Unaza e Re, Meta: Dëshmi e sundimit të shumicës, jo të ligjit
Presidenti shqiptar Ilir Meta thotë se për rastin e Unazës së Re në Tiranë janë ndjekur procedura ekstraligjore që sipas tij nuk tregojnё pёr njё vend, ku sundon ligji, por tregojnё thjesht pёr njё vend ku sundon shumica. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, gjatë qëndimit të tij në Uashington, zoti Meta flet dhe për dialogun Kosovë-Serbi, debatet e fundit për situatën e korrupsionit në Shqipëri, pas rastit të tenderave në Ministrinë e Drejtësisë apo dhe përplasjet me Qeverinë, si ajo për kreun e diplomacisë. Presidenti Meta thotë se për marrëveshjet ndërkombëtare ai mund të autorizojë vetëm ministrin e Jashtëm Edi Rama. Me zotin Meta bisedoi shefi i shërbimit shqip të Zërit të Amerikës, Arben Xhixho.
Intervistë me Presidentin e Shqipërisë, Ilir Meta
Zёri i Amerikёs: Zoti President! Mirёserdhёt nё studiot e Zёrit tё Amerikёs!
Ilir Meta: Kёnaqёsi qё takohemi kёtu.
Zёri i Amerikёs: Zoti President! Gjatё ditёve qё keni qenё nё Uashington, nё takimet qё keni patur, ju jeni shprehur edhe pёr çёshtjen e dialogut tё Kosovёs me Serbinё. Beogradit dhe Prishtinёs iu ёshtё kёrkuar qё tё jenё krijuese nё arritjen e njё marrёveshjeje, gjё qё ёshtё pёrkthyer edhe nё mundёsinё e shkёmbimit tё territoreve, korigjimit tё kufirit, ndryshimit tё kufijve; njё temё qё ka qenё tabu mё parё. Ju jeni shprehur se nuk duhet tё ketё ndryshim kufijsh. Nёse mund t’iu pyes: Pёrse kjo kundёrshti, kur nuk dihet ende se pёr çfarё po diskutohet?
Ilir Meta: Unё pajtohem plotёsisht me ju qё ёshtё i domosdoshёm, madje ёshtё i vonuar, do tё thosha, gjithё ai proces qё ka tё bёjё me pёrfundimin e dialogut Kosovё – Serbi, pasi ky ёshtё njё dialog qё po vazhdon prej mjaft vitesh. Ёshtё njё dialog qё u quajt “pёr normalizimin” dhe tani tё gjithё kёrkojnё finalizimin e tij, ndёrkohё qё ne ende nuk kemi njё bilanc tё plotё tё normalizimit dhe tё zbatimit tё marrёveshjeve tё deritanishme. Megjithatё, pёrsёri unё bashkohem me atё kёrkesё, me atё interes tё pёrgjithshёm, sepse ёshtё interes edhe i Shqipёrisё, po ёshtё interes edhe i partnerёve tanё dhe i vet proceseve integruese, tё cilave ne iu jemi bashkuar dhe qё kёrkojmё tё fitojnё shtysё tё re pёrmes realizimit tё kёsaj marrёveshjeje, qё kjo gjё tё realizohet sa mё parё. Por i dimё vёshtirёsitё e deritanishme, tё cilat shpresojmё tё kapёrcehen me reflektim tё pёrbashkёt nga tё dyja palёt, pёr tё krijuar atё mirёbesim, qё ka munguar deri tani.
Zёri i Amerikёs: Zoti Meta! Tё ndalemi tek problemet, tek zhvillimet nё Shqipёri. Ju patёt njё pёrplasje tё fortё me qeverinё pёr çёshtjen e ministrit tё jashtёm si dhe pas publikimit tё qёndrimit tuaj pёr çёshtjen e Unazёs sё Madhe, ku ju kёrkuat tё anulohen gjithё kontratat dhe projekti tё ribёhet nga e para. Shumica iu akuzoi se ju po mbani pozicione politike, qё bien ndesh me detyrёn tuaj si president i vendit. Madje kryeministri Rama iu cilёsoi si drejtuesin mё serioz tё opozitёs. Si iu pёrgjigjeni ju kёtyre kritikave?
