Shqipëri – Kosovë: A do realizohet ëndrra për një treg të përbashkët

NË PËRDITËSIM/ Po zhvillohet në Tiranë konferenca “Aspirata për një treg të përbashkët, Shqipëri-Kosovë”, organizuar nga Dhoma Amerikane e Tregtisë së Shqipërisë dhe Kosovës, në bashkëpunim me Revistën Monitor. Ajo synon të identifikojë problemet e tregtisë dhe investimeve, përmes prezantimeve të ekspertëve nga Shqipëria dhe Kosova, si dhe të vërë përballë bizneset nga të dy vendet në fushat e tregtisë dhe investimeve. Në panelin e fundit do të debatohet nga ministrat përkatës të ekonomisë, znj. Milva Ekonomi për Shqipërinë dhe znj. Hykmete Bajrami për Kosovën.

Pas identifikimit të problemeve dhe diskutimeve në panel synohet të dilet me disa rekomandime për nxitjen e tregtisë dhe investimeve mes dy vendeve, që do t’u adresohen më pas qeverive të të dy vendeve.

Analisti i tregtisë, Ilir Ciko, në materialin e përgatitur posaçërisht për këtë event, “Si të përparojmë më tej: Marrëdhëniet tregtare Shqipëri-Kosovë, situata, potenciali dhe disa sugjerime”, tha se struktura e shkëmbimeve tregtare mes dy vendeve mbetet tepër e varfër dhe e përqendruar, duke pasqyruar realitetet ekonomike të tyre.

Nga ana tjetër, me gjithë ritmet e larta të rritjes së tregtisë përmes kufirit shqiptar, konfliktet sporadike e të kufizuar tregtare për produkte të veçanta, si referencat doganore, rregullat e origjinës, masat sanitare e fitosanitare dhe standardet, kanë zbehur disi arritjet.

Ciko tha se rajoni duhet parë si pjesë aspiruese për në Bashkimin Europian, ku duhet të synohet një hapësirë më e integruar shqiptare, çka kërkon një angazhim e koordinim të posaçëm institucional. “Shqipëria dhe Kosova kanë ende punë për të arritur një integrim më të thelluar ekonomik mes tyre”, referoi Ciko. “Thelbi i diskutimit duhet të zhvendoset nga trajtimi i shkëmbimeve tregtare mes Kosovës e Shqipërisë drejt një tregu tërheqës të përbashkët për bizneset lokale dhe ato të huaja”.
Ai rekomandoi që hapja e tregut të brendshëm për konkurrencë të drejtë mes bizneseve vendase, përtej kufirit, apo të huaja mbetet çelësi kryesor për të rritur konkurrueshmërinë e bizneseve të Kosovës e Shqipërisë.

Elemente të tjera lehtësuese do të ishin zhvillimi i infrastrukturës lidhëse, shfrytëzimi i përbashkët i mundësive komplementare (energji, turizëm, miniera etj.), lehtësimi dhe eliminimi i mëtejshëm i procedurave doganore, harmonizimi i procedurave administrative, njehsimi i faktorëve të tjerë të klimës së biznesit, përfshirë qasjen fiskale ndaj bizneseve, etj.

Alban Zusi, sipërmarrës, gjatë fjalës së tij tha se tregtia me Kosovën realizohet nga bizneset e mëdha, që janë në fushën e tullave, çimentos, etj., e që në total janë rreth 15.
“Bizneset e vogla dhe të mesme, fatkeqësisht nuk punojnë, sepse të shkosh në Kosovë duhen ngarkesa të mëdha, ndryshe nuk ka leverdi. Për bizneset e vogla dhe të mesme pagesat janë të shumta dhe shkojnë deri në 17,000 lekë. Për të shitur 100,000 lekë duhet të shpenzosh 17,000 lekë taksa doganore, çka e rrit koston dhe e bën të paleverdishme tregtinë me Kosovën për bizneset e vogla dhe të mesme”, tha z. Zusi. Sipas tij, është edhe çështja e barrierave jotarifore. “Kjo mënyrë e të punuarit ka fuqizuar bizneset e mëdha, por ka penguar ato të vogla. Ka më shumë leverdi të punojnë me tregjet e Francës e të Austrisë sesa me Kosovën pikërisht për shkak të këtyre problemeve”,- tha Zusi.

Ndërsa drejtuesi i Odës Amerikane të Kosovës, Arian Zeka, tha se problemet duhet të zgjidheshin me mirëkuptim dhe se dialogu ka ekzistuar. Por, ai thekson se menjëherë pas dialogut janë shfaqur problemet, duke përmendur rastin e Birra Peja. “Veprimet që merren nga qeveritë janë në kundërshtim me frymën e bashkëpunimit që promovohet mes dy vendeve. Është pa kuptim që dy vendet i vënë barriera njëra–tjetrës, kur ato as nuk konkurrojnë dot me të njëjtët produkte, përkundrazi i kanë plotësuese”, tha z. Zeka.
Ai propozon që të harmonizohen certifikatat fitosanitare, pasi nëse nuk arrihet të bëhet kjo, është e kot që të flitet për bashkëpunim.

Saimir Sinani, përfaqësues i doganave shqiptare tha se dogana ka qenë e prirur që çdo element për lehtësimin e procedurave dhe uljen e kostove të shohë me përparësi. “ Prej kohësh funksionon traziti i përbashkët me Kosovën dhe përdorimi i deklaratës së thjeshtuar”, tha z. Sinani.