Zgjidhja e marrëveshjes me CEZ, ja kushtet kryesore

 Zgjidhja me mirëkuptim e marrëveshjes mes palës shqiptare dhe shoqërisë CEZ është objekt i një projektligji, i paraqitur së fundi për miratim në Kuvend dhe që pritet të shqyrtohet me procedurë të përshpejtuar.
Kushtet kryesore të kësaj marrëveshje janë si më poshtë:
1. Shoqëria CEZ, a.s., do t’ia transferojë aksionet Republikës së Shqipërisë, të përfaqësuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Tregtise dhe Sipërmarrje, falas (vlerë simbolike 1 euro).
2. CEZ Shpërndarje do t’i paguajë CEZ, a.s.-së shumën totale prej 87.1 milionë euro ose 94.9 milionë euro me interesa, shumë e cila do të paguhet në këste në periudhë kohore që shtrihet deri në vitin 2018.
Vlera e konkluduar përfaqëson një shumë të argumentuar dhe të provuar mbi bazën e kontratave dhe të faturave që CEZ, a.s.-ja, dhe shoqëritë e tjera të CEZ Group kanë pasur me CEZ Shpërndarje, sh.a.,-në.
Konkretisht, kjo vlerë nuk përfaqëson “kompensimin” e dëmeve ndaj shoqërisë CEZ, a.s., por detyrime të pastra kontraktore që kanë të bëjnë me kontrata kredie apo kontrata furnizimi mallrash e shërbimesh, faturat e të cilave janë njohur dhe janë pranuar rregullisht nga CEZ Shpërndarje, sh.a.-ja, dhe madje dhe kanë vazhduar të paguhen në mënyrë të pjesshme edhe pas kalimit të shoqërisë në administrim të përkohshëm pas datës 23 janar 2014 deri në maj 2014.
Aksionet e shoqërisë kalojnë falas duke mos njohur pretendimin e CEZ, a.s.-së, për vlerën fillestare të privatizimit prej 102 milionë euro, si dhe vlera e rivlerësuar prej rreth 11 milionë euro, për faktin se shoqëria çele, edhe sipas vlerësimeve të auditeve të pavaruara ka një vlerë tregtare negative. Sikurse do të evidentohet nga aneksi nr.1 i marrëveshjes, ku detajohen detyrimet dhe sqarohet baza e lindjes së tyre, rezulton, si më poshtë:
1. Shuma prej 36.9 milionë euro përfaqëson vlerën e kredisë së disbursuar nga Banka Evropiane për Ndërtim dhe Zhvillim dhe IFC-ja mbi bazën e kontratave të lidhura nga CEZ Shpërndarje në periudhën 30 qershor 2011 dhe 1 korrik 2011.
2. Shuma prej 17.4 milionë euro përfaqëson vlerën e kredisë së disbursuar nga disa marrëveshje Overdraft me banka të nivelit të dytë në Shqipëri.
3. Shuma prej 1 milion euro përfaqëson vlerën e huasë që CEZ a.s.-ja, i ka dhënë CEZ Shpërndarje, sh.a.-së, në bazë të marrëveshjes së lehtësimit të huasë nr.2012/3, ndërmjet CEZ Shpërndarje dhe CEZ në 1 qershor 2012, amenduar me amendamentin nr.1, datë 26 nëntor 2012.
4. Shuma prej 0.6 milion euro përfaqëson vlerën e detyrimit të CEZ Shpërndarje ndaj shoqërisë CEZ Logistika Rumani për furnizimin e transformatorëve sipas parashikimeve të kontratës së blerjes, në datën 19 tetor 2011, për furnizimin e transformatorëve të shpërndarjes.
5. Shuma prej 25.1 milionë euro përfaqëson detyrimet e CEZ Shpërndarje ndaj shoqërisë CEZ, a.s., dhe CEZ Trade Albania, për energjinë elektrike të lëvruar nga këto të fundit për mbulimin e humbjeve në rrjetin e shpërndarjes.
