Një rrugëtim në identitetin tim
Gazmend Leka / Artisti vjen në një ekspozitë në Galerinë Kombëtare të Arteve, përmes tablove që tashmë janë pjesë e një koleksionisti
Gazmend Leka
“Symbolon”
TEMPULLI I BRAKTISUR. 150cm X 150cm. akril,boje metalixato mbi kanavace.
Ardian Isufi
kurator
“Symbolon” është gjesti simbolik i artistit për “të dhënë e marrë” me publikun nëpërmjet ndërveprimit të imazhit, ku çdokush nga ne, “situatë pas situate”, mund të gjejë vetveten.
“Unë e theva Symbolonin. I mora copëzat një e nga një, dhe i shoqërova nga skuta më e thellë e nënvetëdijes, në sipërfaqen e vetëdijes, ku dhe i ribashkova. Rikrijova Symbolonin. Është një proces ndarjeje dhe ribashkimi. Është proces rinjohjeje i vetvetes. Nuk më vjen keq që Symboloni i rikrijuar në sipërfaqe nuk është identik me Symbolonin arketipal të thellësive të errëta, por është refleks shumë besnik i tij. Është një gënjeshtër e madhe …por jam artist, dhe si i tillë zmadhoj rrezen e së vërtetës nëpërmjet saj…” Gazmend Leka e shpjegon kështu titullin që i ka vendosur ekspozitës që hapi dje në Galerinë Kombëtare të Arteve “Symbolon”. Dimensioni i shenjtë i njeriut, për të është zmadhimi i së vërtetës nëpërmjet gënjeshtrës. Lekës i pëlqen t’u japë një shpjegim filozofik situatave. Ashtu si i pëlqen ta shohë pikturën në një kontekst më të gjerë, atë të një hulumtimi të thellë, përtej idesë fillestare që e ka ngjizur atë punë. “Symbolon i ka rrënjët në thellësinë sekrete të qenies, pasi qenia vetëm është Symbolon. Ai është ndërmjetësi që bën të panjohurën të njohur. Si i tillë, më zbulon aspektet më të rëndësishme të realitetit tim, aspektet më të thella që i ikin çdo mjeti njohjeje. Pikturat e mia janë imazhet që flinin brenda meje. Të gjitha së bashku qenë Symbolon”, thotë Leka. Ashtu si dikur, kur dy njerëz nuk donin të humbnin njëri-tjetrin dhe ndanin një gur në mes, dhe secili merrte pjesët e vazhdonte rrugëtimin, Symbolon rivjen në kujtesën e Lekës, si një detaj që e ngacmon të vijojë pikturimin. Tablotë e mëdha të vendosura në sallën kryesore të Galerisë Kombëtare të Arteve, dallohen nga larg që mbajnë autorësinë e Lekës. E zeza karakteristike dhe simbolikat që ndihen nga një tablo në tjetrën, të zhysin në një botë tjetër. “Në fakt, ajo është bota ime, bota që unë krijoj kur jam vetëm me tablotë në studio”, thotë artisti. Ai i beson asaj bote, ashtu siç i besojnë adhuruesit e pikturave të tij. Nëse nuk do ta besonte, nuk do të krijonte. Krijimi është një çast iluzioni, magjik që transformon qenien, dhe atij i pëlqen ky çast. Ekspozita e prezantuar dje në Galeri, është disi e veçantë, pasi për herë të parë një artist prezanton punë që nuk janë më pronë e tija. Ekspozita përbëhej nga tablo të koleksionit privat Josifi. Janë 30 piktura, ku shenja simbolike është gjuhë e shprehisë pamore, duke na dhuruar një trashëgimi të re semiologjike e pavarur nga tregimtaria historike.
Kjo ekspozitë sjell edhe një tjetër risi, atë të ballafaqimit përpara publikut të një koleksioni privat dhe shënon një marrëdhënie të veçantë mes artistit, veprës së tij, publikut, koleksionistit dhe Galerisë Kombëtare si institucioni publik që promovon artin pamor shqiptar.” Influenca e koleksionizmit është një referencë në sistemin e artit në të gjithë botën, prandaj edhe figura e koleksionistit është një hallkë kyçe në këtë sistem. Muzetë dhe galeritë më të rëndësishëm sot në botë janë themeluar nga koleksione private dhe ky është një fakt. Ekspozita që artisti Gazmend Leka prezanton sot në Galerinë Kombëtare me tablo nga koleksioni “Josifi” është një model, i cili duhet të na bëjë të reflektojmë mbi marrëdhënien që duhet të kenë koleksionet private me publikun, duke iu hapur këtij të fundit përmes ekspozitave të tilla”, tha drejtori i Galerisë së Arteve, Artan Shabani. Për kuratorin Ardian Isufi, “kjo ekspozitë vjen si një ndërthurje e arketipave të kohëve të shkuara dhe të kohërave postmoderne. Është një kryqëzim i kulturave, të cilat na bëjnë të udhëtojmë në kohë dhe të reflektojmë për të tashmen. Historia e sheh të shkuarën në kuptimin e së shkuarës. Të kuptuarit e së shkuarës, duke e vënë veten në logjikën e së shkuarës, nuk ka qenë asnjëherë e lehtë, dhe këtu nis “fillesa krijuese” për artistin që transformon historitë nën peshën metaforike të shenjës, ku kulturat e vjetra kryqëzohen me ato të rejat, duke shtyrë kufijtë e imagjinatës drejt territoreve të metafizikës”. Por vetë piktori thotë se përmes kësaj ekspozite, ai kërkon të kuptojë identitetin e tij. “Përmes kësaj pikture, unë dua të kuptoj identitetin tim, pasi të gjithë kemi një ‘Symbolon’ në vetvete dhe për mua kjo pikturë i ka hequr muret mes së shkuarës dhe së tashmes”, tha Leka. Pikturat e Lekës të bëjnë të shohësh përtej të zezës që duket në sipërfaqe. Ato ngjasojnë aq bashkëkohore, sa duket që artisti është në dijeni të plotë të lëvizjeve të reja që po ndodhin dhe evidentohen në skenën artistike europiane e botërore. Në tablotë e Lekës komunikimi ndihet me një vështrim. Dhe pse thotë se i ka ndërtuar përmes botës imagjinare që ai krijon në studion e tij, në to ndihet bota e jashtme, ajo që piktori shkel çdo ditë në rrugëtimin drejt Akademisë së Arteve, në studio apo shtëpi. Gjurmët që ai lë mbi pikturë, janë gjumë që ti i ke parë dikur. Ndoshta se historia përsëritet dhe se shenjat e së tashmes ngjasojnë aq shumë me të shkuarën. Filozofia e Lekës është disi sentimentale, si ëndrrat që atë e frymëzojnë.
Mustafa Ferizi
studiues
Piktori dhe grafisti Gazmend Leka vjen nga sistemi totalitar, ku çdo gjë, pra dhe arti, matej, çmohej dhe vlerësohej në bazë të kritereve politike dhe ideologjike. Prandaj, kalimet nga klishetë afro gjysmëshekullore socrealiste në moduset e kohës, në modelet artistike moderne në Shqipëri, u përcollën me dilema e tundime të mëdha. Për krijuesin shqiptar, ky kalim ishte proces plot sfida e gracka, terren fare i panjohur, përafërsisht si kalimi nga errësira në dritë. Mirëpo Leka këtë proces e kalon me intuitën e një demiurgu vizionar, i cili me kohë e kishte parandier se do të vinte çasti kur do t’i mundësohej të shprehej krejtësisht i lirë, pa censura e autocensura, pa kufizime e mbikëqyrje…
