuj ilustrues të punës së përgjithshme të OECD-së, që mund të jetë me interes për Ballkanin Perëndimor:

• Korniza e Politikave për Investime (PFI) është qasja më gjithëpërfshirëse dhe sistematike për përmirësimin e kushteve të investimit të zhvilluara ndonjëherë. Ai i ndihmon qeveritë të hartojnë dhe të zbatojnë reformat e politikave për të krijuar një ambient të vërtetë atraktiv, të fuqishëm dhe konkurrues për investimet vendase dhe të huaja, të cilat vendosin kushte të rëndësishme kornizë për një inovacion.
• Shërbimet gjenerojnë më shumë se dy të tretat e PBB-së botërore, tërheqin më shumë se tre të katërtat e IHD-ve në ekonomitë e përparuara, punësojnë më shumë punëtorë dhe krijojnë më shumë vende të reja pune në nivel global. Indeksi i Tregtisë së Tregtisë së Shërbimeve të OECD (STRI) ndihmon qeveritë anëtare dhe komunitetin e biznesit për të identifikuar barrierat tregtare dhe pengesat rregullatore në vendet e tyre, si dhe në tregjet e huaja në baza sektoriale. Kjo është e rëndësishme për të përmirësuar kushtet për inovacionin e shërbimit.
• Nëpërmjet vlerësimit të konkurrencës, OECD ndihmon vendet të identifikojnë dhe reformojnë rregulloret që pengojnë në mënyrë të padrejtë konkurrencën. Për shembull, nëse Greqia do të zbatonte të gjitha rekomandimet e OECD-së gjatë vlerësimit, do të gjeneronte përfitime prej rreth 7,000 milionë dollarësh.