6. Shumat prej 6.1 milionë euro dhe 528.000 euro përfaqësojnë detyrimet që CEZ Shpërndarje i ka pasur shoqërisë CEZ Albania, tashmë e njohur me emrin Share Services Albania për shërbimet e ofruara në vazhdimësi sipas marrëveshjeve përkatëse të nënshkruara duke filluar nga viti 2009.
Miratimi i marrëveshjes së mirëkuptimit dhe zgjidhja e statusit juridik të shoqërisë CEZ Shpërndarje që vazhdon të funksionojë në një situatë të paqartë juridike e cila vështirëson veprimtarinë e saj, pritet t’i hapë rrugë investimeve nga ana e Bankës Botërore, BERZH-it, KFW-së dhe IFC-së të cilat mirëprisnin zgjidhjen me mirëkuptim të kësaj çështjeje përpara se të investojnë në sektorin e shpërndarjes. Sipas diskutimeve të deritanishme, zgjidhja me mirëkuptim hapi rrugën që këto institucione financiare të parashikojnë një paketë investimesh në sektorin e energjisë, prej rreth 200 milionë USD, që do të disbursohet në 4 vite.
7. Përfundimi me sukses i negociimit dhe arritja e marrëveshjes për zgjidhjen me pajtim të mosmarrëveshjes kanë një rëndësi të veçantë për Republikën e Shqipërisë në disa aspekte:
i) Për sektorin e energjisë elektrike siç vihet në dukje në progres raportin e Bashkimit Evropian të tetorit 2013;
ii)Për financat publike duke pasur parasysh impaktin negativ që do kishte një vendim arbitrazhi i disfavorshëm për Republikën e Shqipërisë;
iii) Për imazhin e Republikës së Shqipërisë si një mjedis i favorshëm për investimet e huaja. Vendimi nr.969, datë 25.10.2013, i Këshillit të Ministrave, parashikon se pas përfundimit të negociimit, marrëveshja e mundshme, që do të dalë nga ky proces negociimi, do të paraqitet për miratim në Këshillin e Ministrave. Gjithashtu, duke qenë se marrëveshja e mirëkuptimit parashikon transferimin e 76% të aksioneve nga CEZ, a.s.-ja te Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, miratimi i saj duhet të bëhet me ligj, pasi ka implikime direkte me detyrimet e parashikuara në ligjin nr.10116, datë 23.4.2009, i cili ka miratuar kontratën e shitjes së 76% të aksioneve të OSSH shoqërisë CEZ, a.s. Për më tepër, kjo marrëveshje parashikon edhe detyrimin e CEZ, a.s.-së për të hequr dorë nga çdo pretendim i mëtejshëm për rimbursime të TVSH-së dhe detyrime të tjera financiare.
Gjithashtu, pr/ligji ngarkon Këshillin e Ministrave për ristrukturimin e shoqërisë së shpërndarjes nisur nga fakti se statusi aktual i administrimit të përkohshëm të shoqërisë nën mbikëqyrjen e ERE-s, si një instrument ligjor i përkohshëm, krijoi një boshllëk të madh në drejtimin, llogaridhënien dhe miradministrimin e saj.
Gjatë këtij administrimi, duke mos pasur zotërimin e aksioneve të shoqërisë, u ndalua kryerja e investimeve, faktor i cili rëndoi gjendjen teknike të rrjetit të shpërndarjes, përkeqësimin e gjendjes financiare dhe, për rrjedhojë, cilësinë e furnizimit me energji të konsumatorëve.
Por, me rikthimin e aksioneve të zotëruara nga CEZ, a.s.-ja, pronësia e shpërndarjes tashmë kalon 100 % shtetërore, duke krijuar mundësitë e organizimit normal të mirëfunksionimit ligjor dhe tekniko-ekonomik të kompanisë.