Transporti i mallrave, tre degëzime në korridorët e “gjelbër” në Ballkanin Perëndimor

Qeveria Shqiptare ka miratuar propozimin Sekretariatit të Përhershëm të Komunitetit të Transportit dhe Sekretariatit të CEFTA-s, për krijimin e korridoreve të “gjelbra” për të lehtësuar transportin dhe tregtimin e mallrave të nevojës së parë brenda Ballkanit.

Në Fletoren zyrtare të Republikës së Shqipërisë është publikuar propozimi i Sekretariatit të Përhershëm të Komunitetit të Transportit dhe Sekretariatit të CEFTA-s.

Sekretariati i Përhershëm i Komunitetit të Transportit dhe Sekretariati i CEFTA propozojnë një sërë masash për të mbështetur partnerët e Ballkanit Perëndimor, por edhe vendet anëtare të BE-së për të përballuar sfidat e transportit dhe tregtisë të lidhura me shpërthimin e sëmundjes COVID-19.

Qasja e propozuar bazohet në dy shtylla dhe dy faza: Së pari, identifikimi i një numri të kufizuar të pikave te kalimit kufitar dhe ato të përbashkëtaprioritare rrugore dhe porteve kryesore që duhet të vazhdojnë të funksionojnë në të gjitha rrethanat. Për të gjitha këto pika lidhëse, një seri masash është propozuar për të lehtësuar punën/ bashkëpunimin midis administratave të ndryshme të përfshira.

Ai gjithashtu identifikon një seri të “akseve të gjelbra” që lidhin gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor së bashku ne të cilat duhet të lejohet qarkullimi i lirë i trafikut, së bashku me një numër të kufizuar të pikave të karburantit, të cilat mund të mbeten të hapura edhe në rast të një kontaminimi të mundshëm të popullatës. Kjo pikë është thelbësore për të siguruar që drejtuesit e kamionëve / kamionët mund të vazhdojnë të funksionojnë pavarësisht kësaj situate të degraduar

Ky dokument synon të lehtësojë tregtinë dhe transportin e mallrave duke trajtuar vetëm masat parandaluese shtesë të marra ose që duhet të ndërmerren për të siguruar frenimin e shpërthimittë COVID-19.

Korridorët e “gjelbërt” prioritarë në Ballkanin Perëndimor përfshijnë tre degëzime:

Kufiri HU/SRB – Belgrade – Kufiri SRB/MK – Skopje – Kufiri MK/EL (me nje degezimdrejt Kosoves dhe Prishtines) || Kufiri RO/SRB – Belgrade – Kufiri SRB-MNE – Podgorica –(porti i) Bar-it:

Kufiri HR/BiH – Sarajevo – (porti i) Ploce (HR) || Kufiri HR/SRB – Belgrade – KufiriSRB/BG:

(Porti i) Durresit – Tirana – ALB/MK border-Skopje – Kufiri MK/BG || Kufiri ALB/KOS–Pristina – Kufiri KOS/MK || Kufiri ALB/MNE – Podgorica:

Stacionet e karburantit, përgjatë këtyre korridoreve të gjelbërta duhet të jenë të disponueshme për të lejuar drejtuesit e kamionëve të furnizohen me karburant dhe të pushojnë.

Të gjitha këto pika duhet të vendosin “korsi të gjelbër me përparësi ” kushtuar trafikut me rëndësi parësore, si vijon:

1. Transporti i mallrave me rëndësi parësore duhet të ketë përparësi në lidhje me mallrat etjera përmes “korsive të gjelbra”. Fluksi i trafikut duhet të garantohet përmes operacioneve 24/24orë në pikat kyçe kufitare/të përbashkëta ku procedurat doganore dhe fito-sanitare do të kryhen në mënyrën më efikase për të gjitha mallrat që konsiderohen si domosdoshmëri parësore. Kontrollet sanitare të drejtuesve dhe automjeteve (nëse aplikohen) duhet të jenë në gjendje tëoperojnë 24/24 orë.

2. Transporti pa pengesa në këto pika kyçe do të jetë thelbësore për të ruajtur disponueshmërinë e mallrave, në veçanti të mallrave thelbësorë siç janë furnizimet ushqimore, bagëtitë, ushqimi i kafshëve, kimikatet dhe furnizimet dhe pajisjet mjekësore thelbësore. Struktura Koordinuese e CEFTA koordinon krijimin e një liste të vetme të mallrave, tëidentifikuar nga kodi tarifor 8 shifror.