Ilir Meta: Nё detyrёn time si president unё i referohem vetёm Kushtetutёs sё Republikёs sё Shqipёrisё, interesit kombёtar dhe interesit publik. Nё çёshtjen e ministrit tё jashtёm nuk besoj se kёrkon shumё energji pёr t’iu pёrgjigjur tё gjitha kundёrshtimeve nё lidhje me qёndrimin tim, pёr arsye se kam qenё mjaft i hapur pёr çdo zgjidhje pёr personin e propozuar nga kryeministri. Por nuk besoj se dikush mund tё fajёsojё Presidentin, kompetencat e tё cilit nё fushёn e politikёs sё jashtme janё pёrcaktuar shumё qartё edhe nga vendimi i Gjykatёs Kushtetuese, i kёrkuar nga vet Partia Socialiste dikur nё opozitё pёr çёshtjen e marrёveshjes sё detit; pra qё Presidentit iu kёrkua tё konfirmojё nё kёtё detyrё njё person, cilatdo qofshin cilёsitё e tij tё shkёlqyera, tё cilin nuk e ka takuar asnjёherё, tё cilin nuk e njeh dhe i cili do tё firmosё marrёveshje nё emёr tё Republikёs sё Shqipёrisё, tё cilat mund tё prodhojnё pasoja afatgjata dhe tё paparashikueshme. Qёndrimi ka qenё tepёr konstruktiv dhe ka qenё njё qёndrim, i cili ka patur nё konsideratё Kushtetutёn dhe detyrimet kushtetuese tё Presidentit, edhe interesin kombёtar edhe interesin publik. Pёr mё tepёr personi kishte bёrё deklarata nё njё televizion tё Kosovёs, tё cilat nuk kishin asnjё lidhje me qёndrimet shtetёrore tё Shqipёrisё nё fushёn e politikёs sё jashtme.
Ndёrsa pёrsa i takon Unazёs sё re, nё mos gaboj, sot bёhen 100 ditё nga fillimi i protestave dhe unё si President, pa patur asnjё paragjykim pёr shkak tё problemit publik dhe protestave tё vazhdueshme tё transmetuara nga tё gjithё mediat, dhe tё kёrkesave tё qytetarёve, kam ushtruar pёrgjegjёsitё e mia, kam kёrkuar informacione nё mёnyrё tё vazhduar, nё mёnyrё tё pёrsёritur. Bazuar nё ligjet e shtetit pёr informim ndaj çdo qytetari dhe zyrtari, po duke u bazuar edhe nё Kushtetutёn e vendit, institucionet janё tё detyruar tё japin informacione dhe pёrgjigje Presidentit pёr çdo kёrkesё dhe pёr çdo shqetёsim, e nё fund fare kam qenё i detyruar tё mbaj njё qёndrim, pasi kam krijuar njё bindje, pёr tё cilёn jam shprehur publikisht dhe tё cilёs vazhdoj t’i qёndroj me bindje tё plotё: Shpikje tё tilla jashtё legjislacionit qё vendi ynё ka, jashtё rendit tonё juridik dhe kushtetues nuk tregojnё pёr njё vend, ku sundon ligji, por tregojnё thjesht pёr njё vend ku sundon shumica. Ky ёshtё njё koncept qё nuk ka lidhje me shtetin e sё drejtёs, pёr mё tepёr qё jemi nё qendёr tё vёmendjes pёrsa i takon respektimit tё ligjit, pёrsa i takon rregullave tё opinionit publik, pёrsa i takon çёshtjeve tё konkurrencёs edhe nga partnerёt ndёrkombёtarё. Reflektimi ndaj kёsaj çёshtje mendoj se ёshtё nё interes tё publikut, ёshtё nё interes tё vet qeverisё edhe tё pёrmirёsimit tё perceptimit pёr seriozitetin qё kemi nё zbatimin e ligjit nё vend pёr tё ardhmen.
Zёri i Amerikёs: Ju u shprehёt se njё nga konsideratat pёr punёn e ministrit tё jashtёm ishte ajo e marrёdhёnieve dhe negociatave me Greqinё pёr çёshtjen e detit. Tani qё ministri i jashtёm u ndryshua dhe erdhi ministri i ri, i cili u ngarkua nga kryeministri pёr tё kryer funksionin e ministrit tё jashtёm, mё lejoni t’iu pyes: A do tё ketё kjo ndikim lidhur me negociatat me Greqinё? Ju jeni shprehur se i keni shumё tё qarta kompetencat se cilit institucion mund t’i delegoni autoritetin kushtetues pёr tё lidhur marrёveshje ndёrkombёtare nё emёr tё Republikёs sё Shqipёrisё. A mund ta sqaroni kёtё? A i ka ministri i ri i ngarkuar kompetencat e plota, qё i ka patur i mёparshmi?
Ilir Meta: Do tё doja tё bёja njё korigjim. Duke iu referuar asaj çfarё ka shprehur ish-kandidati pёr ministёr tё jashtёm: nuk kishte tё bёnte me çёshtjen e negociatave me Greqinё, por kishte tё bёnte me njё qёndrim tё shprehur prej tij nё lidhje me njё kocept tё ri, qё ka dalё pёr korigjime tё pёrgjithshme territoriale nё Ballkanin perёndimor, sepse nuk ka lidhje me kёtё çёshtje. Ndёrsa çёshtjen e marrёdhёnieve me Greqinё e lidha thjesht me vendimin qё ёshtё nё fuqi tё Gjykatёs Kushtetuese pёr shkak tё marrёveshjes sё mёparshme, qё u rrёzua pas kёrkesёs sё Partisё Socialiste, i cili pёrcakton se cilat janё kompetencat e Presidentit dhe tё çdo institucioni nё fushёn e politikёs sё jashtme pёr lidhjen e marrёveshjeve ndёrkombёtare.
