Normaliteti i ri i Europës

Europa e re normale ka pësuar një seri sulmesh vdekjeprurëse nga xhihadistët. Ato nuk do të jenë të fundit.

Në rrugët e Brukselit, ata përgatitën sulmin e ardhshëm. Por kur Shteti Islamik (IS) goditi më 22 mars Aeroportin Zaventem dhe pak më shumë se një orë më vonë, sistemin e metrosë së qytetit, parashikimi nuk bëri asgjë për të pakësuar shokun ose vuajtjet, shkruan The Economist. Numri i të vdekurve ishte mbi 30, të paktën 200 të tjerë u plagosën, disa prej tyre në mënyrë kritike. Kryeministri i Belgjikës, Charles Michel, i quajti bombardimet “të verbër, të dhunshëm dhe frikacakë”. Gjatë ditëve të mëpasshme, Europa edhe një herë do të kalojë nëpër fazat terroriste të pikëllimit: dëshpërim për humbjen e jetëve të pafajshme; zemërimi ndaj të rinjve dhe grave (disa prej tyre shtetas belgë), të cilët vrasin në emër të xhihadit; pyetje në lidhje me shërbimet policore dhe të inteligjencës; dhe përfundimisht, siç lexohet në buletinet e lajmeve dhe titujt e gazetave, një dorëheqje e lodhur.

Prandaj tani, menjëherë pas sulmit, dy mësime janë të qarta. Njëri është se, pavarësisht se janë në krye të listës së më të kërkuarve për vite me radhë, IS mbetet furnizues i mjaftueshëm për të filluar bombardimet e sinkronizuara në zemër të Europës. Tjetri, i cili rrjedh nga kjo, është se qytetet e mëdha në Europë dhe Amerikë do të duhet të mësohen me një fushatë të gjatë të terrorit, në të cilën të gjithë janë objektiva.

Të kesh a të mos kesh

Këmbëngulja e IS do të shkaktojë alarm me të drejtë. Bombarduesit e Brukselit goditën disa ditë pasi policia arrestoi Salah Abdeslam, një të dyshuar kryesor në sulmet e vitit të kaluar në Paris, në të cilin humbën jetën 130 njerëz. Për katër muaj, ai kishte gjetur strehë tek miq dashamirës dhe fqinjë vetëm pak larg nga shtëpia e tij në Molenbeek, në periferi të Brukselit. Thjesht, disa njerëz janë të gatshëm të miratojnë metodat e z. Abdeslam, edhe në qoftë se ata nuk janë ende gati për të ngjyer duart e tyre me gjakun e bashkatdhetarëve të tyre.

Duke gëzuar dhe mbështetje, IS komandon ekspertizën dhe rekrutët. Në gjashtë vende europiane, 18 xhihadistë dihen që janë nën arrest, të dyshuar se kanë dhënë një dorë në sulmet në Paris. Edhe kështu, IS mund të grumbullojë xhihadistë të mjaftueshëm për të filluar një operacion kompleks të koordinuar nën hundën e autoriteteve në Bruksel, ndoshta me njoftim të shkurtër. Zyrtarët francezë kanë arritur në përfundimin se IS ka mësuar se si të bëjnë bomba nga kimikatet e zakonshme, të tilla si boja e flokëve dhe heqësi i manikyrit. Ata ende nuk kanë gjetur ndonjë bërës bombash të grupit dhe po përpiqen të depërtojnë brenda komunikimit të xhihadistëve.

Kërcënimi nuk do të zvogëlohet. Disa terroristë rekrutohen në nivel lokal. Mijëra burra dhe gra kanë lënë Europën për t’u vetëquajtur kalifat e IS në Siri dhe Irak, ku janë trajnuar dhe indoktrinuar. Libia vlon. Al-Kaeda dhe IS po konkurrojnë për të provuar kredencialet e tyre xhihadistë. E sigurt është se do ketë shumë sulme në më shumë qytete. Si duhet të reagojnë qeveritë? Pikënisja është vetëdija se terroristët provokojnë një reagim të tepruar. Ata gëzohen kur politikanët si Donald Trump zotohen për të përzënë myslimanët nga Shtetet e Bashkuara; kur krerët nga Europa Lindore thonë se do të pranojnë emigrantët nga Siria vetëm nëse ata janë të krishterë; ose kur Marine Le Pen, lideri i Frontit Kombëtar të Francës, krahason myslimanët që luten në rrugë me pushtimin nazist. Intoleranca e tillë ndihmon që të pakënaqurit të kthehen në simpatizantë, radikalë dhe bombardues. Në mënyrë të barabartë, IS gëzohet kur vendet perëndimore marrin në konsideratë vetëm numrin e njerëzve që vdesin në vendin e tyre dhe jo qindra myslimanëve të vrarë nga bombat në Bejrut dhe Turqi, apo miliona të tjerëve që myken në kampet e refugjatëve dhe që vuajnë në luftën civile të Sirisë. Politika duhet të synojë për të ndarë radikalët, jo të detyrojë shumicën drejt tyre.