3. Informacioni i para-mbërritjes për mallrat thelbësore do të shkëmbehet në mënyrë elektronike brenda-CEFTA-s përmes Sistemit të Shkëmbimit Elektronik të të Dhënave, i cili tashmë është në fuqi dhe mbështet shkëmbimin e të dhënave midis Administratave Doganore në CEFTA-s. Administratat Doganore në CEFTA-s do të sigurojnë që të gjitha deklaratat e eksportit dhe tranzitit të dërgohen në SEED (para-mbërritjes dhe daljes). Njoftimet e para-mberritjes për mallrat thelbësore do të dërgohen gjithashtu jo vetëm teadministrata doganore, por edhe te palët e tjera të interesuara përkatëse, si inspektimet sanitare, fitosanitare dhe veterinare. Ndërsa vendkalimet kufitare me BE-në aktualisht janë jashtë fushë veprimit të SEED, shtrirja e sistemit në pikat kryesore kufitare të BE-BP6 të listuara në Rrjetin TEN- T do të ishte në dobi të të gjithëve dhe duhet të konsiderohet një përparësi.

4. Propozimi ka të bëjë me PKK (Pikë Kalimi Kufitar) / PPK (Pikë e Përbashkët Kufitare)rrugore,
Në korridorin A (brenda Ballkanit Perëndimor):-SRB-MK (Preshevë/Tabanovce)-SRB- MNE (Dobrakovo/Gostun)-SRB-KOS (Merdare/Merdare) Në Portin e korridorit të Barit (MNE)
Në Korridorin B:-MNE-KOS (Kula/Kulina)Në Korridorin
C:-Porti i Durrësit (ALB)-KOS-ALB (Vermice / Morine)-MK-KOS (Bllacë / Hani i Elezit)-ALB-MNE (Hani i Hotit / Bozaj)-ALB-MK (Qafe Thane / Kjafasan)

5. Lista e PKK / PPK-ve kryesore të identifikuara më lart është minimumi i kërkuar për të siguruar qarkullimin e furnizimeve emergjente. Sidoqoftë, autoritetet mund të vendosin t’i mbajnë të tjera PKK-të e hapura për transportin e mallrave, me kusht që të mos ndikojë nëmenaxhimin efektiv të PKK-ve/PPK-ve rrugore kryesore.

6. Partnerët rajonalë duhet të sigurojnë që në PKK/PPK rrugore të listuara më lart asnjë çertifikatë shtesë nuk duhet të vendoset për mallrat që qarkullojnë në mënyrë të ligjshme në tregjet e CEFTA-s dhe tregut të vetëm të BE-së-.
Automjetet dhe anëtarët e ekuipazhit mund të jenë subjekt i kontrolleve shëndetësore dhe masave sanitare në hyrje në bazë të udhëzimeve dhe rekomandimeve të OBSH-së, por si parim nuk duhet të ketë kufizime hyrëse ose trafiku përsa kohë që dëshmohet shëndeti i mirë. Palët do të forcojnë bashkëpunimin e autoriteteve kompetente në mënyrë që të lehtësojnë lëvizjen ndërkufitare të mallrave dhe të arrijnë standarde sanitare të nivelit të lartë
Mund të vendosen kufizime për numrin maksimal të kamionëve të caktuar në ditë, me kusht që të merren vesh në mënyrë të koordinuar përmes Trupit Koordinues të CEFTA-s dhe të jetë komunikuar qartë.
Mund të vendoset një sistem i thjeshtë “planifikimi”, me qëllim që të shmangen radhët në kufijtë e jashtëm me shtetet anëtare (MS) të BE, me anë të të cilit transportuesit e mallrave mund të marrin informacione për kohën e përafërt për mbërritjen e kamionëve të tyre në PKK, përmes një Call Center të thjeshtë, që duhet të hapen nga autoritetet doganore.
Sistemi gradualisht mund të bëhet digjital dhe të lejojë planifikimin elektronik, derisa të vendoset një sistem elektronik i menaxhimit të radhës (eQMS).
Potencialisht (kur koha dhe burimet e lejojnë) duhet të ngrihet një platformë dixhitale për të gjurmuar kamionët përgjatë korsive të gjelbërta, në mënyrë që të planifikojë dhe menaxhojë orëte kalimit kufitar me qëllim të shmangies së radhëve dhe të sigurojë distancimin shoqëror në pikate kalimit kufitar.

7.Autoritetet duhet të sigurojnë që PKK-të kryesore rrugore që i shërbejnë këtyre korridoreve”të gjelbër” prioritare, duhet t’u jepet përparësia më e lartë përsa i përket burimeve njerëzore(punonjësit e zakonshëm / te policisë / sanitaret) dhe pajisjet për menaxhimin efikas të kufijve,për të qenë në gjendje të përgjigjen në mënyrë të duhur dhe përshtaten në situatat aktuale. I gjithëpersoneli nga PKK-të e mbyllura duhet të zhvendoset në ato kryesore dhe ndërresat duhet tëplanifikohen në përputhje me rrethanat. Të gjitha objektet sanitare duhet të vendosen pa vonesa.

8.Është gjithashtu me rëndësi parësore që, nëse këto mallra transportohen nëpërmjet porteve,të gjitha operacionet doganore të kryhen të njëjta me ato të propozuara për pikat kufitaretokësore, duke vendosur disa “korsi të gjelbra” për të shpejtuar procedurat, duke siguruar njëfurnizim të shpejtë për përdoruesit fundorë.