Vedat Kokona, muaji i mjaltit në Itali

Përkthyesi tregon historinë e dashurisë dhe kohët e kaluara në Romë dhe Venecia me të shoqen në librin “Endur në tisin e kohës”

Ajo ishte një dashuri si në libra. Vedat Kokona, përkthyesi i njohur i shqipes i ka kushtuar një hapësirë të gjatë marrëdhënies së tij të dashurisë në librin me kujtime “Endur në tisin e kohës”. Ai tregon ditën e martesës dhe muajin e paharruar të mjaltit në vëndin fqinj Italinë, si udhëtimi i fundit jashtë kufijve të një çifti të emancipuar, që më pas jetën e tyre do ta kalonin në një nga diktaturat më të forta në Ballkan. “Ishte dita e martesës sonë. Nusja do të merrej në orën 10-të. Vetura erdhi dhe Niri, që më kishte futur krahun u nda nga nëna dhe mori udhën e shtëpisë ku do të “kallte këmbët e do ti binin dhëmbët”, siç thotë populli.

Por mjerisht në atë shtëpinë tonë të Tiranës së Re ku hyri nuse, nuk do të rrinte shumë dhe as do ti binin atje dhëmbët, sepse stuhia komuniste na rrëmbeu andej dhe na hodhi në shtëpi të tjera. Erdhëm në shtëpi, nusja me dhëndrin nusëruan dhe dhëndëruan pak orë, pas një dreke të lehtë erdhi vetura që të na merrte për të na shpënë në aeroport, ku do ti hipnim aeroplanit për të shkuar në Itali ku do të kalonin muajin e mjaltit.  Mund të them pa asnjë pikë druajtjeje dhe pa asnjë fije mburrjeje, por me sinqeritetin më të madh se muaji ynë i mjaltit nuk besoj të ketë ndonjë ndryshim nga ai i princërve trashëgimtarë të një perandorie! E c’na mungonte për ta shijuar këtë muaj ashtu siç mund ta shijojnë ata?”, shkruan Kokona. Një javë para se të nisesh për Itali, si shkon në Agjencinë për të prerë biletat dhe do të çuditej kur i’u desh të paguaja biletat e krejt udhëtimit , në tërë Italinë , me avion dhe tren të klasës së parë dhe vagon-shtrat pothuaj për asgjë, sepse shqiptarët bënin pjesë në Perandorinë Italiane dhe gëzonin të njëjtat të drejta të qytetarëve italiane dhe përfitonin nga zbritja prej 90%e të hollave që paguanin dhe çiftet e sapomartuara për muajin e mjaltit. “Si patriot i ndershëm unë s’duhej në asnjë mënyrë të kafshoja këtë karrem që më kish vënë në grep pushtuesi por, si duket, zërin e ankthshëm të atdheut të lënduar, nuk e linin të dëgjohej zilet mëndjendjellëse të rinisë së harbuar, sepse, me sa duket, siç e kam thënë, turpin e kishim ngrenë me bukë dhe pirë me verë Chianti qëkuri.

Vetura erdhi në orën një për të na çuar në aeroport. Shoferi që dukej si i pirë, mend na përplasi pranë aeroportit me autobusin që vinte nga Durrësi me të cilin udhëtonin vëllai im Nedimi me gruan, Afërditën që ktheheshin nga muaji i mjaltit. Mund të them se kemi shpëtuar për një qime nga vdekja. Një minutë më vonë shoferi që, me çka bënte, ishte vërtet i pirë, e ktheu me kaq vrull makinën nga udha e Durrësit për të hyrë në aeroport sa roja, u tërhoq shpejt mënjanë aq shumë i tmerruar se mos e gërlaqte automobili sa flaku pushkën. Zbritëm me gjak të ngrirë nga vetura dhe,kur po bëheshim gati të ndaheshim nga ata që kishin ardhur të na përcillnin na ranë ndër mend valixhet që do të merrnin me vete. Valixhet! Ku janë valixhet! Në automobil!Po automobili me shoferin e pirë ku është? Aeroplani do të nisej pas nja dhjetë minutave. O Perëndi, deri tani punët na kishin shkuar fjollë, ç’kishte kjo prapësi”, shkruan Kokona. Me gjithë peripecitë aeroplani do të ngrihej për ti lënë pas një ore në Bari ku do të kalonin dhe natën e parë martesore. “Zumë një dhomë në hotel dhe, përsëri do të flinim bashkë, por këtë radhë në shtratin martesor. Isha shumë i lodhur dhe pak i dobësuar nga punët e atyre ditëve të fundit. Trimi i sa e sa betejave fitimtare të deriatëhershme dukej si i druajtur dhe sikur po e tradhtonin fuqitë, por, e pa nusen me atë këmishë nate, të cilën e flaku tej për të zbuluar thesarin që kërkonte, kur e pa ashtu shtrirë me ata flokët e artë, që i derdheshin mbi jastëk, në tërë freskinë e njomësisë së saj, i mori erë asaj luleje që i ishte lutur dikur ta këpuste kur ti vinte koha, dhe shoi etjen me ujin e kulluar të një burimi ku askush nuk kishte vënë buzët tek lugthi dhe shijen e të cilit s’e kishte provuar deri atëherë…”, shkruan Kokona.