Pёr tё ardhur nё thelbin e pyetjes tuaj, se nuk doja tё lija njё keqkuptim: Presidenti e ka shumё tё qartё dhe autorizon vetёm ministrin e jashtёm, i cili nё kёtё rast ёshtё vet kryeministri, me kёrkesёn e tij, dhe ai quhet zoti Edi Rama.
Zёri i Amerikёs: Ai transferoi kompetencat tek zoti Cakaj.
Ilir Meta: Unё e kam shumё tё qartё se cila ёshtё detyra ime dhe cili ёshtё detyrimi im kushtetues.
Zёri i Amerikёs: Jemi ende te bisedimet me Greqinё. Ndёrsa u duk se palёt ishin shumё afёr arritjes sё njё marrёveshje ose pёrfundimit tё negociatave, duket se çёshtjet kanё mbetur pezull, janё lёnё nё harresё. A mendoni se ka ende shpresё, se mund tё arrihet njё marrёveshje sё shpejti, ose ku ёshtё statusi i kёsaj marrёveshje?
Ilir Meta: Besoj se unё i kam pёrmbushur dhe vazhdoj t’i pёrmbush me pёrgjegjёsi tё gjitha detyrimet e mia kushtetuese si President i Republikёs dhe pёr kёtё njё ndihmё tё madhe kam nga vet vendimi i Gjykatёs Kushtetuese pёr kёtё çёshtje dhe pёr çdo marrёveshje tё ngjashme tё kёtij karakteri dhe do tё vazhdoj nё kёtё mёnyrё deri nё fund. Jam shumё i interesuar qё kjo çёshtje tё ishte zgjidhur qё dje, pra, dhe jo sot apo nesёr. Gjithmonё referuar Kushtetutёs dhe vendimit tё Gjykatёs Kushtetuese tё Republikёs sё Shqipёrisё, nё mёnyrё qё tё hidhet njё hap tjetёr pёrpara edhe nё marrёdhёniet tona me fqinjin jugor.
Zёri i Amerikёs: Zoti Meta! Muajin e kaluar nё bazёn e Pashalimanit ndodhi njё vjedhje e njё sasie municioni. Ministria e Mbrojtjes mori njё seri masash pak ditё mё parё. U shkarkuan 15 zyrtarё ushtarakё, ndёrkohё qё javёn e kaluar ministria e mbrojtjes iu ka dёrguar ju njё propozim pёr shkarkimin e komandantit tё Flotёs Detare, gjeneralin Ylber Dogjani. A keni marrё ndonjё vendim deri tani lidhur me kёtё kёrkesё?
Ilir Meta: Nuk kam patur mundёsi tё marr ndonjё vendim, pёr arsye se edhe nuk kam qenё nё zyrё gjatё kёsaj kohe, por megjithatё ekipi im po punon, por njёkohёsisht na duhet tё kemi njё vlerёsim mё tё plotё dhe mё shterues pёr rastin nё fjalё, pasi kemi edhe pretendimet nga ana e komandantit tё Forcave Detare, i cili pretendon qё ka paralajmёruar pёr pasojat apo rreziqet e njё fenomeni tё tillё, ka kёrkuar tё merren disa masa. Ne kemi kёrkuar tё shohim edhe vlerёsimin e ministrisё, tё inspektimit qё ёshtё bёrё dhe do tё marrim vendimin mё tё drejtё dhe do ta bёjmё publik nё mёnyrёn mё transparente.
Zёri i Amerikёs: Zoti Meta! Kёto ditё ambasada amerikane nё Tiranё bёri tё ditur se ajo u ka mohuar dhe revokuar vizat mbi 170 zyrtarёve dhe ish-zyrtarёve publikё qё nga viti 2017. Mendohet tё jetё njё numёr relativisht i lartё zyrtarёsh. Duket njё shifёr relativisht e lartё, duke iu referuar faktit qё nё vitin 2017 prokuroria shqiptare ka regjistruar vetёm 16 procedime pёr korrupsion tё zyrtarёve tё lartё. A mendoni se ky ёshtё njё tregues i faktit se korrupsioni nё Shqipёri ёshtё shtrirё nё nivele tё larta dhe lufta ndaj tij mbetet ende shumё e dobёt?