Një tjetër prioritet, i cili çon në disa mënyra për të parandaluar një reagim të tepruar, është për të siguruar njerëzit e zakonshëm se qeveria po punon për t’i mbrojtur ata. Disa politikanë mendojnë se frika popullore ndaj një sulmi terrorist është e paarsyeshme. Barack Obama, në një intervistë të kohëve të fundit në Atlantik, shpjegoi sesi ai pëlqen ta kujtojë stafin e tij që më shumë amerikanë vdesin duke rrëshqitur në banjë. Por terrorizmi është i ndryshëm nga vdekja aksidentale apo edhe nga vrasja e rastit. Publiku reagon ndaj terrorizmit aq shumë, sepse ata ndiejnë se qeveria e tyre nuk mund të përmbushë detyrën e saj themelore për t’i mbajtur ata të sigurt nga sulmet e armiqve. Frika se terrorizmi provokon nuk është vetëm një mashtrim statistikor, por edhe një aluzion se njerëzit, të cilët nuk njohin kufij, po organizojnë një komplot kundër shtetit.

Duke ju kërkuar siguri pa humbur në reagime të ekzagjeruara, qeveritë luftojnë. Franca, e cila ka pësuar dy sulme të rënda, ende po jeton një gjendje të jashtëzakonshme, në të cilën policia mund të kontrollojë shtëpi pa urdhër dhe mund t’i vendosë të dyshuarit në arrest shtëpie. Presidenti François Hollande dhe kryeministri francez shpesh deklarojnë se Franca është në luftë. Fjalët e forta dhe pezullimi i të drejtave normale ishin të kuptueshme vetëm pas sulmeve në nëntor. Këto tani mund të jenë kundërproduktive.

Kokrrat e rërës

Mbrojtja më e mirë do të jetë paqja në Lindjen e Mesme – një ëndërr e largët, mjerisht. Koalicioni ka arritur progres kundër IS në kalifatin e tij, që po tkurret dhe po humbet njerëz. Por për zhdukjen e tij duhen trupat irakianë (ende të papërgatitur) dhe forcat tokësore në Siri (ende nuk ekzistojnë fare). Ndërkohë, aftësia e IS për të komanduar dhe për të frymëzuar terroristët do të vazhdojë, gjithsesi edhe Perëndimi ka xhihadistët e vetëradikalizuar për t’u marrë. Policia dhe shërbimet e inteligjencës duhet të veprojnë në çdo sferë në vendet e tyre, që nga vëzhgimi deri tek deradikalizimi. Një gjë që mund të zgjidhet shpejt është mungesa e investimeve. Sistemet e vjetruar IT pengojnë bashkëpunimin. Shërbimet e sigurisë gjithashtu duhet të depërtojnë në rrjetet xhihadiste dhe përkrahësit e tyre, duke përdorur rekrutët dhe njerëz të zbulimit të zgjeruar të sinjaleve. Bashkëpunimi midis agjencive është përmirësuar, por mbrojtja e privatësisë ende e pengon shkëmbimin e të dhënave. Xhihadistët punojnë përtej kufijve më lehtë sesa shërbimet e sigurisë. (Brexit mund të jetë një pengesë e mëtejshme). Policia e mirë dhe burgjet mund të ndihmojnë për të ndaluar kriminelët e thjeshtë nga radikalizimi. Izolimi ekonomik dhe kulturor i distrikteve si Molenbeek duhet të marrë fund. Kjo është një punë e zgjatur dhe e vështirë dhe duhet të vazhdojë pa u vënë re, përveçse kur dështon. Shumë do të kenë frikë luftën dhe do t’ju vijë keq për garën pafund mes sigurisë dhe lirisë. Por, për sa kohë që xhihadistët kërcënojnë Perëndimin, nuk ka shpëtim nga nevoja për të vepruar. Mirë se vini në normalitetin e ri.