Ky muaj mjalti do të mbetej i paharruar për mjeshtrin e fjalës. Ja si e përshkruan ai:” Më kujtoheshin shpesh fjalët e poetit vlonjat Ali Asllanit, mikut tim të shtrenjtë, që më thoshte plot gaz:” Amore , felicita!”. Ishte me të vërtetë koha e dashurisë dhe e lumturisë! Të nesërmen u nisëm për në Romë, ku ramë po në atë hotel ku kishim fjetur një natë bashkë si motër e vëlla. Ramë të flemë në orën dhjetë dhe u ngritëm nga shtrati të nesërmen mbrëma! Meqë Romën e njihnim mirë , si ajo, ashtu edhe unë, u nisëm për në Firence, ku qëndruam dy ditë dhe soditëm thesaret e këtij qyteti të lashtë dhe të famshëm për veprat e artit si edhe bukurinë e Fiesolës. Nga Firencja në Bolonjë dhe andej në Venecia që se kishim parë as ajo as unë. Sa zbritëm nga treni, hipëm në një gondole dhe i thamë gondolierit të na shpinte në një hotel. Pas një vozitjeje të shkurtër në Kanal Grande, ai na shpuri në Albergon “Luna” që ishte , me sa duket, një nga hotelet më të mira të Kanal Grandes. Ishte hera e parë që do të flinim në një hotel të tillë, mjaft të shtrenjtë për ne. Tiranasja, shumë më dorëlëshuar nga natyra se gjirokastriti, u tregua më e matur këtë radhë duke thënë se një luks i tillë ishte i tepërt për ne, por ku i shpjegova se gjithë ai udhëtim nëpër Itali me tren të klasës së parë na kishte rënë shumë lirë dhe se një pjesë e këtij fitimi mund ta shtinim në punë për të kaluar tri a katër net në këtë hotel luksoz , ajo u ngushëllua dhe më dha të drejtë. Kur hymë në dhomë me atë shtrat të gjerë të ngritur një pëllëmbë mbi dysheme e shtruar me qilim dhe të mbuluar me xhiblikun e madh rozë që binte me palë të gjëra dhe kur hapëm pastaj dritaren që na shpalosi para syve ujërat e Kanal Grandes që shkreptinin në diell dhe ku vozitnin gondolat, sodisnim të habitur atë bukuri që kishin ëndërruar dhe shijuar,para nesh, shumë njerëz të dëgjuar të kësaj bote.
Mos kish fjetur vallë këtu Bajroni, apo Zhorzh Sandi me Alfred de Mysenë? “,kujtonte Kokona.

Pas një javë çifti i ri do të merrte trenin për në Milano për të soditur bukurinë e Duomos, pastaj në Torino për të shëtitur në parkun Valentino dhe andej në Liqenin e bukur të Komos, për ti dhënë fund në këtë qytet udhëtimit që do të mbante gjallë ëndrrat e tyre për më shumë se pesëdhjetë në Shqipërinë komuniste.
Vetëm pesëdhjetë vjet më pas ata do të udhëtonin sërish bashkë për të mbërritur përmes detit në Bari.