Paqe raketash

Rezart Cenaj

“I shtypni që të vegjël, i vrisni që fëmijë”, shkruante me nota provokative në një nga shkrimet e tij, shkrimtari japonez, Kenzburo Oe. Ai përshkruan se si u takua për herë të parë me dhunën e pakuptueshme dhe të paarsyeshme të njeriut dhe, në veçanti, të luftës.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, një kasap i urdhëruar nga një gjeneral i luftës kishte shkuar në fshatin e Oe-së të therte të gjithë qentë e fshatit dhe t’u merrte lëkurën për përdorim ushtarak. Me një vullnet shembullor, fshatarët dorëzuan qentë e tyre. Kasapi pasi i theri, siç kishte paralajmëruar, u mori lëkurën. Por, të nesërmen, fëmijët e fshatit kur po luanin, gjetën lëkurët në anë të rrugës, jashtë fshatit.

Oe-ja nuk përpiqet fare për të shpjeguar ose për të kuptuar qëllimin e kësaj masakre të pakuptimtë. Aq i vogël, ai kuptoi se lufta është e paarsyeshme. Diçka që shkaktoi vdekjen e babait të tij në betejë dhe e bëri të hiqte dorë nga të qenët një “djalë i vogël”.

Besoj se e keni vënë re që, në shekullin që jetojmë, të gjitha bëhen me të vërtetë dhe të gjithë tregojnë veten e tyre reale. Dhe si thotë Irme Kertesz, “Ushtari bëhet vrasës profesionist, politika krim, ligji ligj i lojërave të pista, liria botërore burgu i popujve, antisemitizmi Aushvic, ndjenja kombëtare gjenocid.” Pa dyshimin më të vogël, shekulli ynë është shekulli i së vërtetës.

Në gushtin e vitit 1945, amerikanët hodhën bombën e parë bërthamore (uranium i pagëzuar, për ironi të fatit, me emrin Little Boy) në Hiroshima, ku vdiqën menjëherë afërsisht 70 mijë njerëz. Ndërkohë që, më vonë, 60 mijë të tjerë humbën jetën nga ekspozimi ndaj rrezatimit, ndërsa 70% e ndërtesave u shkatërruan. Por kjo nuk ishte mjaftueshmërisht absurde. Duhet të hidhej edhe bomba e dytë, plutoniumi nën petkun e ‘Burrit të dhjamosur’, tri ditë më vonë.

Të më falin shkrimtarët si Elie Wiesel, Primo Levi apo Kertesz, por, personalisht mendoj se momenti më i tmerrshëm në historinë e njerëzimit, në dy kopje, nuk ishin kremacionet, por bombat atomike në Hiroshima dhe Nagasaki. Dhe këtu më kujtohet një shprehje e Ludwig Wittgenstein që thotë: “Brenda një dite, dikush mund të përjetojë tmerrin e ferrit. Ka mjaftueshëm kohë për këtë”. Pikërisht, ky është ferri, pasi zgjati veçse disa sekonda. Në të njëjtin moment ishin dy qytete, të cilat nuk ishin bombarduar dhe banorët e tyre besuan se lufta do të përfundonte pa humbje ose dëme anësore. Më pas, në një çast të vetëm, sa dhe mbyll sytë, dhjetëra mijë njerëz u zhdukën dhe qytetet u rrafshuan.

Njeriu lulëzoi, sikurse edhe Zoti që zhduku për një moment dy qytetet e mëkatarëve Sodoma dhe Gomorra. Njeriu atëherë u bë i barabartë me Yahweh (Zotin). Shkatërrues të barabartë.

Paradoksi është se ndërkohë që të gjithë e pranojnë tmerrin e kremacioneve dhe dhomave të gazit, tmerri i bombës atomike është ende një çështje e hapur për diskutim dhe kundërshtim.

Nëse pyet një nga ish-presidentët amerikanë (cilindo qoftë) për bombat atomike, do të të thotë që ishte diçka e keqe, por që duhet të ndodhte për të sjellë paqen. Të njëjtën gjë do të thonin edhe pasardhësit e Hitlerit për kremacionet, nëse nazizmi do të kishte triumfuar. Edhe izraelitët në të njëjtën mënyrë justifikojnë vrasjet në Palestinë. Ne vrasim që paqja të mbizotërojë.

Por nuk duhet të ngatërrohet. Nuk është diçka që bëjnë hebrenjtë, as diçka që bëjnë sionistët, as diçka që bën shteti i Izraelit. Është pikërisht ajo kafsha e frikshme që vetëquhet homo sapiens, duke mos marrë parasysh kombësinë, fenë apo racën e tij “të urtë”.

Njeriu kur ka pushtet, vret, imponon, shkatërron. Dhe kur ai humbet brenda shtetit ose brenda racës ose brenda fesë së tij, kur ai bëhet masë, atëherë nuk ka shpresë. Nëse palestinezët do të ishin më të fuqishëm se bijtë e Izraelit, do të përpiqeshin ta zhduknin Izraelin. Kushdo që refuzon të meditojë mbi këtë mendim është i bllokuar në dypolaren “mirë-keq”.

Librat e Kenzaburo Oe tronditën Japoninë. E njëjta gjë ndodhi me veprat e Irme Kertesz, i cili ka shkruar, për mendimin tim, librin më të mirë për Aushvic. Të dyve iu dha çmimi “Nobel”

Megjithatë, problemi i njerëzimit është se shkrimtarët, sado çmime të marrin, janë mendime të marra peng dhe të humbura në detin e intolerancës. Dhe po. Kjo dhunë është guri i varrit i njerëzimit. Dhe kësaj mund t’i vini emrin që doni: shtet, fe, luftë, fanatizëm, dogmatizëm ose lakmi. Humbësi është gjithmonë njeriu dhe dëshmitarët e fanatizmit janë përherë fëmijët, sepse ata duhet t’i shtypim përpara se të rriten dhe të bëhen armiqtë tanë.

Nëse ky është njeriu, atëherë nuk guxoj të imagjinoj se si është Zoti.