Macron shikon ndërsa politika e Francës për Afrikën shkatërrohet

Nga Hugh Schofield

BBC News, Paris

Pse ndodh kaq shpesh që problemet duket se përkeqësohen pikërisht kur duhet të përmirësohen? Ose në një kontekst franko-afrikan, si është e mundur që Presidenti Emmanuel Macron po vëzhgon rrënojat e politikës franceze – grushtet e shtetit në katër shtete frankofone-pikërisht kur mendoi se i kishte kthyer shpinën gjithë postkolonializmit të lig të kohëve të vjetra?

Askush nuk e kundërshton se ka pasur me të vërtetë një periudhë të gjatë-afërsisht që korrespondon me Luftën e Ftohtë-kur Franca përdori një sasi të caktuar skulpture dhe muskujsh ushtarakë për të çuar përpara interesat e saj në La Françafrique. Por askush nuk mund të hedhë poshtë, as faktin se për çerek shekullin e fundit mesazhi nga Parisi ka qenë se ato ditë-të paktën zyrtarisht – kanë mbaruar.

Iku kërkesa automatike për ushtarët francezë për të mbështetur një autokrat të egër; u zhdukën milionat e prapambetura që ndihmuan në financimin e partive politike franceze.

Në vend të kësaj, fjalët kryesore të sotme janë “demokratizimi”, “fuqizimi”, “bashkëpunimi” dhe “angazhimi me të rinjtë”. Sipas një zyrtari në Pallatin Élysée: “Ka kaluar një kohë shumë e gjatë që nuk kemi pasur njerëzit tanë në pallatet presidenciale.”

Ndoshta do të ishte naive të pretendonim se gjithçka është mbi të gjitha, dhe se nuk ka ende presione dhe ëmbëlsues të poshtër që kalojnë mbrapa dhe mbrapa midis Parisit dhe kryeqyteteve frankofone. Por sigurisht që është gjithashtu një ekzagjerim i egër të pretendosh se ndikimi francez është diçka si dikur. Për të marrë rastin e Gabonit-që shpesh shihet si emblema e post-kolonializmit të korruptuar-sigurisht që është e vërtetë që babai i presidentit të rrëzuar Ali Bongo, Omar Bongo, u konsiderua me përbuzje si “njëri prej yni” nga presidentët francezë të njëpasnjëshëm dhe përfitoi në përputhje me rrethanat.

Por nëse shtrirja franceze është ende kaq e madhe, si ndodh që Ali Bongo bëri lëvizje për të tërhequr Gabonin nga Frankosfera deri në pikën e hyrjes në fakt me Komonuelthin vitin e kaluar?

Grumbullimi i pasurisë nga Bongos-dhe sekretimi i saj në Paris-ishte pa dyshim legjendar. Por a nuk ishte veprimi i gjyqtarëve francezë kundër korrupsionit, i papenguar nga politikanët, ai që çoi në ekspozimin e tij dhe në procedime penale kundër anëtarëve të familjes Bongo, duke e shtyrë Aliun në krahët e Anglos?

Dhe nëse Parisi ende ka tërhequr Kamerunin fqinj, si ndodhi që udhëheqësi i tij Paul Biya mori pjesë së fundmi në samitin Rusi-Afrikë në Shën Petersburg, duke buzëqeshur përkrah Vladimir Putinit?

Fakti është – sipas gazetarit Amaury Coutansais, autor i Kurthit Afrikan të Macron-it – se Franca po jeton një “anakronizëm historik”, në të cilin i atribuohen fuqi që thjesht nuk ekzistojnë më.

“Afrika është duke u globalizuar,” thotë ai. “Këto ditë presidentët afrikanë kanë të gjithë botën në dhomat e tyre të pritjes: turqit, rusët, Izraelin, madje edhe aleatët e Francës si Gjermania dhe Shtetet e Bashkuara.”

“Opozitat në Afrikë imagjinojnë se Franca është ende e plotfuqishme. Në realitet, ndërsa Franca po bënte gjithë punën e pistë të policisë, rivalët e saj po fshinin kontratat.”

Pra, për t’u kthyer te pyetja fillestare: nëse ndikimi francez është në rënie në Afrikë, si ndodh tani që po shohim reagimin më të ashpër kundër tij?

Me siguri do të kishte qenë më e përshtatshme kur zoti Afrique i ish-presidentit Charles De Gaulle, Jacques Foccart, me të vërtetë po organizonte grusht shteti në vitet 1960 e më tej, dhe kur çanta me para të pista po kalonin vërtet në aeroportin Le Bourget afër Parisit.

Përgjigja vjen në dy pjesë.

Së pari, ekziston një arsye psikologjike e rrënjosur thellë pse, në të gjitha llojet e fushave, perceptimi i seriozitetit të një problemi rritet në raport me përmirësimin e tij të dukshëm. Ndoshta ka një ligj diku që përshkruan procesin.

Kur njerëzit janë të varrosur thellë në një padrejtësi apo diskriminim, ata e kanë të vështirë të shohin pamjen më të gjerë. Përmirësimet e vogla janë gjithçka që mund të priten dhe janë të mirëseardhura. Vetëm kur njerëzit fillojnë të imagjinojnë një emancipim të plotë, ata e kuptojnë shtrirjen e plotë të nënshtrimit të tyre. Dhe ata zemërohen më shumë.

Kjo është një teori. Prania koloniale e Francës në Sahel dhe në Afrikën Qendrore ishte aq e rrënjosur saqë ishte e detyruar të provokonte një ndjenjë më të madhe zemërimi midis brezave të sotëm më të sigurt në vetvete. Siç thotë Coutansais: “Gjithçka kalon – përveç së kaluarës”.

Shpjegimi i dytë nuk bie ndesh me të parën, por vepron si plotësues.

Kjo është se francezët nuk e kanë gabim kur shohin duart e jashtme në punë.

Në një fjalim para ambasadorëve francezë të hënën, Presidenti Macron përshkroi “aleancën baroke midis pan-afrikanëve të vetëshpallur dhe neo-imperialistëve”, për të cilën ai tha se kishte provokuar “epideminë e puçeve” të fundit në Afrikën frëngjisht-folëse, duke iu referuar Gabonit. Nigeri, Burkina Faso, Guinea dhe Mali.

Në sytë e Presidentit Macron, “neo-imperialistët” janë Rusia dhe Kina, të cilat ai beson se kanë derdhur fjalë helmuese në mendjet e etur të puçistëve të padëshiruar dhe kanë ndezur në mënyrë hipokrite argumente të vjetra mbi sovranitetin dhe shfrytëzimin kolonial.

Për të, Franca është në Sahel jo për hir të mposhtjes së ish-kolonive të saj, por “sepse ekziston një kërcënim terrorist dhe shtetet sovrane na kërkuan ndihmë”. Të besosh ndryshe, tha ai të hënën, do të ishte të jetosh në një “botë të çmendur”. Megjithatë, fare qartë, shumë njerëz preferojnë teorinë e konspiracionit, kjo është arsyeja pse, pikërisht kur gjërat duhet të përmirësohen – ato po përkeqësohen.