Ilir Meta: Pёr kёtё nuk mjafton vetёm ky rast apo ky fakt qё shprehni ju. Pёr fat tё keq, raporti i Transparency International tregon njё pёrkeqёsim. Unё mendoj qё ёshtё shumё e rёndёsishme qё SHBA dhe BE tё vijojnё nё mёnyrё mё aktive angazhimin e tyre pёr tё ndihmuar nё ngritjen e besueshme tё institucioneve tё reja tё reformёs nё drejtёsi, tё japin njё mbёshtetje dhe inkurajim mё tё madh pёr ONM-nё, tё cilёn ne e vendosёm edhe nё Kushtetutё, dhe pёr vlerёsimet e saj, nё mёnyrё qё ne t’i kemi sa mё shpejt kёto institucione nё punё, t’i kemi sa mё tё besueshme dhe sa mё tё paanshme.
Zёri i Amerikёs: Edhe njё pyetje e fundit lidhur me temёn e korrupsionit, qё ka dalё kёto dy tre ditё. Nё teori tё gjithё politikanёt i japin mbёshtetje me zё tё lartё luftёs ndaj korrupsionit, por duket se kemi tё bёjmё mё shumё me njё lloj retorike. Po tё shohim reagimin e qeverisё ndaj rasteve qё ka nxjerrё nё pah media pёr korrupsionin, kemi vёnё re njё lloj shfajёsimi ose deri diku njё lloj marrje nё mbrojtje tё personave qё janё tё akuzuar. Po tё njёjtёn gjё vumё re pardje me opozitёn. Nё njё pёrplasje qё pati me ministren e drejtёsisё, pasi ministria e drejtёsisё arrestoi dhe po ndiqen penalisht disa persona qё kanё qenё zyrtarё tё LSI-sё mё parё pёr disa shkelje nё kёtё ministri, kryetarja e LSI-sё goditi ministren e drejtёsisё dhe i mori nё mbrojtje kёta njerёz. Madje nxori edhe emrin tuaj; deri tani, tha, nuk e kam nxjerrё emrin e ministres sё drejtёsisё, pasi ajo ka lidhje familjare me ju. Zonja Kryemadhi kёshtu u shpreh. Si iu duken ju kёto komente? A janё kёto sinjale tё qarta qё politikanёt duhet tё nxjerrin, ndёrkohё qё vendi ka njё problem serioz me korrupsionin?
Ilir Meta: Problemi padyshim qё ёshtё mjaft serioz pёrderisa, e theksoj edhe njё herё, Transparency International e nxjerr tё pёrkeqёsuar dy vitet e fundit vlerёsimin pёr Shqipёrinё. Duhet tё ndodhte e kundёrta. Nё kuadёr tё reformёs nё drejtёsi duhet tё kishte njё frenim, duhet tё kishte njё kujdes mё tё madh nё respektimin e ligjit dhe tё Kushtetutёs, duhet tё kishte njё reagim mё tё shpejtё ndaj rasteve tё qarta dhe ndaj rasteve publike. Unё pёrshёndes çdo procedim, qё bёhet ndaj kujtdo, qofshin edhe raste tё tilla si ajo qё ka ndodhur nё ministrinё e drejtёsisё ditёt e fundit sipas kёtij varianti qё ju po shprehni.
Megjithatё ka disa çёshtje qё janё shumё madhore, sepse çёshtje tё tilla padyshim qё ka dhe do tё ketё. Sepse çdo ditё ka prokurime dhe mund tё ketё edhe shkelje edhe korrupsion. Por ka disa raste ku ёshtё e rёndёsishme tё pёrqёndrohemi mё shumё pёr tё vendosur vёrtet besimin nё funksionimin e shtetit, nё sundimin e ligjit.
Mё konkretisht, unё do tё theksoja faktin skandaloz tё shkeljes sё Kushtetutёs lidhur me dhёnien fuqi prapavepruese pёr shpёrndarjen e dividentit pёr tё kaluarёn, i cili sjell implikime tё mёdha dhe mund tё sjellё edhe pasoja tё mёdha nё tё ardhmen nё dёm tё interesit publik dhe nё dёm tё funksionimit normal tё rendit juridik dhe kushtetues nё njё shtet tё sё drejtёs. Apo edhe rasti tjetёr i Unazёs sё re ёshtё njё rast flagrant, ku kemi njё shkelje tё hapur tё tё drejtave tё njeriut, pёrveç fenomenit jo transparent.
Nga ana ime prokuroria dhe çdo agjenci ligjzbatuese ka patur, ka dhe do tё ketё mbёshtetjen mё tё plotё por edhe duhet tё tregojё bindshёm se ёshtё jashtё çdo ndikimi politik edhe partiak.
Zёri i Amerikёs: Zoti President! Ju faleminderit!.
